Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
18.2°C22.0°C
1 BF 47%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
14.7°C21.2°C
2 BF 57%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
16.0°C19.4°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
18.8°C21.5°C
1 BF 61%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.9°C18.4°C
2 BF 63%
Ο Χιλιανός μουσικός Αλεχάντρο Ντιας Κορβαλάν μιλά για το ανθρωποφάγο πείραμα του Πινοσέτ / Χιλή: Το ανθρωποφάγο πείραμα του Πινοσέτ ως "πετυχημένο" πρότυπο του σήμερα (Video)
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ο Χιλιανός μουσικός Αλεχάντρο Ντιας Κορβαλάν μιλά για το ανθρωποφάγο πείραμα του Πινοσέτ / Χιλή: Το ανθρωποφάγο πείραμα του Πινοσέτ ως "πετυχημένο" πρότυπο του σήμερα (Video)

45 χρόνια πέρασαν από τη μαύρη επέτειο του πραξικοπήματος του Πινοσέτ στη Χιλή και την πτώση του Αλιέντε. Επιχειρήσαμε μια αναδρομή στην ιστορία των ανθρώπων όπου, αντί να διαβάζουμε νούμερα, χρονολογίες, γεγονότα ακούμε ήχους να εναλλάσσονται, σιωπές και σιωπές να καταβροχθίζουν θορύβους...

Οδηγός μας στο ταξίδι στο παρελθόν, αλλά και το παρόν της Χιλής είναι ο Χιλιανός μουσικός που ζει στην Ελλάδα, συνθέτης και στιχουργός Αλεχάντρο Ντίας Κορβαλάν. Ο Ντίας ζει τριάντα χρόνια στη χώρα μας και έχει μεγάλη μουσική διαδρομή ως μέλος των συγκροτημάτων Apurimac, Grupo Conga, Oloubata, Imole, Sipan, Los del Sur, ενώ είναι ιδρυτής του «salsa» συγκροτήματος Tierra Brava. Νοσταλγεί την πατρίδα του τη Χιλή και μιλά γι' αυτή με τα μάτια στραμμένα στην καρδιά του. Τα λόγια σαν χτύποι περιγράφουν ρυθμικά μια ανοιχτή πληγή που δεν λέει να κλείσει.

Συνέντευξη στην Κατερίνα Μπρέγιαννη

Η ατελείωτη Σιωπή και ο διαρκής Φόβος

«Ήταν αδύνατο να είναι κάποιος αδιάφορος σε όσα συνέβαιναν πριν το πραξικόπημα. Η χώρα ήταν ένα είδος άνοιξης. Υπήρχαν πολλά αγκάθια, αναταραχή, αλλά και πολλή ελπίδα. Βασικά υπήρχε θόρυβος, κίνηση. Όλο κάτι γίνονταν και ξαφνικά σταμάτησε. Όταν κοιτάω πίσω, βλέπω αυτό, ή μάλλον ακούω αυτό... σαν μια σιωπή. Για μήνες, για χρόνια, αυτό που μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση ήταν αυτή η σιωπή και αυτός ο φόβος» ξεκινά ο Ντίας να μου μιλά για τη βίαιη «διακοπή» που σήμανε το πραξικόπημα Πινοσέτ στις ζωές των ανθρώπων σε σχέση με την περίοδο Αλιέντε.

«Θυμάμαι σαν σήμερα (11 Σεπτεμβρίου) τον φόβο στα μάτια του κόσμου. Έπειτα από έναν, δύο μήνες τα ραδιόφωνα και οι τηλεοράσεις σταμάτησαν να παίζουν όλο εμβατήρια και τις απειλητικές φωνές του Πινοσέτ και της ομάδας του και περίπου έναν χρόνο αργότερα άρχισε ξαφνικά η χώρα να παίρνει έναν κανονικό ρυθμό. Σαν να μην τρέχει τίποτα. Όλες οι βιτρίνες στο κέντρο του Σαντιάγκο γέμισαν με τα προϊόντα που έλειπαν επί Αλιέντε εξαιτίας του οικονομικού πολέμου που του έκαναν οι έχοντες και κατέχοντες της χώρας. Μεγάλες αλυσίδες σουπερ μάρκετ, φάρμακα και προϊόντα επανήλθαν στα ράφια. Η χώρα γέμισε ξαφνικά με πράγματα και οι τηλεοράσεις άρχισαν τα τηλεπαιχνίδια».

Η “εξαιρετική δουλειά” του Πινοσέτ

«Έναν χρόνο μετά το πραξικόπημα δεν είχε μείνει απολύτως τίποτα από το ίδιο το πραξικόπημα. Ο κόσμος είχε μάθει πια, είχε δει το τρομερό πρόσωπο της δικτατορίας σε ό,τι αφορά την καταστολή. Κάθε μέρα βλέπαμε νεκρούς στους δρόμους, ο κόσμος έψαχνε τους συγγενείς του να τους βρει σε κανένα χαντάκι, σε κάποιο ποτάμι κι αυτό συνέβαινε σε χιλιάδες οικογένειες».

Ο Πινοσέτ έκανε μια «εξαιρετική δουλειά» μου εξηγεί ο Ντίας. «Έκοψε τα μεγαλύτερα 'κεφάλια' της πολιτικής. Δεν έμεινε κανείς ζωντανός στη χώρα, που να μπορούσε να σου πει τι να κάνεις και όχι μόνο σε μας τους απλούς πολίτες, αλλά και στην πολιτική. Τα κόμματα είχαν γίνει θρύψαλα. Από το 1970 και μετά επικρατούσε ένα πολιτικό χάος για την Αριστερά και τους κυνηγημένους. Κανείς δεν ήξερε από πού να πιαστεί. Σαν κάποιος να σου έδινε μια τεράστια γροθιά στο στομάχι και να μην μπορούσες να συνέλθεις. Γύρω στα 1975, 1977 άρχισαν να γίνονται σιγά - σιγά κάποιες μουσικές εκδηλώσεις».

«Η παραδοσιακή μουσική ήταν ένα μεγάλο μέσο στην εποχή του Αλιέντε για να περάσει το αριστερό μήνυμα στον κόσμο και είχε αποκτήσει μεγάλη σημασία πριν το πραξικόπημα» τονίζει, εξηγώντας μου ότι η επανάκτηση του νήματος της συνέχειας και της επικοινωνίας ήρθε από αυτές τις «μουσικές βραδιές».

«Οι εκδηλώσεις αυτές γίνονταν κρυφά, 'clandestino', αλλά τις μαθαίναμε. Πηγαίναμε όλοι με τις οικογένειές μας. Τα συγκροτήματα έπαιζαν χωρίς μικρόφωνα, σιγά και τραγουδούσαν 'τα απαγορευμένα'. Βγαίνοντας βέβαια έπρεπε να περάσεις από σίδερο και φωτιά γιατί σε περίμεναν κλούβες με μπάτσους και στρατιώτες». Παρά την καταστολή όμως, "αυτές οι μουσικές βραδιές ήταν μεγάλη γέφυρα επικοινωνίας με άλλες γειτονιές και άλλους ανθρώπους" συνεχίζει.

Τα πρώτα κινήματα Αντίστασης

«Στο τέλος της δεκαετίας του 1980 έχει οργανωθεί ένα είδος αντίστασης, από τη μουσική και το αίμα. Γιατί ο καθένας ήξερε ότι ο γείτονας το ίδιο περνάει. Αυτό ίσχυε στις φτωχογειτονιές. Γιατί στις πλούσιες γειτονιές δεν ήταν έτσι. Έπιναν το κρασάκι τους, τη σαμπάνια τους και έλεγαν: 'Επιτέλους, έφυγε αυτή η λέρα του Αλιέντε, του αριστερού, του σοσιαλισμού, του κομμουνισμού'».

«Το 1977, 1978 ο κόσμος στράφηκε προς την Εκκλησία και, παρόλο που σχεδόν όλη ήταν με το καθεστώς του Πινοσέτ, βρέθηκαν και κάποιοι ιερείς που δεν ήταν. Δημιουργήθηκε έτσι μια αλυσίδα αλληλεγγύης προς τις οικογένειες των αγνοουμένων, με αποτέλεσμα να γίνει θεσμός, σχεδόν σαν υπουργείο. Οι άνθρωποι αυτοί έβρισκαν δικηγόρους χωρίς να χρειάζεται να πληρώσουν οι οικογένειες και αναζητούσαν τους αγνοούμενους».

«Στον αγώνα για τους αγνοούμενους πρωτοστατούσαν γυναίκες που είχαν χάσει τους άντρες τους και τα παιδιά τους. Έβγαιναν στους δρόμους, τις σκότωναν, εξαφανιζόντουσαν όπως και οι δικηγόροι που ασχολιόντουσαν με αυτές τις υποθέσεις. Αργότερα, δεν εξαφανιζόντουσαν απλά, τους δολοφονούσαν και τους άφηναν να τους βρούμε για να σπείρουν τον τρόμο».

«Γύρω στα 1980 – 1982, το κίνημα για τους αγνοούμενους πήρε εθνικό χαρακτήρα. Η νεολαία που είχε ωριμάσει βρήκε επαφή με τους εξόριστους που επέστρεφαν παράνομα. Γίνονταν μεγάλες σφαγές, διότι οι μυστικές υπηρεσίες και ο στρατός του Πινοσέτ είχαν την καλύτερη οργάνωση στη Λατινική Αμερική, γιατί εκεί οι Αμερικανοί τα έδωσαν όλα».

«Στις αρχές του 1980 το κίνημα αντίστασης άρχισε να αποκτά ανοιχτό χαρακτήρα με διαδηλώσεις και απίστευτη καταστολή. Αυτοί που ήταν 10 - 11 χρόνων στο πραξικόπημα είχαν γίνει 18άρηδες. Οι μνήμες από τα χρόνια του Αλιέντε ήταν έντονες εξαιτίας της τεράστιας διαφοράς με το καθεστώς Πινοσέτ. Βίωσαν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο πώς μπορεί μια νεολαία να είναι εγκαταλελειμμένη από τους πάντες. Να εφαρμόζεται ένα σύστημα στρατιωτικό στην εκπαίδευση. Μια παιδεία χωρίς καμία ελπίδα να σκεφτείς τι θα κάνεις. Δεν ήταν μόνο το οικονομικό. Ήταν ότι η χώρα είχε μπει σε έναν λήθαργο πολιτιστικό, όπου όλα ήταν αποκλειστικά αμερικανικά. Δεν υπήρχε τίποτα από Ευρώπη. Για εμάς, η παιδική ηλικία και η εφηβεία επί Πινοσέτ ήταν μέσα στην αμερικανιά και την υποκουλτούρα της. Η νεολαία εξεγέρθηκε βίαια. Τα κινήματα όμως των ένοπλων αγώνων ηττήθηκαν όλα με τον πιο σκληρό τρόπο. Άφησαν όμως έναν δρόμο ανοιχτό. Γύρω στο 1985 ο Πινοσέτ δεν μπορούσε να σταθεί στη χώρα. Το 1988 έγινε δημοψήφισμα και το έχασε».

“Ήταν αρχές του 1980 όταν πιάστηκαν δύο νεαρά παιδιά -ένα αγόρι και ένα κορίτσι- από τους στρατιώτες με τα βαμμένα πρόσωπα. Τους έλουσαν με βενζίνη και τους έκαψαν ζωντανούς. Μερικές ώρες αργότερα τους πέταξαν σε έναν σκουπιδότοπο. Το αγόρι πέθανε λίγες μέρες μετά, ενώ το κορίτσι έζησε παραμορφωμένο. Στην κηδεία του αγοριού, ο στρατός ήταν εκεί και σε μια εποχή που όλες οι διεθνείς κάμερες ήταν στραμμένες στη Χιλή, άνοιξαν πυρ και σκότωσαν εν ψυχρώ κόσμο” λέει συγκλονισμένος και συνεχίζει: «Την ίδια ώρα στις 'καλές γειτονιές' ήταν σαν να μην τρέχει τίποτα. Στις γειτονιές μας μετράγαμε τους νεκρούς και τους αγνοούμενους και στις high γειτονιές σε κάθε γωνία είχε ντισκοτέκ και χορούς, σαν να μην τρέχει τίποτα».

Η ψευδαίσθηση του 1988

«Για μετά το δημοψήφισμα δεν θέλω πολύ να μιλάω γιατί ντρέπομαι. Η χώρα είχε δημοκρατία, αλλά τίποτα άλλο. Μέχρι σήμερα στη Χιλή υπάρχει καταστολή. Το 1988 είναι μια ψευδαίσθηση όχι τόσο ως προς την αριστερή αντίληψη, αλλά κυρίως σε ό,τι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, την παιδεία, την υγεία, τη στέγη».

«Η Χιλή χαρακτηρίζεται, όπως και όλη η Λατινική Αμερική, από ένα πράγμα, τη μεγάλη διαφορά ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς. Η διαφορά είναι πολύ μεγάλη. Είναι σαν ένας τοίχος. Εμείς όταν πηγαίναμε σε μια άλλη γειτονιά των πλουσίων, άλλαζαν όλα, τα κτήρια, το φως. Σε μας ήταν πιο μουντά τα πράγματα... Δεν ξέρω γιατί». Όταν ζεις εκεί, δεν είναι δύσκολο να αποκτήσεις ταξική συνείδηση. Αυτή η ταξική συνείδηση μας βοήθησε πολύ να καταλάβουμε τι συνέβη εκείνη την Τρίτη 11 Σεπτεμβρίου.

«Όταν βγήκε ο Αλιέντε, η χώρα βρισκόταν σε ένα χάος από τον οικονομικό και τον μιντιακό πόλεμο. Στο δημοψήφισμα όμως που είχε γίνει, ο Αλιέντε είχε βγει ενισχυμένος. Αυτό δεν μπορούσαν να το καταλάβουν τη στιγμή που ο κόσμος έκανε ουρές για να αγοράσει τρόφιμα και λάδι για 15 τετράγωνα και τους ρωτάς 'συνεχίζουμε' και απαντούν 'Ναι'. Όταν το είδαν αυτό, δεν υπήρχε περίπτωση να το επιτρέψουν να συμβεί».

«Η δουλειά του Πινοσέτ ήταν τέλεια. Δεν ήταν μόνο να βασανίζει με φρικτούς τρόπους, να σκοτώνει, ήταν και το μένος κατά της χώρας, το μένος για το πώς μια χώρα επέλεξε τον δρόμο προς τον σοσιαλισμό χωρίς όπλα. Αυτό δεν είχε ξανασυμβεί ποτέ στον κόσμο και έπρεπε να ξεριζωθεί από τη ρίζα. 'Το δόγμα Πινοσέτ ήταν, αφού δεν μπορείς να σκοτώσεις την ιδέα, τουλάχιστον σκότωσε τον άνθρωπο. Χωρίς τον άνθρωπο δεν υπάρχει συνέχεια. Ποιος θα σου πει την ιδέα του, αν είναι νεκρός;'».

«Το σύνταγμα του Πινοσέτ ισχύει ώς σήμερα»

Το ασφαλιστικό είναι μόνο μια μικρή λεπτομέρεια στον χάρτη της κοινωνικής ισοπέδωσης που υπέστη μια χώρα - πείραμα εφαρμογής του πιο ακραίου νεοφιλελευθερισμού μέσω ενός αιμοσταγούς χουντικού καθεστώτος. Αυτοί που επανέφεραν τη χούντα του Πινοσέτ στο προσκήνιο με αφορμή το ασφαλιστικό δεν το έκαναν τυχαία. Ας δούμε γιατί...

Στην ερώτησή μου για την παιδεία, ο Ντίας απαντά: «Άλλαξε επί Πινοσέτ και από δημόσια έγινε ιδιωτική σε όλα. Υπάρχουν ιδιωτικά πανεπιστήμια, όπου παίρνεις ένα δίπλωμα που δεν σημαίνει τίποτα. Τα τελευταία χρόνια τα φοιτητικά κινήματα παλεύουν και διεκδικούν πάλι τη δωρεάν παιδεία, ενώ έχουν περάσει και κάποιοι νέοι νόμοι στην κατεύθυνση αυτή».

Και, γυρνώντας πάλι στο παρελθόν, θυμάται: «Επί Αλιέντε είχαμε δωρεάν βιβλία, τετράδια, γόμες. Τα έδιναν όλα στο σχολείο. Όταν έγινε το πραξικόπημα και γυρίσαμε στο σχολείο, μετά τους πρώτους δύο μήνες στην αίθουσα είχαν έρθει δυο - τρεις στρατιώτες με τη διευθύντριά μας. Μας είπαν να βάλουμε όλα τα πράγματά μας στο θρανίο, τετράδια, στιλό, βιβλία, όλα είχαν τη στάμπα του κυβερνητικού προγράμματος για την Παιδεία λεγόταν Κιμαντού (Kimantou ). Τα έβαλαν όλα σε τσουβάλια και τα πήραν μαζί τους. Νομίζαμε ότι θα μας φέρουν άλλα, όμως δεν έφεραν ποτέ και μείναμε χωρίς βιβλία και φυσικά χωρίς λεφτά για να τα αγοράσουμε».

«Ο Πινοσέτ εφηύρε ένα καινούργιο σύνταγμα, που βασιζόταν στο νεοφιλελευθερισμό, στον Μίλτον Φρίντμαν της Οικονομικής Σχολής του Σικάγου. Είσαι για πάρτη σου. Βγαίνεις από τη μήτρα της μάνας σου για να ζεις μόνος σου. Να έχεις πράγματα πολλά -την αμαξάρα, την τηλεορασάρα, υπάρχουν σήμερα στη Χιλή- για να μη σκέφτεσαι» εξηγεί.

«Αν δεν έχεις λεφτά για γιατρούς..., τελείωσες»

«Η κοινωνική ασφάλιση έχει βελτιωθεί λίγο τα τελευταία χρόνια λόγω της θητείας μιας σοσιαλίστριας» μου λέει ο Ντίας εξηγώντας μου ότι με δικές της νομοθετικές παρεμβάσεις εξασφαλίστηκαν κάποια ελάχιστα. Να έχεις μια πρόσβαση, για παράδειγμα, στη συμμετοχή στα φάρμακα. Ωστόσο, δεν μπορείς να φτιάξεις ούτε τα δόντια σου, ούτε να πάρεις γυαλιά. «Στα σοβαρά προβλήματα υγείας χρειάζεσαι λεφτά. Αν δεν έχεις λεφτά, ψόφησες. Τελείωσες».

Σοκαριστική είναι η απάντηση για το συνταξιοδοτικό. «Παίρνεις κάποια χρήματα ως σύνταξη από τις ασφαλιστικές» μου λέει και νιώθω κάπως ανακουφισμένη, για να προσθέσει αμέσως μετά: «Όταν δεν γίνονται σκάνδαλα». «Υπάρχει ένα πράγμα που λέγεται AFP και ποτέ δεν κατάλαβα τι ακριβώς σημαίνει. Λειτουργούν σαν εργολάβοι του κράτους. Συνεργάζονται με το κράτος, πληρώνεις δηλαδή χρήματα και ξαναπληρώνεις και μετά. Όταν πρέπει να σου δώσουν σύνταξη, αρχίζει η γραφειοκρατία».

«Ο στρατός εξαιρέθηκε από το ασφαλιστικό του Πινοσέτ»

«Υπάρχει ο φόβος. Ο στρατός ισχύει. Υπάρχει. Ο στρατός εκεί είναι πίσω από κάθε κυβέρνηση και όχι μόνο ο στρατός, αλλά και η αστυνομία, το ναυτικό, οι μυστικές υπηρεσίες. Γιατί αν αλλάξει το σύνταγμα του Πινοσέτ, θα πρέπει να τους πάρεις τις συντάξεις που ο Πινοσέτ τους εξασφάλισε» μου λέει ο Ντίας. Να υπενθυμίσω εδώ ότι ο στρατός και η αστυνομία στη Χιλή δεν μπήκαν ποτέ στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, όπως όλος ο υπόλοιπος κόσμος.

“Οι θεσμοί αυτοί είναι στο σκοτάδι παραμονεύοντας. Στη Χιλή, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κατέφυγαν δεκάδες ναζί που εξυπηρετούσαν τον στρατό. Ο στρατός της Χιλής είναι βαθιά φασιστικός, ρατσισμός είναι και κοινωνικός. Πρόκειται για κάστα, είναι μορφωμένος, ξέρουν από τέχνη, Ιστορία, γεννούν πολλά παιδιά. Παραμονεύουν. Αν μια κυβέρνηση θελήσει να κάνει μια ανατροπή, θα πρέπει να αντιμετωπίσει αυτό. Η αιματοχυσία στη Λατινική Αμερική παραμονεύει στη γωνία... Εκεί που τελειώνει ο δρόμος. Δεν είναι Ευρώπη...».

«Οι κυβερνήσεις που ήρθαν μετά δεν άλλαξαν το σύνταγμα του Πινοσέτ, που επιτρέπει την ιδιωτικοποίηση του νερού. Το νερό ανήκει σε λίγες οικογένειες, το ίδιο και η θάλασσα. Μόνο ο αέρας είναι δωρεάν στη Χιλή... Η Χιλή ήταν το πείραμα. Υπήρχε σχέδιο. Ήταν η πρώτη χώρα όπου εφαρμόστηκε ο νεοφιλελευθερισμός. Ο απόλυτος νεοφιλελευθερισμός. Να μην υπάρχει κράτος».

Το γιατί οι «δημοκρατικές κυβερνήσεις της Χιλής που ακολούθησαν διατήρησαν το ασφαλιστικό του Πινοσέτ” που διατυμπανίζουν ως επιχείρημα οι νεοφιλελεύθεροι της χώρας είναι παραπάνω από προφανές...

https://www.facebook.com/plugins/video.php?href=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2F1686041134978498%2Fvideos%2F2191646531078981%2F&width=640&show_text=false&height=358&appId

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL