Της Έλλης Ζώτου
Πόσοι από εμάς δεν έχουμε περάσει ώρες ολόκληρες βλέποντας Criminal Μinds καρδιοχτυπώντας αν τελικά ο Χότσνερ θα προλάβει τον "Aντεροβγάλτη της Βοστώνης", τον Τζορτζ Φουαγιέ από το να σκοτώσει τη γυναίκα και το παιδί του; Ή ποιος μπορεί να πει ότι δεν ξέρει ποιος είναι ο "Τζακ ο Αντεροβγάλτης";
Το στερεότυπο που αναπαράγουν η βιομηχανία του κινηματογράφου και η λογοτεχνία -που πολλές φορές δεν διστάζει να ανακατευτεί και με τις πραγματικές ιστορίες κατά συρροήν δολοφόνων- συνίσταται σε έναν λευκό νεαρό άνδρα, διψασμένο για αίμα εξαιτίας κάποιου είδους ψυχικής διαταραχής ή κάποιου είδους σεξουαλικής ορμής. Ωστόσο, πόσο αληθινά είναι αυτά τα στερεότυπα, τα οποία πολλές φορές τα ΜΜΕ δανείζονται όταν πρέπει να περιγράψουν ένα άγριο έγκλημα που μοιάζει να εκφεύγει από τα συνηθισμένα; Ποιος μπορεί να χαρακτηριστεί ως κατά συρροήν δολοφόνος;
Ποιος είναι serial killer;
Αν κάποιος ψάξει τη σχετική ακαδημαϊκή βιβλιογραφία, θα διαπιστώσει ότι ακόμα και για τους εγκληματολόγους δεν εύκολο να δώσουν μία και μόνη απάντηση στο ερώτημα ποιος μπορεί να χαρακτηριστεί ως κατά συρροήν δολοφόνος, καθώς δεν υπάρχει ένας και μοναδικός παγκοσμίως αποδεκτός ορισμός της κατά συρροήν δολοφονίας.
Η πρώτη προσπάθεια ακαδημαϊκής ερμηνείας του φαινομένου της κατά συρροήν δολοφονίας τοποθετείται στο 1972 από τον Cormier και τους συνεργάτες του και ουσιαστικά δεν απέχει πολύ από το αναπαραγόμενο στερεότυπο ότι ουσιαστικά ο δολοφόνος επιλέγει "έναν συγκεκριμένο τύπο θύματος" και συνεχίζει να σκοτώνει μέχρι να συλληφθεί.
Μάλιστα οι εγκληματολόγοι δεν συμφωνούν ούτε στο πόσοι φόνοι και σε ποιο χρονικό διάστημα γίνονται αυτοί οι φόνοι ώστε να καταλήξουν σε έναν ορισμό της κατά συρροήν δολοφονίας. Η "μέση λύση" της βιβλιογραφίας τοποθετεί το "κατώτατο όριο" των φόνων, ώστε ένας δράστης να μπορεί να χαρακτηριστεί σειριακός δολοφόνος, στους τρεις φόνους, ενώ η κατάσταση περιπλέκεται κι άλλο εάν προσθέσεις άλλους παράγοντες, όπως κίνητρο, χαρακτηριστικά θύματος, σχέση με το θύμα, φύλο, χρονική περίοδος ή ψυχική κατάσταση του δράστη.
Η πιο δημοφιλής τυπολογία που έχει χρησιμοποιηθεί στην εγκληματολογική έρευνα είναι αυτή που αναπτύχθηκε από τους πράκτορες του FBI Ρέσλερ, Μπέργκες, Ντάγκλας, Χάρτμαν και Ντ' Αγκοστίνο το 1986. Η τυπολογία αυτή αφορά τους σαδιστές δολοφόνους, όμως χρησιμοποιήθηκε για την κατάταξη όλων των τύπων κατά συρροήν δολοφόνων και ανθρωποκτόνων με σεξουαλικό κίνητρο. Αναπτύχθηκε μέσα από την εξέταση των τόπων εγκλημάτων με σεξουαλικό κίνητρο και χωρίζει ουσιαστικά τους δράστες σε "οργανωμένους" και "ανοργάνωτους".
Μια ακόμα τυπολογία, που έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως στη σχετική βιβλιογραφία, είναι αυτή των Xόλμς και Ντε Μπέργκερ, που πρωτοδημοσιεύθηκε το 1985 και είναι το αποτέλεσμα συνεντεύξεων κατά συρροήν δολοφόνων που κρατούνταν σε φυλακές των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια ερευνών για την ανθρωποκτονία και επικεντρώνεται στο κίνητρο των σειριακών δολοφόνων.
Μεγάλος μέρος της βιβλιογραφίας επικεντρώνεται στο σεξουαλικό κίνητρο, χωρίς όμως απαραίτητα αυτό να σημαίνει ότι ο σειριακός δολοφόνος έχει αποκλειστικά σεξουαλικά κίνητρα. Το ζήτημα της άσκησης εξουσίας πάνω στο θύμα είναι ένα από τα κίνητρα της κατά συρροήν δολοφονίας, όπως μπορεί να είναι και η αίσθηση του δράστη ότι είναι "καθήκον" του ή "απολύτως δικαιολογημένο" να σκοτώσει το θύμα του που ανήκει σε συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα ή με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Σε άλλες κατηγοριοποιήσεις δεν υπάρχει διάκριση από τους "μαζικούς δολοφόνους" και σε αυτές τις περιπτώσεις βλέπουμε στα κίνητρα να προστίθενται η εκδίκηση, το κέρδος ή ακόμα και η αφοσίωση - αγάπη του δράστη για συγκεκριμένα πρόσωπα (π.χ. την οικογένειά του), τα οποία θεωρεί ότι τα σώζει από μια βασανιστική κατάσταση.
Κατά συρροήν δολοφόνοι στην Ελλάδα
“Υπάρχουν όμως σειριακοί δολοφόνοι στην Ελλάδα;” είναι το επόμενο ερώτημα. Ναι, υπάρχουν, και η κατά συρροήν δολοφονία δεν συνδέεται απαραίτητα με τα ποσοστά εγκληματικότητας μιας χώρας. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις παρακάτω υποθέσεις, ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι από τη συγκεκριμένη κατηγορία δεν λείπουν οι γυναίκες, τόσο σε Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, ωστόσο ο τρόπος και τα κίνητρα συνήθως διαφέρουν από αυτά των ανδρών δραστών.
Μια από τις λιγότερο γνωστές ίσως υποθέσεις είναι αυτή των δύο Δυτικογερμανών Χέρμαν Ντουφτ και Χανς Μπασενάουερ, που ήλθαν στη χώρα μας τον Μάρτιο του 1969 σαν τουρίστες και μέσα στα 40 ημέρες, σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, σκότωσαν 6 άτομα διαπράττοντας παράλληλα και ληστείες.
Στις 7 Μαρτίου του 1969 λήστεψαν ένα βενζινάδικο στη Θήβα και σκότωσαν τον 35χρονο νυχτοφύλακα, μαχαίρωσαν έναν υπάλληλο που κοιμόταν σε ένα μικρό δωμάτιο στο πίσω μέρος του βενζινάδικου καθώς και έναν 22χρονο φαντάρο που τον πήραν στο αυτοκίνητο μετά από οτοστόπ.
Τις επόμενες εβδομάδες σκότωσαν και λήστεψαν έναν Ελληνοαμερικανό επιχειρηματία στη Βούλα, έναν ταξιτζή στο Καβούρι και ακόμη έναν υπάλληλο βενζινάδικου. Το τελευταίο τους θύμα το εντόπισαν να οδηγάει στην εθνική οδό Αθηνών-Κορίνθου μια BMW με γερμανικές πινακίδες. Καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν διά τουφεκισμού στις 15 Δεκεμβρίου του 1969.
Οι serial killers της δεκαετίας του 1990
Από τις 19 μέχρι τις 22 Οκτωβρίου του 1999 ο τότε 23χρονος φύλακας της ΕΡΤ Παντελής Καζάκος τριγυρνούσε σε Mεταξουργείο, πλατεία Bάθης Ψυρρή, Eξάρχεια και Ομόνοια πυροβολώντας εν ψυχρώ όποιον άνθρωπο με σκούρο δέρμα έβρισκε μπροστά του θέλοντας να σκοτώσει όποιον "ξένο" έβρισκε.
Το ρατσιστικό του μένος άφησε πίσω του δύο νεκρούς, έναν Γεωργιανό και έναν Κούρδο, και έξι τραυματίες, έναν Κούρδο και πέντε από την Γκάνα, την Αίγυπτο, το Μπαγκλαντές, τη Νιγηρία και το Πακιστάν, αφήνοντας δύο από αυτούς παράλυτους και τους υπόλοιπους με σοβαρά προβλήματα. Συνελήφθη και καταδικάστηκε σε δις ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη. Μάλιστα, σύμφωνα με δημοσιεύματα, στο δικαστήριο παρουσιάστηκαν μαρτυρίες για ακροδεξιά δράση.
Δύο από τις πιο γνωστές ίσως υποθέσεις κατά συρροήν δολοφονίας είναι αυτές του οδηγού ταξί Δημήτρη Βακρινού και του Αντώνη Δαγκλή, που σημάδεψαν το 1995 με τη δράση τους. Ο Δ. Βακρινός σκότωσε 6 άτομα και τραυμάτισε 2 για να εκδικηθεί, όπως ισχυρίστηκε στους αστυνομικούς, διάφορες αδικίες ή προσβολές, σύμφωνα με τότε δημοσιεύματα.
Κατά τις ίδιες πηγές ο Βακρινός φέρεται να έχει πει στην ανάκριση: «Με θεωρούσαν άνθρωπο της καρπαζιάς, έτσι με αντιμετώπιζαν. Με το όπλο αισθανόμουν θεός, την ώρα της δολοφονίας... ψήλωνα». Στις 25 Μαΐου του 1997 ο Δημήτρης Βακρινός βρέθηκε κρεμασμένος από τα κορδόνια των παπουτσιών του στη φυλακή του Κορυδαλλού, χωρίς να έχει δικαστεί ακόμα.
Ο Αντώνης Δαγκλής είναι ο μόνος ίσως Έλληνας που μπορείς να βρεις και σε ξένα δημοσιεύματα. Συνελήφθη τον Ιανουάριο του 1996 για την απαγωγή και τον βιασμό μιας Αγγλίδας τουρίστριας και θα ομολογήσει φόνους που ξεκινούν από το 1992. Δικάστηκε για τρεις ανθρωποκτονίες ιεροδούλων, οκτώ απόπειρες ανθρωποκτονιών, δέκα ληστείες, δύο απόπειρες ληστειών, βιασμούς, παράνομη οπλοφορία και προσβολή μνήμης τεθνεώτος, καθώς τεμάχισε ένα από τα θύματά του.
Στην απολογία του θα ισχυριστεί πως σκότωνε τις ιερόδουλες επειδή ήθελε να πάρει εκδίκηση από τη μητέρα του, ενώ κατά τη διάρκεια της δίκης παρουσιάστηκαν τα δύσκολα παιδικά του χρόνια με έναν βίαιο πατέρα που πέθανε όταν ήταν 12 ετών. Οι ψυχίατροι που τον εξέτασαν δεν διέγνωσαν καμία ψυχική νόσο. Καταδικάστηκε σε δεκατρείς φορές ισόβια και αυτοκτόνησε στο κελί του στο Ψυχιατρικό Κατάστημα των Δικαστικών Φυλακών Κορυδαλλού στις 2 Αυγούστου 1997.
