Τεκμήρια μιας προδιαγεγραμμένης (;) πορείας:
* Μείωση της συμμετοχής στο ΑΕΠ του πρωτογενούς τομέα από 17% το 1981 στο 2,5% το 2011.
* Μείωση στο αγροτικό εισόδημα κατά 16% από το 2006 έως το 2011.
* Μείωση της αξίας της αγροτικής παραγωγής κατά 22,6% από το 2006 έως το 2011.
* Σταθερό έλλειμμα στο ισοζύγιο αγροτικών συναλλαγών που ανήλθε σε 2 δισ. το 2011 και αθροιστικά τη δεκαετία 2001-2011 σε 23 δισ.
* Υποχώρηση του όγκου παραγωγής βασικών διατροφικών προϊόντων.
* Εκτίναξη του κόστους παραγωγής, κυρίως στην ενέργεια (25% κόστους εισροών), τις ζωοτροφές και τα εφόδια (κυριαρχία πολυεθνικών, ενδοομιλικές συναλλαγές).
* Εντεινόμενο άνοιγμα της ψαλίδας τιμών παραγωγού - καταναλωτή (ασυδοσία αγοράς, καρτέλ, κυριαρχία πολυεθνικών αλυσίδων super market, αθρόες ελληνοποιήσεις προϊόντων).
* Μείωση της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης που έφτασε το 2010 σε -17% σε σχέση με το 2003 (33 εκατ. στρ. έναντι 40 εκατ. στρ., αντίστοιχα).
* Μείωση της απασχόλησης, με συνολική απώλεια 130.000 θέσεων εργασίας κατά την τελευταία 12ετία.
* Υπερχρέωση των αγροτών και των συνεταιριστικών επιχειρήσεων, και, μέσα σε όλα αυτά, τα Μνημόνια...
Ένα αυτονόητο (;) πλαίσιο
Είναι προφανές πως η διαδικασία μετάβασης σε νέο πλαίσιο αγροτικής παραγωγής μέσω των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων και με αφορμή τα Μνημόνια, αλλά και τη νέα ΚΑΠ, έχει ήδη δομηθεί και ξεκινήσει υπό την πολιτική κηδεμονία των αγορών, μέσω των κυβερνητικών υποτακτικών τους. Εφαρμόζεται ήδη στην πράξη.
Το πλαίσιό τους αναφέρεται και αφορά τους ευρωπαϊκούς λαούς και τις αγροτικές κοινωνίες, ιδίως του Νότου. Το πλαίσιό τους, με τις αναγκαίες γι' αυτούς κάθε φορά επιδοτήσεις προκειμένου το "άλογο να τραβά την ανηφόρα", είναι εν πολλοίς γνωστό. Άλλωστε, με κάποιες εξαιρέσεις, μεγέθους ή κλάδων, οι επιδοτήσεις και μόνον αυτές αποτελούν πια το όποιο κέρδος για τον παραγωγό και όχι η υπεραξία του προϊόντος ή έστω η αμοιβή της εργασίας του. Και αυτές, όμως, μειώνονται.
Το πλαίσιο αυτό, το εν πολλοίς γνωστό, η Αριστερά, έχοντας επίγνωση του συσχετισμού των δυνάμεων, των δυνατοτήτων και των αδυναμιών της, όπως και τη φύση, τη θέση και την ιστορική εξέλιξη της αγροτικής κοινωνίας, μπορεί να αμφισβητήσει συνολικά, για λόγους ζωής και επιβίωσης των ανθρώπων, με βάση αρχές και αξίες.
Με το δικό της σχέδιο
Χωρίς να παραγνωρίζεται η δόμηση της Ε.Ε. υπό την κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού, αλλά και ο σημερινός διεθνής συσχετισμός των δυνάμεων, το σχέδιο αυτό μπορεί και πρέπει να είναι ισχυρά διαπραγματεύσιμο πλαίσιο παραγωγικής ανασυγκρότησης στο πιο οριακό του σημείο.
Το σχέδιο αυτό "περπατά" με χρονικό βηματισμό και αντιστοιχία με τις ώριμες απαιτήσεις της (των) κοινωνίας (-ών), πρώτα απ' όλα της αγροτικής, χωρίς να απαγορεύει, ιδίως στην εφαρμογή του, προχωρημένες, διαφορετικές, ή ακόμη και ''θεσμικές ανατροπές'' .
Παραδοχές ως αξίες
Η κεντρικά και όχι αγοραία σχεδιασμένη αξιοποίηση όλων των παραγωγικών δυνάμεων και στην ύπαιθρο και η επίσης σχεδιασμένη μεγιστοποίηση του παραγόμενου αγροτικού προϊόντος, ως συνάρτηση βεβαίως των εδαφοκλιματικων συνθηκών, των συγκριτικών πλεονεκτημάτων, των οικολογικών δεδομένων και του πεπερασμένου των αντικειμενικών δυνατοτήτων παραγωγής από πλευράς διαθέσιμων εκτάσεων.
Η ουσιαστική διαφοροποίηση των οικονομικών και παραγωγικών δεδομένων των "αγροτικών νοικοκυριών" και των παραγωγικών υποκειμένων (ανθρώπινου δυναμικού), κατά τρόπο που να ευνοεί καθοριστικά το μικρομεσαίο αγροτικό παραγωγικό δυναμικό, τόσο από πλευράς κλήρου και δυναμικότητας όσο και από πλευράς συνολικής δυνατότητας, παραγωγής, επιβίωσης και παραμονής στην ύπαιθρο. Επί της ουσίας, για σαφή, ευδιάκριτη και μετρήσιμη μεροληψία υπέρ των μικρομεσαίων παραγωγών, με την έννοια της ταξικότητας και κυρίως των ηττημένων του σκληρού οικονομικού ανταγωνισμού.
Η οικολογική διάσταση με την έννοια της προστασίας του αγροπεριβαλλοντικού χώρου και των ανθρώπων.
Στόχοι
* Η επάρκεια των βασικών ποιοτικών αγροτικών προϊόντων διατροφής.
* Η αύξηση συμμετοχής του αγροτικού τομέα στον διεθνή καταμερισμό, η βελτίωση του ελλειμματικού εμπορικού ισοζυγίου αγροτικών προϊόντων και η μείωση της "εξάρτησης" στα τρόφιμα, με πρώτο κριτήριο την υγιεινή και την ποιότητα.
* Η έναρξη παραγωγικής, κοινωνικής, πολιτισμικής, πληθυσμιακής κ.λπ. επανατοποθέτησης της υπαίθρου, των πόλεων και των χωριών της, σε βάση επίλυσης αντιθέσεων και αντιφάσεων δομικού, ιστορικού και οικονομικού χαρακτήρα.
* Η κοινωνική δικαιοσύνη με τη σχετική έννοια μιας μεταβατικής ιστορικής φάσης και το "άνοιγμα" των δυνατοτήτων εμβάθυνσής της.
Αναγκαίες ενέργειες
Η επικράτηση του αυτονόητου δικαίου και η υποχώρηση των αντι-νομιών που συνέβαλαν στην αποδιάρθρωση της παραγωγής, την εκποίηση περιουσιακών στοιχείων, δημόσιου ή κοινωνικού χαρακτήρα, την επιβολή προστίμων και απώλεια πόρων, την καλλιέργεια συνείδησης συλλογικής ενοχής και γενικευμένης απαξίωσης, προς όφελος των ολίγων, ισχυρών, κομματαρχών, της οικονομικής και πολιτικής ελίτ, κεντρικής και τοπικής.
Η αλλαγή μέχρι ανατροπής όλου του θεσμοθετημένου πρότυπου ανάπτυξης στην αγροτική οικονομία και τη δημιουργία νέου εναλλακτικού πλαισίου με δυνατότητες άλλου τύπου οργάνωσης των τοπικών κοινωνιών στο οικονομικό, κοινωνικό και οικολογικό πεδίο, όπου τα στοιχεία της αυτοοργάνωσης, της δημοκρατίας, του προγραμματισμού, της περιβαλλοντικής προστασίας, της δημόσιας συμβολής και της ενίσχυσης, της ουσιαστικής συλλογικότητας και του δημόσιου και κοινωνικού έλεγχου θα αναδεικνύονται καθοριστικά για την προοδευτική μετατόπιση των παραγωγικών σχέσεων.
Στο πλαίσιο αυτό έχουν ήδη δομηθεί τα κύρια σημεία του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα. Θα παρουσιαστούν τον Μάρτιο στη Λάρισα, στην πρώτη ανοιχτή διοργάνωση Δημοσίου διαλόγου.
* Ο Θανάσης Δημάκης είναι γεωπόνος, μέλος της Γραμματείας του Τμήματος Αγροτικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ και μέλος του Δ.Σ. του ΓΕΩΤΕΕ
