Κουντούρης Νικόλας*
Η μνημονιακή προσέγγιση για την δημόσια παιδεία, και σε θεωρητικό επίπεδο και στην πρακτική εφαρμογή της, κινείται στο δίπτυχο: συρρικνώσεις δημοσίων δομών – χώρος στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Στο πλαίσιο αυτό η αθλητική παιδεία και γενικότερα η καλλιέργεια των ιδιαίτερων ικανοτήτων και κλίσεων των μαθητών αποτελούν για το Υπουργείο Παιδείας αφενός ένα «άχθος» από το οποίο προσπαθεί να απαλλαγεί, αφετέρου ενδιαφέρον «φιλέτο» προς πώληση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της προσέγγισης είναι τα αθλητικά σχολεία. Από το 1988 που δημιουργήθηκαν τα Τμήματα Αθλητικής Διευκόλυνσης για το Γυμνάσιο και τα Ειδικά Τμήματα Αθλητικής Διευκόλυνσης του Λυκείου, οι διαδοχικές κυβερνήσεις δεν στήριξαν ουσιαστικά ποτέ το εγχείρημα. Ο θεσμός αντί να στερεοποιηθεί, οδηγώντας σε αυτόνομα αθλητικά σχολεία αντίστοιχα με εκείνα άλλων ευρωπαϊκών χωρών, στιγματίστηκε ως πολυδάπανος και με πρωτοβουλία της σημερινής υφυπουργού «απολύσεων» και πάλαι ποτέ υφυπουργού παιδείας, το 2010 τέθηκε και αυτός σε διαθεσιμότητα. Αρχικά καταργήθηκαν τα κονδύλια για την μεταφορά των μαθητών, έπειτα συρρικνώθηκαν οι τάξεις, ενώ από πέρσι δεν εγγράφονται ούτε νέοι μαθητές.
Από το 2009 που ξεκίνησε η διαδικασία υποχρηματοδότησης και στοχοποίησης των αθλητικών σχολείων, γονείς μαθητές και εκπαιδευτική κοινότητα αντιτίθενται σθεναρά στα σχέδια διάλυσης, χωρίς ωστόσο το Υπουργείο να ακούει απολύτως καμία προτροπή. Αντίθετα, οι κυβερνητικοί σχεδιασμοί έχουν άλλη κατεύθυνση. Αυτή της δημιουργίας νέων «αθλητικών ακαδημιών», όπου θα υπάρχει μεγαλύτερος χώρος για την ιδιωτική πρωτοβουλία και όπου η αθλητική και εκπαιδευτική υπεραξία θα μετατρέπεται σε κερδοφορία.
Την ίδια στιγμή λοιπόν που το Υπουργείο Παιδείας γράφει τον κακόφωνο επίλογο στα ΤΑΔ και ΕΤΑΔ, δημιουργεί τις «αθλητικές ακαδημίες». Με τον πρόσφατο νόμο που ψήφισε η συγκυβέρνηση άρον των άρον, μία ημέρα πριν από την έναρξη του σχολικού έτους, εισάγεται σε ιδιαίτερο άρθρο η πρόβλεψη για την δημιουργία των νέων αυτών δομών, οι οποίες όμως κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς τι θα κάνουν. Στο άρθρο 41 λοιπόν του νέου νόμου, (το οποίο αξίζει να σημειωθεί ότι προστέθηκε στο σώμα του κειμένου ετεροχρονισμένα, μετά από την λήξη της θεσμικής διαβούλευσης στον ιστότοπο της Ανοιχτής Διακυβέρνησης) προβλέπεται η δυνατότητα ίδρυσης δύο αθλητικών ακαδημιών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, στις οποίες θα λειτουργούν σχολικές μονάδες και εργαστήρια αθλητικής έρευνας, όπου θα συμμετέχουν ιδιώτες, οι οποίοι θα μπορούν και να χρηματοδοτούν ερευνητικές δραστηριότητες, (άγνωστο ποιές ακριβώς), ενώ η διοίκηση των μονάδων αυτών ανατίθεται σε ένα νέο όργανο που θα διορίζεται από τον Υπουργό και στο οποίο θα μπορούν να συμμετέχουν εξωθεσμικοί παράγοντες «εγνωσμένου κύρους». Τα κρίσιμα θέματα των προγραμμάτων σπουδών και των αντικειμένων της «αθλητικής έρευνας» που θα διεξάγονται παραπέμπονται σε μελλοντικό Προεδρικό Διάταγμα, χωρίς καμία άλλη εξήγηση.
Τα ερωτήματα που εγείρονται γύρω από αυτά τα νέα μορφώματα είναι πολλά. Βασικό θέμα είναι τι στόχους θα έχει και σε τι θα αποσκοπεί η αθλητική αυτή έρευνα. Επίσης, σε τι ακριβώς θα συμπράττουν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις σε αυτήν; Αν δει κανείς το παράδειγμα διαφόρων πρόσφατων «ερευνητικών» προγραμμάτων ιδιωτών στα δημόσια σχολεία, όπως το πρόγραμμα «ΕΥΖΗΝ» θα διαπιστώσει ότι η «έρευνα» αυτή δεν υπόκειται σε κανέναν έλεγχο, ούτε σε σχέση με την στοχοθεσία της, ούτε ως προς τις μεθόδους της. Χαρακτηριστική η αντίδραση των Επιστημονικών Ενώσεων της Φυσικής Αγωγής, των σχολικών συμβούλων, ακόμα και της ΟΛΜΕ, ως προς την επικινδυνότητα των παλίνδρομων τεστ αντοχής, που χρησιμοποιήθηκαν από το πρόγραμμα «ΕΥΖΗΝ», για την συλλογή εργομετρικών δεδομένων παιδιών από ιδιωτική εταιρία.
Την ώρα που συμβαίνουν όλα αυτά, η φυσική αγωγή και η μαζική άθληση αποδυναμώνονται και από το δημόσιο σχολείο και από την τοπική αυτοδιοίκηση. Στο «νέο» λύκειο του Υπουργείου Παιδείας η φυσική αγωγή καταλαμβάνει από 0,5 μέχρι 5,8 τοις εκατό του ωρολογίου προγράμματος, αρνητικό ρεκόρ για ολόκληρη της Ευρωπαϊκή Ένωση και για τα χρονικά του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Την ίδια στιγμή τα προγράμματα μαζικού αθλητισμού των δήμων, (όσα λειτουργούν ακόμα), στηρίζονται σε «α λα κάρτ» προπονητές, τους οποίους πληρώνουν οι ίδιοι οι πολίτες, οι δημοτικοί χώροι άθλησης λειτουργούν σχεδόν όλοι πλέον με εισιτήριο, ενώ η δημόσια χρηματοδότηση για τον αθλητισμό έχει ουσιαστικά εκμηδενιστεί.
Μπορεί κανείς, σκεπτόμενος όλα αυτά, να θεωρήσει ότι στα χρόνια του μνημονίου ο αθλητισμός αποτελεί μια λεπτομέρεια ανάμεσα σε πολλές άλλες. Εντούτοις, το ζήτημα είναι πάρα πολύ σημαντικό, κυρίως διότι αποκόπτοντας τους νέους ανθρώπους από την άθληση και την ψυχοκοινωνική ισορροπία που αυτή επιφέρει, δημιουργούνται χειραγωγήσιμοι «παθητικοί δέκτες», εύκολα ελεγχόμενοι από τον «τηλεοπτικό πολιτισμό» της ατομικότητας, της πειθάρχησης και της κατανάλωσης.
Στο πλαίσιο αυτό, η σχεδιαζόμενη ριζοσπαστική μεταρρύθμιση της Αριστεράς για την δημόσια παιδεία θα πρέπει να αποκαταστήσει την θέση του αθλητισμού μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα, είτε αυτός αφορά στις ιδιαίτερες ικανότητες κάποιον μαθητών, είτε αφορά στην υγεία και σωματική ευεξία ολόκληρου του μαθητικού πληθυσμού, είτε αφορά στην άθληση ως υγιή ψυχοκοινωνική δραστηριότητα σε τοπικό επίπεδο.
* Συνεργάτης ΕΕΚΕ Παιδείας
