Marcel Gottlieb [Gotlib] (14.7.1934 - 4.12.2016)

Στοιχεία για τη ζωή και τη δουλειά τού Gotlib ο αναγνώστης θα βρει εύκολα στο Διαδίκτυο· και κάτι αναλυτικότερο δεν είμαι αρμόδιος να γράψω – εκτός κι αν αυτό αποτελεί υπεκφυγή: αν δεν θέλω να γυρίσω τόσο πίσω στο χρόνο. Γιατί τη δουλειά του Γκοτλίμπ τη γνώρισα χάρη στο περιοδικό Αστερίξ που κυκλοφόρησε στα τέλη του ’60 κι όπου δημοσιεύονταν σε συνέχειες (για πρώτη φορά στην Ελλάδα) όχι μόνο οι περιπέτειες του Αστερίξ αλλά και Ιζνογκούντ (και Μπλιούμπερυ, Κοκκινογένης, Τανγκύ και Λαβερντύρ: άλλη ιστορία αυτή, όμως γαλλική και πάλι σχολή). Η δόση Γκοσινύ ήταν λοιπόν ισχυρότατη, άρα και η επαφή μ’ ένα κλίμα παρωδίας άγνωστο ώς τότε στα κόμικς που διάβαζα (αν εξαιρέσουμε το Λούκυ Λουκ, επίσης του Γκοσινύ)· και η παρωδία χαρακτήριζε εξίσου τα σύντομα κόμικς του Γκοτλίμπ, που εμφανίζονταν σποραδικά (εναλλάσσονταν με ιστορίες του Αχιλλέα Ταλόν του Greg) – σε άλλη τονικότητα όμως, πιο ψυχρή κι ανατρεπτική. Κι όπως όταν καμιά φορά μαρσάρει αυτοκίνητο και τρέμουν τα τζάμια, με την ιδιοσυχνότητα αυτής της παρωδίας συντονίστηκα αμέσως. (Αργότερα, στην Ομάδα Φοιτητών Οδοντιατρικής, βρήκα φίλους που ο Γκοτλίμπ τούς είχε προκαλέσει την ίδια ισχυρή εντύπωση: Σπύρος Γράψας, Γιώργος Βαβουράκης, Νίκος Λούπης...) Τέτοιες εγγραφές μετασχηματίζονται διαρκώς αλλά δεν εξαλείφονται· ίσως γιατί απηχούν άλλες, βαθύτερες και αδιατύπωτες: κάτι απ’ την αλήθεια του κόσμου, στα μάτια μου, έχει υποκλέψει ο Γκοτλίμπ – κι αυτό δεν αποτελεί υποκατάστατο έλλογης κριτικής (τα κριτήρια θα έπρεπε να είναι ελέγξιμα και αντικειμενικά) ούτε συγκροτεί το εγκώμιο που αξιζει να επιδαψιλεύσουμε σ’ αυτόν τον τραυματισμένο και ιδιοφυή χιουμορίστα· μπορεί όμως να είναι η άλλη πλευρά του νομίσματος. Με ανάλογο άλλωστε τρόπο, μια διαισθητική σύλληψη της καινούργιας πραγματικότητας μπορεί να εξηγεί συνειρμούς απροσδόκητους· ειδάλλως, γιατί, σ’ ένα περιβάλλον καρικατούρας και ψάχνοντας πώς να εικονογραφήσουμε «ανάλαφρα» ένα τεύχος που θ’ αποτελούσε παρωδία εορταστικού, θυμήθηκα μετά από δεκαετίες ξαφνικά τον Γκοτλίμπ; Το τεύχος δεν υλοποιήθηκε, αφενός γιατί είμαστε σοβαροί άνθρωποι, αφετέρου γιατί συνέβησαν πράγματα ανατριχιαστικά: Δεν ήξερα όντως τίποτε άλλο για τον Γκοτλίμπ, μόνο τη δουλειά του, όση είχε δημοσιευτεί τότε στο Αστερίξ· οπότε μπήκα στο Google – και ανακάλυψα ότι μόλις είχε πεθάνει. Δεν ετίθετο θέμα «εικονογράφησης» συνεπώς, όχι πια· μπορούσε μόνο να γίνει ένα μικρό, χωρίς λόγια σχεδόν, αφιέρωμα – το οποίο ενσωματώθηκε φυσιολογικά, σ’ ένα «γαλλικό» τεύχος που το «θέμα» του κατέληξε, μετά από πολλές δοκιμές, να είναι τα σημεία, η οπτική, οι αναπαραστάσεις και οι παραλλαγές της αλήθειας.