Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
13.4°C18.7°C
3 BF 63%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
12.0°C16.9°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 61%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C18.0°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
10 °C
9.9°C14.6°C
2 BF 76%
Χωρίς δικλίδες ασφαλείας η κατάργηση των τεκμηρίων
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Χωρίς δικλίδες ασφαλείας η κατάργηση των τεκμηρίων

"Οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους" (Σύνταγμα της Ελλάδος, μέρος δεύτερο, άρθρο 4, παράγραφος 5).

Με αυτήν τη ρητή πρόβλεψη του συντάγματος προσδιορίζεται η αρχή της φοροδοτικής ικανότητας, η συνεισφορά αδιακρίτως όλων των Ελλήνων στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνατότητες που τους παρέχουν τα εισοδήματά τους, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι η φοροδοτική υποχρέωση μεγαλώνει όσο αυξάνεται το εισόδημα. Από το γράμμα και το πνεύμα της πρόβλεψης αυτής "νομιμοποιήθηκε" η επιβολή πριν από 41 χρόνια, με τον νόμο 820/78 των τεκμηρίων διαβίωσης ως έμμεσος) τρόπος φορολόγησης. Ήταν μάλιστα τέτοια η αναστάτωση που είχε προκληθεί τότε, ώστε άρκεσε στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1978 μια απλή φημολογία ότι με το νέο φορολογικό νομοσχέδιο η αγορά μετοχών θα αποτελούσε τεκμήριο, για να προκληθεί αμέσως πανικός στην "Σοφοκλέους", όπως ακόμη απεκαλείτο τότε στη γλώσσα της αγοράς το ελληνικό χρηματιστήριο.

Καθώς τα χρόνια περνούσαν, η "αυθαίρετη" και "άδικη" επιβολή των τεκμηρίων (αφού έπεφταν στην "παγίδα" τους πραγματικά φτωχοί επειδή διέθεταν περιουσία, ενώ οι πολύ πλούσιοι εκμεταλλεύονται "παράθυρα" της νομοθεσίας για να φοροαποφεύγουν) διετηρείτο λόγω ανάγκης. Και τούτο καθώς σταθερά κρινόταν απαραίτητη η διατήρησή τους προκειμένου να γίνεται σεβαστή η προαναφερθείσα πρόβλεψη του συντάγματος. Πάνω από τη στενή "λογιστική" ερμηνεία περί φορολογικής δικαιοσύνης βρισκόταν σταθερά η αίσθηση του δικαίου, νομική, κοινωνική και πολιτική, ότι σε ένα κράτος το οποίο θα ήθελε να θεωρείται στοιχειωδώς ευνομούμενο θα λαμβάνονταν μέτρα τα οποία θα απέτρεπαν την εμφάνιση πολιτών με απόκτηση περιουσιακών στοιχείων και δαπάνες διαβίωσης που αδυνατούν να δικαιολογηθούν από τα εισοδήματα που δηλώνουν.

Γι’ αυτούς τους λόγους, όλες οι κυβερνήσεις που ακολούθησαν διατήρησαν τη "φιλοσοφία" των τεκμηρίων, είτε με προσθήκες είτε με αλλαγές. Από το 1978 έως και σήμερα έχουν αλλάξει τρεις κώδικες φορολογίας εισοδήματος, οι οποίοι συμπληρώθηκαν ή τροποποιήθηκαν με εκατοντάδες νόμους, και τα τεκμήρια, όπως και αν αυτά ονομάστηκαν (λ.χ. "αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες"), παρέμεναν σε ισχύ.

Προ 17 ετών, επί κυβέρνησης Σημίτη, η έκθεση της επιτροπής αναμόρφωσης του φορολογικού συστήματος ανέφερε για τα τεκμήρια διαβίωσης ότι αν και διασφαλίζουν έσοδα στο κράτος, δεν συνάδουν με φορολογικά συστήματα ανεπτυγμένων χωρών. Πρακτικά αυτό σήμαινε ότι κυβερνήσεις και κράτος οφείλουν να βελτιώσουν παντοιοτρόπως τον φοροελεγκτικό μηχανισμό, με εκπαιδευμένο προσωπικό, τεχνολογική υποδομή κ.λπ. ώστε τα τεκμήρια να μην χρησιμεύουν για υπολογισμό καταβλητέων φόρων, αλλά απλώς βοηθητικά στη διενέργεια ελέγχων της πραγματικής φοροδοτικής ικανότητας ενός εκάστου των φορολογουμένων.

Μόλις αυτήν την εβδομάδα το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης προανήγγειλε σταδιακή κατάργηση των τεκμηρίων από το 2020, με στόχο το 2022 να έχουν καταργηθεί οριστικά. Για να αντιμετωπιστούν όμως φαινόμενα φοροδιαφυγής ή αποφυγής αποκάλυψης εισοδημάτων, η κυβέρνηση θα πρέπει να διασφαλίσει ότι θα εντοπίζονται με αποτελεσματικότερους τρόπους τα φαινόμενα φορολογουμένων που ξοδεύουν περισσότερα, δηλώνουν λιγότερα, ενώ ταυτόχρονα συντηρούν και περιουσίες μεγάλης αξίας. Το ερώτημα που αυτομάτως τίθεται είναι εάν υπάρχουν οι δικλίδες ασφαλείας οι οποίες θα επιτρέψουν την κατάργηση των τεκμηρίων.

Το Ηλεκτρονικό Περιουσιολόγιο

Η πρώτη δικλίδα που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, το "Ηλεκτρονικό Περιουσιολόγιο", φαίνεται να "αχρηστεύεται". Προ τετραμήνου, σε μία από τις 140 συνεδριάσεις του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, ο Στέλιος Πέτσας, διευθυντής τότε του γραφείου του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκου Μητσοτάκη, εξηγούσε ότι το Ηλεκτρονικό Περιουσιολόγιο είναι μακριά από τη φιλοσοφία της επόμενης κυβέρνησης. Αλλά και προσφάτως, όταν ως κυβερνητικός εκπρόσωπος πλέον προανήγγειλε στον ΣΚΑΪ τη σταδιακή κατάργηση των τεκμηρίων, μίλησε για έμμεσες τεχνικές ελέγχου σε συνδυασμό με τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, χωρίς όμως παραμικρή αναφορά στο Ηλεκτρονικό Περιουσιολόγιο.

Η κατάργηση του ΣΔΟΕ

Εκτός όμως από το Ηλεκτρονικό Περιουσιολόγιο, άλλο εργαλείο που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει εντονότερα και συστηματικότερα η κυβέρνηση είναι το Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος. Και όμως, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας επέλεξε να καταργήσει αυτόν τον ελεγκτικό θεσμό, φαλκιδεύοντας την αποτελεσματικότητα των ελέγχων, κάτι που αποτελεί και γενικότερη "φιλοσοφία" της, όπως έδειξε και η ανάλογη περίπτωση με το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ).

Τα τεκμήρια σταδιακά θα φύγουν, είπε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, σημειώνοντας ωστόσο ότι "όταν φεύγει το αντικειμενικό κριτήριο, θα πρέπει να δούμε τα εισοδήματα να ανταποκρίνονται στα πραγματικά. Μειώνουμε τους φορολογικούς συντελεστές για να δώσουμε κίνητρο στους πολίτες να δηλώνουν τα πραγματικά τους εισοδήματα". Κάτι που σημαίνει ότι η διαφύλαξη της δημοσιονομικής σταθερότητας τίθεται υπό την αίρεση της βασιμότητας ή μη των φιλελεύθερων δογμάτων για την συνάρτηση ύψους φορολογικών συντελεστών/ βεβαίωσης φόρων.

Πόσους παγιδεύουν τα τεκμήρια

Με βάση τα στοιχεία της ΑΑΔΕ μετά την επεξεργασία των φορολογικών δηλώσεων του 2018 στην παγίδα των τεκμηρίων έπεσαν:

* 394.461 εισοδηματίες που φορολογήθηκαν για μεγαλύτερα εισοδήματα ύψους 1,97 δισ. ευρώ.

* 206.340 ελεύθεροι επαγγελματίες πλήρωσαν επιπλέον φόρους για εισοδήματα 917 εκατ. ευρώ.

* 115.570 αγρότες.

* 697.290 μισθωτοί.

* 515.509 συνταξιούχοι πλήρωσαν επιπλέον φόρους για εισοδήμα 1,5 δισ. ευρώ.

Ποια είναι τα τεκμήρια διαβίωσης

Τα τεκμήρια διαβίωσης προσδιορίζονται σήμερα για τους φορολογουμένους:

* Με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της ιδιοκατοικούμενης ή μισθωμένης ή της δωρεάν παραχωρούμενης κύριας κατοικίας.

* Με τα κυβικά εκατοστά για τα Ι.Χ. και ξεκινάνε από τα 4.000 ευρώ για αυτοκίνητα μέχρι 1.200 κ.ε.

* Με τα δίδακτρα που καταβάλλονται για ιδιωτικά σχολεία και εκπαιδευτήρια.

* Με βάση τα μέτρα στα σκάφη αναψυχής.

* Με βάση την επιφάνεια για τις πισίνες και ανάλογα με το εάν είναι εξωτερική ή εσωτερική.

* Με ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη του φορολογουμένου 3.000 ευρώ προκειμένου για άγαμο και 5.000 ευρώ για συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL