Live τώρα    
13°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αυξημένες νεφώσεις
13 °C
9.6°C15.2°C
1 BF 86%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
12 °C
8.5°C13.5°C
1 BF 60%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
12.0°C14.4°C
3 BF 78%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
9 °C
8.8°C14.7°C
3 BF 76%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
6 °C
5.9°C9.1°C
0 BF 100%
Για τον καλλωπισμό των αριθμών
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Για τον καλλωπισμό των αριθμών

ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ*

Ο λόγος για το πετρέλαιο θέρμανσης. Ποιος μπορεί να είναι ο λόγος για την προσήλωση στο αποτυχημένο μέτρο εξίσωσης του ειδικού φόρου κατανάλωσης (ΕΦΚ) του πετρελαίου θέρμανσης με αυτόν της κίνησης;

Εφόσον δεν επιτυγχάνονται οι διακηρυγμένοι στόχοι, έχει ενδιαφέρον να εξεταστούν πιθανά οφέλη σε κάποιο άλλο επίπεδο. Τα «άλλα» οφέλη ενδεχομένως να παραπέμπουν σε ανομολόγητους στόχους και να εξηγούν την εμμονή σε αναποτελεσματικά μέτρα.

Το επίσημο επιχείρημα για την εξίσωση του ΕΦΚ είναι κυρίως η πάταξη του λαθρεμπορίου, αλλά και η αύξηση των δημοσίων εσόδων.

Ο απολογισμός για την επίτευξη των, επισήμως, διακηρυχθέντων στόχων είναι άκρως απογοητευτικός. Ενώ η περιστολή του λαθρεμπορίου υπήρξε οριακά ανιχνεύσιμη, σημειώθηκε απώλεια δημοσίων εσόδων της τάξεως των 300 εκατ. ευρώ. Αυτό διότι, ενώ η υπέρμετρη αύξηση του ΕΦΚ επέφερε αύξηση των φορολογικών εσόδων, αυτή υπερκεράστηκε από τις απώλειες στην είσπραξη του ΦΠΑ.

Γιατί, λοιπόν, συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά το μέτρο; Μήπως υπάρχει κάποιο άλλο «βολικό» όφελος; Μία πρόχειρη αξιολόγηση των στοιχείων του εμπορικού ισοζυγίου (από Οκτώβριο έως Απρίλιο) για τα έτη 2011, 2012 και 2013 δείχνει αθροιστική υποχώρηση του ελλείμματος κατά 6 δισ. ευρώ. Το συνολικό όφελος των 6 δισ. επιμερίζεται σε 2 από τα καύσιμα, 1 από τα πλοία και 3 από τα λοιπά αγαθά.

Το 2011 οι φορολογηθείσες ποσότητες πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης ήταν σχεδόν οι ίδιες, συνολικά περίπου 6,5 δισ. λίτρα. Έκτοτε, η κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης μειώθηκε κατά 1,2 δισ. λίτρα, ενώ της κίνησης, μετά από μικρή μείωση, σημείωσε μικρή αύξηση (και οι δύο μεταβολές ήταν κοντά στο 10%).

Με βάση αυτά τα δεδομένα (και λαμβάνοντας υπόψιν άλλες χρήσεις των εισαγωγών, και άλλες αιτίες που ενδέχεται να επέφεραν μείωση της κατανάλωσης: θερμοκρασία, αποθεματοποίηση, μετατόπιση προς πετρέλαιο κίνησης) είναι δυνατόν να διαπιστωθεί ότι σημαντικό μέρος από τη βελτίωση κατά 2 δισ. ευρώ του ισοζυγίου καυσίμων οφείλεται στη μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης (1,2 δισ. λίτρα επί την τιμή εισαγωγής). Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για ένα καθόλα σεβαστό ποσό, που συμβάλλει στη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου. Ιδιαίτερα αν συνυπολογιστεί η δημιουργία πλεονάσματος για εξαγωγές, οι οποίες αυξήθηκαν θεαματικά από το 2010, δηλαδή την περίοδο της κρίσης.

Ωστόσο, γι' αυτόν τον «καλλωπισμό» του εμπορικού ισοζυγίου, το δημόσιο ταμείο, όχι μόνο στερήθηκε 300 εκατ. ευρώ, αλλά επιπλέον, αυτή η απώλεια, κατά την εκβιαστική τακτική της τρόικας, μεταφράστηκε και σε κάποια ισοδύναμα μέτρα. Σε απόλυτους αριθμούς, όσο μικρότερο είναι το όφελος στο ισοζύγιο καυσίμων, που αποδίδεται στη μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης, τόσο υψηλότερο είναι το δημοσιονομικό κόστος για κάθε ευρώ μείωσής του. Ίσως το κόστος από την απώλεια φορολογικών εσόδων, εφόσον με ισοδύναμα μέτρα μπορεί να αντισταθμιστεί, να θεωρείται μικρό σε σχέση με το όφελος από τον εξωραϊσμό του εμπορικού ισοζυγίου.

Προκειμένου να υποστυλωθεί το επιχείρημα για την επιτυχία της μνημονιακής πολιτικής, ορισμένοι δείκτες επιβάλλεται να επιτευχθούν. ανάμεσα σε αυτούς πρωταρχική θέση κατέχει το εμπορικό ισοζύγιο. Το μόνο που ενδιαφέρει την κυβέρνηση είναι να παρουσιάσει βελτίωση, ανεξαρτήτως κόστους, σε οικονομικό, κοινωνικό, περιβαλλοντικό επίπεδο, μέσω δυσμενών άμεσων ή έμμεσων επιδράσεων, οι οποίες είναι δυνατόν να εκδηλωθούν σε άμεσο, μεσοπρόθεσμο ή μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Η επιδίωξη επίτευξης ενός δείκτη - στόχου, χωρίς τον συνυπολογισμό σχετιζόμενων ποιοτικών χαρακτηριστικών, τον ανάγει σε αυτοσκοπό. Θα ήταν μεμονωμένη μία τέτοια στόχευση; Προφανώς όχι. Διαπιστώνεται, άλλωστε, και στην περίπτωση του πρωτογενούς πλεονάσματος: σύμφωνα με την πρακτική της κυβέρνησης, πρέπει να επιτευχθεί πάση θυσία, με τη λέξη «θυσία» να έχει κυριολεκτική σημασία. Άλλωστε τι είν' ο πόνος (των ανθρώπων) μπρος στα κάλλη (των αριθμών);

* Ο Ευάγγελος Νικολαΐδης διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Κρήτης

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL