Η μνήμη. Ατομική και συλλογική, σκελετός της υπαρξιακής ταυτότητας. Η μνήμη - αντίδοτο, στη λήθη. Στην αναπόφευκτη λήθη της χρονικής απόστασης απ’ τα γεγονότα, απ’ τις μεγάλες τραγωδίες της Ιστορίας. Η μνήμη - φράγμα στον χείμαρρο της μαζικότητας, της ελαφρότητας, της απαίδευτης συνείδησης, των απολίτικων νεωτερισμών. Ένα γρανιτένιο τείχος ενάντια στη βεβήλωση και την παραχάραξη. Που πάνω του σκαλώνουν παλιά και νέα κηρύγματα μίσους, η ενοχοποίηση του διαφορετικού, η μισαλλοδοξία, οι διαχωρισμοί. "Η μνήμη μας είναι ο πιο τέλειος κόσμος. Πιο τέλειος ακόμα κι απ’ το ίδιο το σύμπαν. Φέρνει πίσω στη ζωή εκείνους που δεν υπάρχουν πια", λέει ο Γκυ ντε Μωπασσάν.
Και πόσο σπουδαία είναι στ’ αλήθεια αυτή η ενσυνείδητη "επαναφορά" όταν έχει και εκπαιδευτικό σκοπό; Όπως τα 90ά γενέθλια της Άννας Φρανκ, στις 12 Ιουνίου, που γιορτάστηκαν με μια μικρή, συμβολική συγκέντρωση στο διαμέρισμα (τόπος ιστορικής μνήμης πλέον) όπου ζούσε η ίδια και η οικογένειά της στο νότιο Άμστερνταμ στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής της Ολλανδίας, πριν ακόμη καταφύγουν στο κρησφύγετό τους στο κανάλι Πρινσενγκράχτ, στο πίσω μέρος μια παλιάς βιοτεχνίας. Παρόντες και δύο συμμαθητές της, η 90χρονη Ζακελίν βαν Μαάρσεν και ο 89χρονος Αλμπέρτ Γκομές ντε Μεσκίτα, μαζί με πολλούς άλλους νεαρούς μαθητές του σημερινού Διεθνούς Σχολείου του Άμστερνταμ.
Για την Ζακελίν η συγκίνηση ήταν μεγάλη. Στον ίδιο ακριβώς χώρο είχε γιορτάσει μαζί με την Άννα τα 13α γενέθλιά της! Μετά από τρεις εβδομάδες η οικογένεια Φρανκ έφυγε απ’ το σπίτι και κρύφτηκε στο Πρινσενγκράχτ. Θυμάται ακόμα τα δώρα που βρίσκονταν πάνω στο τραπέζι εκείνη την ημέρα. Μια μπλε μπλούζα, μια καλλυντική κρέμα, ένα βιβλίο, ένα κόκκινο ημερολόγιο. Ήταν εκείνο που στις σελίδες του η Άννα θα εξιστορούσε λίγο μετά τα γεγονότα της ζωής της, απ' τις 12 Ιουνίου 1942 μέχρι την τελευταία μέρα που έγραψε σ’ αυτό, την 1η Αυγούστου 1944. Τα παιδιά ενθουσιασμένα βομβάρδισαν με ερωτήσεις τον συμμαθητή της Αλμπέρτ Γκομέζ. Όπως η Άννα, φοιτούσε κι εκείνος στο Εβραϊκό Λύκειο του Άμστερνταμ. Σε αντίθεση όμως με την οικογένεια Φρανκ, η δική του μετακινούνταν συνεχώς και κρυβόταν από μέρος σε μέρος σε όλη την Ολλανδία. Τον ρώτησαν τι μήνυμα θα ήθελε να στείλει στη σημερινή γενιά. "Νομίζω ότι πρέπει να διδασκόμαστε απ’ όσα μας συμβαίνουν" απάντησε ο Αλμπέρτ. "Όταν κρυβόμασταν, μάς βοήθησαν πολλοί και διαφορετικοί άνθρωποι, άνθρωποι που ήταν Καθολικοί, Προτεστάντες, άθεοι, κομμουνιστές, πλούσιοι, φτωχοί. Κοιμήθηκα σε δώδεκα διαφορετικά μέρη όσο καιρό κρυβόμουν και το μάθημα που πήρα είναι αυτό: Υπάρχουν παντού καλοί άνθρωποι".
