Πάνω από ένα χρόνο χρειάστηκε η κυβέρνηση για να “ξαναγράψει” την απόφαση υλοποίησης του προγράμματος ενεργειακής αναβάθμισης δημοσίων κτηρίων με μία μόνο επί της ουσίας, αλλά σοβαρή, “προσθήκη”: την είσοδο ιδιωτικών εταιρειών και σε αυτή τη δραστηριότητα, ως μια ακόμη... απόχρωση των προσφιλών της ΣΔΙΤ που εφαρμόζει παντού.
Θυμίζουμε ότι πρόκειται για το γνωστό ως πρόγραμμα “Ηλέκτρα”, συνολικού προϋπολογισμού 500 εκατ. ευρώ, που αφορούσε την εφαρμογή προγράμματος επενδυτικών δανείων των φορέων Γενικής Κυβέρνησης για την ενεργειακή αναβάθμιση δημοσίων κτηρίων, για το οποίο η σχετική κοινή υπουργική απόφαση ήταν έτοιμη από την προηγούμενη κυβέρνηση, στις 20 Ιουνίου 2019 (εκδόθηκε 1.7.2019).
Χθες, ύστερα από σχεδόν ένα χρόνο, εκδόθηκε η “νέα” Κοινή Υπουργική Απόφαση (υπουργείων ΠΕΝ, Οικονομικών και Υποδομών), που επί της ουσίας του προγράμματος δεν αλλάζει πολλά, όμως έρχεται να προσθέσει στο άρθρο 3 την παράγραφο 4: “Μέρος ή το σύνολο των επενδύσεων των έργων του Προγράμματος 'Ηλέκτρα' δύναται να χρηματοδοτείται από Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών (ΕΕΥ) ή τρίτους μέσω Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΕΑ) των Ν. 3855/2010 (Α΄ 95) και Ν. 4342/2015”.
Σημειώνεται ότι η ΣΕΑ είναι συμφωνία που καταρτίζεται εγγράφως μεταξύ του δικαιούχου και του παρόχου ενεργειακής υπηρεσίας (κατά κανόνα Επιχείρηση Ενεργειακών Υπηρεσιών), με αντικείμενο την εφαρμογή μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και σύμφωνα με την οποία το οικονομικό αντάλλαγμα του παρόχου για την πραγματοποιούμενη επένδυση συναρτάται από το μεταξύ αυτών συμβατικά οριζόμενο επίπεδο βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης.
Γνωστά ονόματα...
Οι εταιρείες αυτές με τις οποίες θα συνάπτονται ΣΕΑ συνήθως αποπληρώνονται με την απόδοση ποσού που αντιστοιχεί σε μέρος της επιτευχθείσας εξοικονόμησης ενέργειας, δηλαδή από χρήματα που θα καταβάλλονταν αν δεν είχε γίνει εξοικονόμηση ενέργειας.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι στον στόχο για την ενεργειακή αποδοτικότητα που επιδιώκεται να καλυφθεί στο πλαίσιο του προγράμματος αναφέρεται η ετήσια ενεργειακή ανακαίνιση ποσοστού 3% της ωφέλιμης επιφάνειας των κτηρίων της κεντρικής δημόσιας διοίκησης, κάτι που προβλεπόταν, και προστίθεται όριο στις κατηγορίες ενεργειακής απόδοσης: μετά το πέρας των παρεμβάσεων τα δημόσια κτήρια που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα θα πρέπει να κατατάσσονται κατ’ ελάχιστον στην κατηγορία ενεργειακής απόδοσης “Β”, βάσει του ΚΕΝΑΚ.
Αρκεί δε να ρίξει κάποιος μια ματιά στο μητρώο των εταιρειών ενεργειακών υπηρεσιών για να δει γνωστά ονόματα του κατασκευαστικού κλάδου, αλλά και προμηθευτών ενέργειας -και όχι μόνο- (ειδικά στην κατηγορία Α, δηλαδή εταιρείες που συνάπτουν ΣΕΑ) για να καταλάβει πώς ακριβώς θα “εμπλακούν” οι ιδιώτες και στον τομέα της ενεργειακής εξοικονόμησης στο Δημόσιο.
...πολλά λεφτά...
Για να γίνει αντιληπτό το εύρος των κονδυλίων που θα διατεθούν, δεδομένου του μεγέθους των κτηριακών εγκαταστάσεων (νοσοκομεία, ΑΕΙ, σχολεία, δημαρχεία, κέντρα πρόνοιας κ.λπ.), αναφέρεται ενδεικτικά από στοιχεία που είχαν δημοσιοποιηθεί πέρσι για ώριμα πιλοτικά έργα ότι ο προϋπολογισμός ανά έργο / κτήριο ξεκινούσε από 500.000 και έφτανε έως και τα 11,2 εκατ. ευρώ...
Εξάλλου ο προϋπολογισμός των 500 εκατ. για το πρόγραμμα παραμένει -χρήματα που προέρχονται από δανεισμό από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ), καθώς και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ)-, απλώς η περίοδος εφαρμογής για τα σχετικά έργα μετατίθεται κατά ένα χρόνο: θα αφορά την περίοδο 2020-2026 αντί της αρχικής πρόβλεψης για την περίοδο 2019-2025. Η εξυπηρέτηση των εν λόγω δανείων γίνεται από λογαριασμό που συστήνεται στο ΤΠΔ για τις ανάγκες του προγράμματος και χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του ΥΠΕΝ.
...και κοινοτικά λεφτά
Επιπλέον, όπως ανακοινώθηκε χθες, το ΥΠΕΝ “διερευνά τη δυνατότητα χρηματοδότησης του εν λόγω προγράμματος και μέσα από το ταμείο ανάκαμψης”.
Η χρηματοδότηση των έργων που εντάσσονται στο πρόγραμμα πραγματοποιείται μερικώς μέσω επενδυτικών δανείων που χορηγούνται από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και συνομολογούνται με τις δανειακές συμβάσεις επενδυτικών δανείων που υπογράφονται μεταξύ των δικαιούχων φορέων και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων -κάτι που προβλεπόταν.
Προστέθηκε “πρόβλεψη” σύμφωνα με την οποία το υπολειπόμενο τμήμα της χρηματοδότησης μπορεί να προέρχεται από ιδίους πόρους των δικαιούχων φορέων ή/και από πόρους ιδιωτών, δηλαδή εταιρειών ενεργειακών υπηρεσιών ή τρίτων μέσω ΣΕΑ, κατά το ανωτέρω άρθρο.
Επίσης προβλέπεται ότι με τις προσκλήσεις υποβολής αιτήσεων είναι δυνατή η ομαδοποίηση δικαιούχων φορέων, ανάλογα με τις ειδικότερες ανάγκες, τη στόχευση σε συγκεκριμένη κατηγορία κτηρίων ή ενδεχόμενα άλλα επιμέρους κριτήρια (δημογραφικά, νησιωτικότητα, κ.ά.).
“Εκπτώσεις”
Παράλληλα περιορίζεται η “εμπλοκή” του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, αφού καταργούνται ο όρος της χρηματοοικονομικής διαχείρισης και της δυνατότητας παροχής τεχνικής υποστήριξης, η συμμετοχή μέλους του Ταμείου στην ειδική Τεχνική Γραμματεία για το πρόγραμμα, αλλά και η δυνατότητα παροχής υλικοτεχνικής υποστήριξης στην εν λόγω Γραμματεία.
Επίσης ο έλεγχος των τευχών δημοπράτησης των έργων προμηθειών και μελετών / υπηρεσιών δεν θα “περνά” από την ειδική Τεχνική Γραμματεία, αλλά οι εγκρίσεις αυτών “θα πραγματοποιούνται με αποφάσεις του αρμόδιου κατά περίπτωση οργάνου του δικαιούχου φορέα”, ενώ στην περσινή απόφαση προβλεπόταν έλεγχος από τη Γραμματεία και εγκρίσεις με αποφάσεις του αρμόδιου κατά περίπτωση οργάνου της αναθέτουσας αρχής, κατόπιν ελέγχου της Τεχνικής Γραμματείας.
Στα βασικά κριτήρια επιλογής των έργων διατηρούνται η σκοπιμότητα βάσει της τεκμηρίωσης της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και ο ολοκληρωμένος και λειτουργικός χαρακτήρας των έργων και η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, η τεκμηρίωση του προϋπολογισμού και του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης, καθώς και η οικονομική βιωσιμότητά τους. Προστίθενται ως κριτήρια η επάρκεια της τεχνικής τεκμηρίωσης του σχεδιασμού των παρεμβάσεων στο κέλυφος και στα τεχνικά συστήματα του κτηρίου και η εκπόνηση Σχεδίου Ενεργειακής Απόδοσης, όπου απαιτείται (Περιφέρειες, δήμοι).
Απαλείφεται από τη λίστα των κριτηρίων εκείνο της ωριμότητας υλοποίησης, αν και μέχρι πέρσι το καλοκαίρι υπήρχε έντονο ενδιαφέρον για έργα αναβάθμισης δημοσίων κτηρίων συνολικού προϋπολογισμού 101.158.700 ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι πέρσι είχε ανακοινωθεί πως το πρόγραμμα θα προχωρούσε σε πρώτη φάση με την επιλογή έργων 12 φορέων, προϋπολογισμού περίπου 57.759.000 ευρώ, που ήταν έτοιμα προς δημοπράτηση, με την πρώτη πρόσκληση, ενώ στη συνέχεια θα δημοσιεύονταν ανοιχτές προσκλήσεις προς όλους τους φορείς.
Κατά το ΥΠΕΝ, θα ακολουθήσει η έκδοση έτερης Κοινής Υπουργικής Απόφασης για την εγγυοδοσία των φορέων και, σύμφωνα με τον σχεδιασμό, εντός του φθινοπώρου προγραμματίζεται να εκδοθεί ο οδηγός - πρόσκληση, στον οποίο θα περιγράφεται αναλυτικά όλη η διαδικασία.
