Επικίνδυνοι, εκτός από ταπεινωτικοί, για το παραγωγικό κεφάλαιο και το ανθρώπινο δυναμικό της ΔΕΗ αλλά και για την κοινωνία και την οικονομία είναι οι επαναλαμβανόμενοι επικοινωνιακοί χειρισμοί του υπουργού ΠΕΝ Κ. Χατζηδάκη που καταλήγουν στο κλείσιμο του λιγνιτικών μονάδων.
Στην ουσία διατείνεται ότι δεν έχουν καμία χρησιμότητα και μάλιστα όταν λειτουργούν είναι “ακριβές”, οπότε πρέπει να σβήσουν… Καμία αναφορά στην ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και στις επιπτώσεις στις τοπικές κοινωνίες, όπως η Δυτική Μακεδονία, και στην οικονομία.
Είναι γνωστό ότι οι λιγνιτικές μονάδες, λόγω και των ευρωπαϊκών πολιτικών για τη μετάβαση στην “καθαρή” ενέργεια, έχουν συγκεκριμένη διάρκεια ζωής, ειδικά οι παλαιότερες, ενώ σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα η συμμετοχή του λιγνίτη στο ενεργειακό μείγμα, που ήδη βαίνει μειούμενη, θα περιοριστεί στο 17% έως το 2030 ως καύσιμο back up για την ενεργειακή ασφάλεια. Αυτή είναι η πορεία.
Ωστόσο, κατά τη μετάβαση αυτή, ενδεχόμενη ανεπάρκεια του συστήματος και ειδικά η μη κάλυψη της ζήτησης καθιστά αναγκαία την ένταξη των “απαραίτητων” εκείνων λιγνιτικών μονάδων που βάσει του σημερινού μοντέλου αγοράς είναι πιο συμφέρουσα η λειτουργία τους ως μονάδες βάσης έναντι της επιλογής απένταξής τους. Αν περιοριστούν η διαθεσιμότητα και λειτουργία τους βεβιασμένα και χωρίς σοβαρό σχεδιασμό, πέραν του ότι θα εμφανιστεί ανεπάρκεια στο σύστημα, θα αυξηθεί η χονδρεμπορική τιμή (ΟΤΣ) και συνακόλουθα το κόστος ρεύματος για τον τελικό καταναλωτή.
Τα στοιχεία σε κάθε περίπτωση αποτυπώνουν την κατάσταση: την περίοδο Ιανουάριος-Ιούνιος 2019, η συνεισφορά των λιγνιτικών μονάδων τις ώρες αιχμής του φορτίου (πάνω από 8.500 ΜW) και για κάλυψη εφεδρειών (1.600 MW) υπολογίζεται κατά μέσο όρο σε 24% επί του του συνόλου ή 2.600 MW. Οι μονάδες φυσικού αερίου συμμετέχουν κατά 43% (4.600 MW), οι ΑΠΕ κατά 19% (2.100 MW), τα υδροηλεκτρικά κατά 8% (870 MW) και οι εισαγωγές κατά 6% (630 MW).
Επομένως, για την επάρκεια ισχύος του συστήματος απαιτούνται περίπου 10 λιγνιτικές μονάδες με μέσο επίπεδο φορτίου περίπου 260 MW.
Για να μειωθεί η λιγνιτική παραγωγή, μπορούν να εισφέρουν η αύξηση των εισαγωγών, που όμως δεν εξασφαλίζονται πάντα, καθώς απαιτείται πλήρης διαθεσιμότητα, υψηλότερη χωρητικότητα των διασυνδέσεων και ικανή διαφορά τιμής ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ ελληνικής και άλλων αγορών, αλλά και η αύξηση παραγωγής από ΑΠΕ, η οποία ωστόσο είναι στοχαστική και πρέπει να συνδυαστεί με αποθήκευση.
Με βάση το σημερινό μοντέλο της αγοράς (mandatory pool) -μέχρι την εφαρμογή του target model-, στη σειρά ένταξης των πηγών ενέργειας προηγούνται: εισαγωγές, ΑΠΕ, υποχρεωτικά “νερά” (υδροηλεκτρικά) με τιμή προσφοράς μηδενική, ενώ έπεται η ενέργεια των μονάδων με τη χαμηλότερη τιμή προς την υψηλότερη. Οι τιμές προσφοράς, που καθορίζουν την ένταξη των μονάδων και βέβαια το ύψος της τιμής, συνδέονται με το μεταβλητό κόστος κάθε μονάδας (ήτοι μεταβλητά κόστη καυσίμου - CO2 - πρόσθετων δαπανών συντήρησης / λειτουργίας).
Το μεταβλητό κόστος καυσίμου λιγνιτικής μονάδας υπολογίζεται σε 43,2 ευρώ/Mwh, που όμως σχεδόν στο σύνολό του (περίπου 80%) είναι σταθερό, ενώ μεταβλητά είναι μόνο τα κόστη: CO2, λειτουργίας - συντήρησης (περίπου 2,2 ευρώ/Mwh) και ποσοστό 20% (περίπου 8,6 ευρώ/Mwh) από το συνολικό κόστος καυσίμου.
Το μεταβλητό κόστος καυσίμου για μονάδα φυσικού αερίου την τρέχουσα περίοδο κυμαίνεται μεταξύ 40 και 50 ευρώ/Mwh, ανάλογα με τη μεσοσταθμική τιμή προμήθειας και το μείγμα καυσίμου (αγωγού/lng).
Το μεταβλητό κόστος λιγνιτικής μονάδας πάντως καθίσταται ανταγωνιστικό με το αντίστοιχο μονάδας φυσικού αερίου έως τα επίπεδα των 30-35 ευρώ/tn (με 20 ευρώ/tn 40,8 ευρώ/Mwh λιγνιτικές - 54,5 ευρώ/Μwh αερίου, με 25 ευρώ/tn 48,3 ευρώ/Mwh λιγνιτικές - 56,6 ευρώ/Μwh αερίου, με 30 ευρώ/tn 55,8 ευρώ/Mwh λιγνιτικές - 58,5 ευρώ/Μwh αερίου).
Στα 35 ευρώ/tn το μεταβλητό κόστος λιγνιτικών μονάδων είναι υψηλό, καθώς ανέρχεται σε 63,3 ευρώ/Mwh, έναντι 60,5 ευρώ/Μwh των αντίστοιχων αερίου, οπότε για να εξακολουθήσουν να λειτουργούν μόνο οι “απαραίτητες” για το σύστημα, βάσει του σχεδιασμού επάρκειας, πρέπει να αποσβένουν τα κόστη στο σύνολό τους από μηχανισμό αποζημίωσης της διαθεσιμότητάς τους. Άλλως δεν θα υπάρχει επάρκεια τις κρίσιμες περιόδους κατά το μεταβατικό διάστημα της σταδιακής απολιγνιτοποίησης έως την ένταξη νέων μονάδων φυσικού αερίου και νέων ΑΠΕ και μονάδων αποθήκευσης.
