Της Φωτεινής Ρατκίδου*
Το δημόσιο νηπιαγωγείο ως πρώτη βαθμίδα αποτελεί το θεμέλιο της εκπαίδευσης και παρέχει τη βάση της σχολικής πορείας και της προόδου των μαθητών. Με την εγγραφή τους στο νηπιαγωγείο τα παιδιά ηλικίας 4-5 ετών αποχωρίζονται, πολλά από αυτά για πρώτη φορά, την ασφάλεια της οικογενειακής θαλπωρής και ερχόμενα στο νηπιαγωγείο αναζητούν ένα σταθερό, ασφαλές και φιλικό περιβάλλον. Είναι γεγονός ότι οι πολλές αλλαγές περιβάλλοντος και προσώπων προκαλούν άγχος και ανασφάλεια στα μικρά παιδιά. Τα νήπια βιώνουν ως κάτι πρωτόγνωρο ή ακόμη ως κάτι πολύ δύσκολο την πρώτη μετάβασή τους σε ένα μαθησιακό περιβάλλον, το οποίο οφείλει να είναι ευέλικτο και να εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις για την ολόπλευρη ανάπτυξή τους, καλλιεργώντας τη δημιουργικότητα και την αυτονομία τους. Ως σκοπός του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο, μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι «το νηπιαγωγείο, ως φορέας κοινωνικοποίησης του παιδιού (μετά την οικογένεια), θα πρέπει να εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις ώστε τα παιδιά να αναπτύσσονται και να κοινωνικοποιούνται ομαλά και πολύπλευρα και, σύμφωνα με τις σύγχρονες έρευνες, στόχος των αποτελεσματικών προγραμμάτων είναι η ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών σωματικά, νοητικά, κοινωνικά, σε ένα ασφαλές συναισθηματικό περιβάλλον” (ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ Νηπιαγωγείου, 2003, Οδηγός Εκπαιδευτικού για το πρόγραμμα σπουδών του Νηπιαγωγείου, Παιδ. Ινστιτούτο, 2011, Σχολικός Οδηγός για τους γονείς και κηδεμόνες των μαθητών και μαθητριών δημοσίων νηπιαγωγείων και δημοτικών σχολείων του υπουργείου Παιδείας, 2019).
Το αναλυτικό πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου προσδιορίζει τις κατευθύνσεις των προγραμμάτων σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων Γλώσσας, Μαθηματικών, Μελέτης Περιβάλλοντος, ∆ηµιουργίας και Έκφρασης (Εικαστικά, ∆ραµατική Τέχνη, Μουσική, Φυσική Αγωγή) και Πληροφορικής για το παιδί του Νηπιαγωγείου, ενώ δεν νοούνται ως διακριτά διδακτικά αντικείμενα και δεν προτείνονται για αυτοτελή διδασκαλία, αλλά για τον προγραμματισμό και την υλοποίηση δραστηριοτήτων που έχουν νόημα και σκοπό για τα ίδια τα παιδιά και που είναι αναπτυξιακά κατάλληλα και αποτελεσματικά.
Σύμφωνα με τη μεθοδολογία του ΔΕΠΠΣ, η προσέγγιση «θεμάτων» καθώς και τα σχέδια εργασίας είναι συστατικά στοιχεία των προγραμμάτων και δίνουν έμφαση στη διαθεµατικότητα, την ολιστική αντίληψη της γνώσης και την αξιοποίηση του ενδιαφέροντος και των ιδεών των παιδιών στη διαδικασία της μάθησης (ΔΕΠΠΣ - ΑΠΣ Νηπιαγωγείου, 2003, Σχολικός Οδηγός για τους γονείς και κηδεμόνες των μαθητών και μαθητριών δημοσίων νηπιαγωγείων και δημοτικών σχολείων του υπουργείου Παιδείας, 2019).
«Διεθνείς οργανισμοί και φορείς εκπαίδευσης στις σχετικές οδηγίες τους τονίζουν την προτεραιότητα που πρέπει να δοθεί στην ενεργητική, βιωματική και συνεργατική μάθηση. Παράλληλα, ασκούν αυστηρή κριτική στη μάθηση αποσπασματικών και απομονωμένων γνώσεων, στην άνευ νοήματος και ενδιαφέροντος για το παιδί άσκηση και καλλιέργεια δεξιοτήτων και στις εξαντλητικές επαναληπτικές εργασίες» (ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ Νηπιαγωγείου, 2003), ενώ «ο κατακερματισμός της γνώσης σε μαθήματα, η επανάληψη και η εξάσκηση ως πρακτικές μετάδοσής της είναι εκπαιδευτικές θέσεις παρωχημένες, που δεν προετοιμάζουν τον πολίτη τού αύριο» (Nagel, 1996, όπως αναφέρεται στον Οδηγό Νηπιαγωγού, 2006).
Τίθεται το ερώτημα αν ο σχεδιασμός του υπουργείου Παιδείας αποσκοπεί στην προετοιμασία των πολιτών του αύριο ή του χθες, όταν προωθεί παρωχημένες πρακτικές με κατακερματισμό του προγράμματος στο Νηπιαγωγείο και με στόχο την εισαγωγή ξεχωριστών μαθημάτων Φυσικής Αγωγής και Αγγλικών. Επιδιώκει να οδηγήσει στη σχολειοποίηση των τετράχρονων και πεντάχρονων μαθητών, μη λαμβάνοντας υπόψη τις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις και έρευνες για ολιστική προσέγγιση της γνώσης και ολόπλευρη ανάπτυξη των νηπίων;
Οι προθέσεις αυτές έρχονται σε πλήρη αντίθεση με το αναλυτικό πρόγραμμα νηπιαγωγείου και τους στόχους του.
Μήπως θα έπρεπε πρωτίστως το υπουργείο Παιδείας να ενδιαφερθεί για τις συνθήκες που επικρατούν στα δημόσια νηπιαγωγεία και για τις πραγματικές ανάγκες τους;
Ουσιαστικές λύσεις
Θα έπρεπε να μεριμνήσει ώστε να δώσει ουσιαστικές λύσεις στα χρόνια σοβαρά προβλήματα της προσχολικής εκπαίδευσης με:
* Τη μείωση αριθμού μαθητών ανά τμήμα 1/15.
* Την εξεύρεση κτηρίων και τη συντήρηση των υπαρχόντων.
* Την αύξηση της χρηματοδότησης των νηπιαγωγείων για λειτουργικές δαπάνες.
* Την πρόσληψη βοηθητικού προσωπικού και τραπεζοκόμων.
* Την πρόσληψη εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής για όλα τα Τ.Ε. και παράλληλης στήριξης στα νηπιαγωγεία, ώστε να μην υπάρχουν κενά, αλλά και να μην αναγκάζονται οι γονείς να πληρώνουν ιδιωτική παράλληλη μέσα στο δημόσιο σχολείο.
* Την πρόβλεψη ώστε τα νήπια ηλικίας τεσσάρων ετών (τα οποία έρχονται για πρώτη φορά στο νηπιαγωγείο) να αξιολογούνται από την αρχή της σχολικής χρονιάς από τα ΚΕΣΥ, ώστε να μη χάνεται πολύτιμος χρόνος για πρώιμη παρέμβαση.
* Την πρόσληψη σχολικών νοσηλευτών.
* Την πρόσληψη σχολικών ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών.
* Την πρόβλεψη και διασφάλιση μεταφοράς για όλα τα νήπια και προνήπια με ύπαρξη συνοδού.
* Την ένταξη των σχολικών γευμάτων στα νηπιαγωγεία.
* Στην καθολική εφαρμογή της δίχρονης υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης μέσα στην προβλεπόμενη τριετία σε όλους τους δήμους της χώρας.
* Η Φωτεινή Ρατκίδου είναι αιρετή στο Περιφερειακό Υπηρεσιακό Συμβούλιο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΠΥΣΠΕ) Σερρών
