Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.0°C25.2°C
3 BF 51%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.8°C25.4°C
2 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C21.6°C
4 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
20.4°C20.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.9°C24.0°C
0 BF 33%
Οι Πρέσπες είναι μόνο η αρχή
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Οι Πρέσπες είναι μόνο η αρχή

Πόσο μπορεί να αλλάξει μια πόλη μέσα σε ένα χρόνο; Πόσο μπορεί να έχει επηρεάσει την καθημερινότητα των κατοίκων μιας χώρας η αλλαγή της ονομασίας της από τη μια μέρα στην άλλη; Τι σημαίνει να είσαι πολίτης της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» και με μια μονοκοντυλιά, με μια υπογραφή που έβαλε κάποιος άλλος, να γίνεσαι πολίτης της «Βόρειας Μακεδονίας»; Μπορεί ένας πολιτικός συμβιβασμός να γεφυρώσει τις διαιρέσεις δεκαετιών και να δείξει στους ταλαίπωρους λαούς των Βαλκανίων ότι εκείνα που τους φέρνουν κοντά είναι περισσότερα από όσα τους χωρίζουν; Ότι οι εθνικιστικές κραυγές δεν είναι ανέξοδες, αλλά κοστίζουν ακριβά και συντηρούν πολιτικά κατεστημένα που επενδύουν στο μίσος;

Με αυτές τις σκέψεις περπατούσα στο κέντρο των Σκοπίων, κάτω από μια όμορφη λιακάδα, δέκα μήνες από τότε που οι κυβερνήσεις των δυο χωρών έκαναν βήματα στο χιόνι -κυριολεκτικά και μεταφορικά- προσπαθώντας να χτίσουν, λέξη προς λέξη, μια δύσκολη συμφωνία και να πείσουν τους λαούς στις δυο πλευρές των συνόρων για τα οφέλη της. ("Αυγή", "Βήματα στο χιόνι...", 1.4.2018)

Αφορμή γι' αυτό το ταξίδι ήταν η πρώτη επίσκεψη Έλληνα υπουργού μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών. Το μνημόνιο κατανόησης για τη σταδιακή κατάργηση των χρεώσεων περιαγωγής, που υπέγραψαν ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής Νίκος Παππάς και ο ομόλογός του Ντάμιαν Μάντσεφσκι, σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο από τη μείωση του κόστους για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που περνούν τα σύνορα κάθε χρόνο για διακοπές και δουλειές. Δεν είναι μόνο οι φθηνότερες διακοπές (κατά μερικές δεκάδες ευρώ) και η μείωση των λειτουργικών εξόδων των εταιρειών, πιθανώς από το ερχόμενο καλοκαίρι. Είναι το πρώτο από μια σειρά βημάτων συνεργασίας στο πολιτικό, οικονομικό και δημογραφικό τοπίο των Βαλκανίων, που αλλάζει με γρήγορους ρυθμούς.

Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση στις συζητήσεις με κυβερνητικούς αξιωματούχους της Βόρειας Μακεδονίας είναι η αγωνία τους να συγκρατήσουν στη χώρα τη νέα γενιά. Η φυγή των νέων στο εξωτερικό, σε αναζήτηση καλύτερης ζωής, δεν είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν μόνο η Ελλάδα και η Βόρεια Μακεδονία. Το ίδιο ζήτημα καλούνται να επιλύσουν και οι άλλες βαλκανικές χώρες, είτε είναι είτε φιλοδοξούν να γίνουν μέλη της Ε.Ε., από την Κροατία μέχρι τη Σερβία και την Αλβανία.

Στη σκιά του τεράστιου αγάλματος του έφιππου Μεγαλέξανδρου -ένα από τα πολλά αμφιλεγόμενα έργα που άφησε ως κληρονομιά στα Σκόπια η κυβέρνηση του δεξιού πρώην πρωθυπουργού Νίκολα Γκρούεφσκι- πιάνω το νήμα από εκεί το είχα αφήσει την προηγούμενη φορά. Τι φέρνει η Συμφωνία των Πρεσπών στους νέους ανθρώπους; Άλλαξε κάτι στη ζωή τους και στα όνειρά τους για το αύριο;

Από τον μύθο του Μεγαλέξανδρου στην πραγματικότητα

Οι περισσότεροι από τους σπουδαστές 18-20 ετών μίλησαν πρόθυμα στον Έλληνα δημοσιογράφο. Βοήθησε το ότι δεν κρατούσα μικρόφωνο, ούτε φωτογραφική μηχανή. Με δέχθηκαν στα τραπέζια τους για μια σύντομη κουβέντα, αν και μερικοί στις παρέες προτίμησαν να ακούν τους άλλους και να κουνούν καταφατικά ή αρνητικά το κεφάλι τους. Είναι η γενιά που μεγάλωσε μέσα στον εθνικιστικό παροξυσμό του Γκρούεφσκι, που είδε μέσα σε λίγα χρόνια να καλύπτονται τα κτήρια της τιτοϊκής Γιουγκοσλαβίας με αρχαιοελληνικού ρυθμού «αμπαλάζ» από γύψο και μάρμαρο και να βαφτίζονται "μακεδονικά".

Η Έλενα δηλώνει χωρίς περιστροφές ότι δεν της αρέσει η συμφωνία. Με άψογα αγγλικά κατηγορεί την κυβέρνηση Ζάεφ ότι ξεπούλησε τη "Μακεδονία" υποκύπτοντας στις πιέσεις των ξένων και με οικονομικά ανταλλάγματα. Τίποτα δε θα αλλάξει προς το καλύτερο, λέει, "μόνον αυτοί θα γίνουν πλουσιότεροι και εμείς μάταια θα ψάχνουμε για δουλειά". Αλλά δεν σκοπεύει να μείνει για πολύ καιρό ακόμα στη χώρα. Στα είκοσί της έχει ταξιδέψει ήδη στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, ξέρει πως το μέλλον είναι εκεί, όχι σε αυτή τη χώρα με μέσο μισθό 400 ευρώ και βασικό 200 ευρώ (ένα ευρώ ισοδυναμεί με 60 δηνάρια). Ψήφισε στο δημοψήφισμα γιατί δεν ήθελε να παραιτηθεί από αυτό το δικαίωμα, αλλά δεν πιστεύει τους πολιτικούς.

Ο Μάρκο, δίπλα της, συμφωνεί πως τα πράγματα είναι δύσκολα, όμως περιμένει πως η κατάσταση θα μπορούσε τώρα να καλυτερέψει, έστω λίγο. Έχει δουλέψει τα καλοκαίρια στην Ελλάδα και στη Μάλτα ως ντι-τζέι σε κλαμπ, έχει ταξιδέψει και στην Ιταλία. Σπουδάζει πληροφορική, θέλει να σχεδιάζει ηλεκτρονικά παιχνίδια και να γυρίσει όλο τον κόσμο. Όχι, δεν ψήφισε στο δημοψήφισμα. Είναι καλό που ανοίγει ο δρόμος για την Ευρωπαϊκή Ένωση, υπάρχουν όμως παγίδες και δεν εμπιστεύεται τους πολιτικούς. Πιστεύει πως «οι Έλληνες και οι Μακεδόνες μπορούν να συνεργαστούν για ένα καλύτερο αύριο, όπως τότε που ο Μακεδόνας βασιλιάς Φίλιππος και η Ελληνίδα πριγκίπισσα Ολυμπιάδα γέννησαν τον Μεγάλο Αλέξανδρο, που έφτιαξε μια ισχυρή αυτοκρατορία και έναν δυνατό πολιτισμό».

Η Μαρία είναι καρπός της σχέσης μιας Ελληνίδας με... Βορειομακεδόνα, όπως μου λέει χαμογελώντας. Πρέπει να αφήσουμε πίσω μας αυτές τις ιστορίες με το όνομα και να κοιτάξουμε μπροστά. Οι δυο λαοί δεν έχουν τίποτα ουσιαστικό να χωρίσουν. Ναι, πήρε μέρος στο δημοψήφισμα για να βάλει τις βάσεις για ένα καλύτερο μέλλον για όλους. Μεγάλωσε και σπουδάζει στα Σκόπια, πάει συχνά στη Θεσσαλονίκη.

Η εποχή των αυτοκρατοριών τελείωσε, χύθηκε πολύ αίμα στα Βαλκάνια, δεν χρειαζόμαστε άλλους πολέμους και συγκρούσεις, λέει ο Ντιμίτρι. Αυτοί που προσπαθούν να μας διχάσουν δεν νοιάζονται ούτε για πατρίδες ούτε για ονόματα, κοιτάνε πώς θα αρπάξουν περισσότερα. "Δεν ψήφισα γιατί δεν ήμουν εδώ" προσθέτει.

Ο Μάριο δεν ξέρει αν θα αλλάξει κάτι στη ζωή του. Αλλά η γενιά του αξίζει κάτι καλύτερο από αυτό που υπάρχει σήμερα. Αυτοί που κυβερνούν διορίζουν τους δικούς τους στο Δημόσιο. Δεν ασχολείται με την πολιτική και... δεν θυμάται αν ψήφισε. Θέλει να φύγει με την πρώτη ευκαιρία.

Ο Λούκα θέλει να μείνει στη χώρα, αλλά πιστεύει πως πρέπει να δοθούν μεγαλύτερες δυνατότητες στους νέους για να φτιάξουν τη ζωή τους σε μια ειρηνική χώρα. "Είναι καλή η συμφωνία, την ψήφισα και δεν το μετανιώνω. Τώρα πρέπει να δουλέψουμε όλοι μαζί, να μη χάσουμε αυτήν την ευκαιρία". Όμως, αν η κατάσταση στραβώσει, δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να φύγει στο εξωτερικό.

"Δεν είμαι Σλαβομακεδόνας, είμαι Αλβανός" μου λέει ο Μπεσίρ, νεαρός δημοσιογράφος που θέλει να μάθει αν υπάρχουν πιθανότητες να κερδίσει ο Μητσοτάκης τις εκλογές στην Ελλάδα. Γνωρίζει πως ο αρχηγός της Ν.Δ. θέλει να βάλει εμπόδια στην ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας στην Ε.Ε. και ότι ηγετικά στελέχη του κόμματος έχουν κηρύξει τον «πόλεμο της ταμπέλας». Ειδικά αυτό το τελευταίο με τις ταμπέλες το αντιμετωπίζει με χιούμορ. Εξάλλου στη Βόρεια Μακεδονία αλλάζουν τις δικές τους πινακίδες όχι μόνο εξαιτίας της Συμφωνίας των Πρεσπών, αλλά γιατί η αλβανική αναγνωρίζεται πλέον ως ισότιμη γλώσσα και βρίσκει τη θέση που της αναλογεί στα δημόσια κτήρια, στα έγγραφα και βέβαια μέσα στη Βουλή, όπου πρέπει να γίνεται διερμηνεία στη μακεδονική όταν μιλάει ο Αλβανός πρόεδρος του σώματος Ταλάτ Τζαφέρι.

Οι προεδρικές εκλογές του Απριλίου

Το γλωσσικό και η ένταξη στο ΝΑΤΟ αποτελούν τα σημαντικότερα αποτελέσματα της συνεργασίας των αλβανικών κομμάτων με τους Σοσιαλδημοκράτες του πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας οι κυβερνητικοί εταίροι αναζητούν κοινό υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές που θα γίνουν στις 21 Απριλίου. Σημειώνεται ότι ο απερχόμενος Πρόεδρος Γκιόργκι Ιβανόφ αρνήθηκε να αποκαθηλώσει από το προεδρικό μέγαρο την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Αντίθετα, σε εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών, σβήστηκε η ονομασία από τη μετόπη του κτηρίου που φιλοξενεί την έδρα της κυβέρνησης. Παράλληλα, κόπηκαν τα κάγκελα στην περίμετρο του κτηρίου γιατί, όπως εξήγησε ο πρωθυπουργός Ζάεφ, η κυβέρνησή του δεν φοβάται και δεν κρατάει σε απόσταση τον λαό.

Το δεξιό εθνικιστικό κόμμα VMRO - DPMNE του φυγόδικου πρώην πρωθυπουργού Νίκολα Γκρούεφσκι επιχειρεί να δώσει στην προεδρική εκλογή χαρακτήρα δεύτερου δημοψηφίσματος. Η νέα ηγετική ομάδα του κόμματος υπό τον Κρίστιαν Μίτσκοσκι καταγγέλλει την κυβέρνηση για προδοσία, νεποτισμό και διαφθορά, αλλά αποδέχεται στην πράξη τη Συμφωνία των Πρεσπών, χωρίς να διανοείται να μιλήσει για κατάργησή της, αποχώρηση από το ΝΑΤΟ και διακοπή της ενταξιακής διαδικασίας στην Ε.Ε. Από τη Βουδαπέστη, όπου του έδωσε καταφύγιο ο ομοϊδεάτης του πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, ο Γκρούεφσκι... πετροβολάει την κυβέρνηση Ζάεφ. «Οι Έλληνες πολιτικοί είδαν μία σπάνια ευκαιρία και την άδραξαν. Το σύμφωνο αναφέρει ότι το σύνολο της αρχαίας ιστορίας μας αναφέρεται αποκλειστικά στην Ελλάδα και ότι εμείς δεν έχουμε καμία σχέση με αυτή» είπε ο Γκρούεφσκι σε σερβικό κανάλι.

Σε αυτές τις κάλπες ίσως προκύψει ένα σημαντικό πρόβλημα. Εφόσον δεν υπάρξει νικητής στον πρώτο γύρο, είναι πιθανό η εθνικιστική αντιπολίτευση να μποϊκοτάρει τον δεύτερο γύρο τον Μάιο ποντάροντας στο ότι η συμμετοχή σε αυτόν δεν θα ξεπεράσει το όριο του 40% . Στην προσπάθειά του να αποφύγει την ήττα από έναν κοινό υποψήφιο των Σοσιαλιστών και των αλβανικών κομμάτων, το VMRO - DPMNE ίσως επιχειρήσει να καρπωθεί την αποχή, αλλά και τα γνωστά (από το μη δεσμευτικό δημοψήφισμα του Σεπτεμβρίου) προβλήματα στους εκλογικούς καταλόγους, ώστε να μην εκλεγεί Πρόεδρος και να παραμείνει ανοιχτό ένα ζήτημα που θα δηλητηριάζει την πολιτική ζωή της χώρας.

Νεποτισμός και διαφθορά

Τις ημέρες που βρέθηκα στα Σκόπια η πολιτική ζωή της Βόρειας Μακεδονίας ταλανιζόταν από ένα νέο πολιτικό - οικονομικό σκάνδαλο με αποκαλύψεις για διορισμούς ημετέρων στο Δημόσιο. Όχι μόνο κομματικών φίλων, αλλά στενών συγγενών του προέδρου της Βουλής, του υπουργού Οικονομίας, του υπουργού Πολιτισμού και κυβερνητικών βουλευτών, που «βόλεψαν» στο Δημόσιο κόρες, γιους, συζύγους και αδέλφια με καλές αμοιβές της τάξεως των 1.000 ευρώ. Η κυβέρνηση υποσχέθηκε έρευνα και διαβεβαίωσε ότι παγώνουν οι προσλήψεις μέχρι τις εκλογές.

Ένα άλλο σκάνδαλο αφορά τη Μίρα «Ντίζελ», βουλευτή της κυβέρνησης που χρέωσε στο δημόσιο ταμείο 12.000 ευρώ για τις μετακινήσεις της με αυτοκίνητο στο εσωτερικό της χώρας σε διάστημα εννέα μηνών, αλλά ειρωνεύτηκε τους πολίτες που διαμαρτύρονταν για την αύξηση της φορολογίας στα καύσιμα. "Οι φτωχοί δεν έχουν αυτοκίνητα, δεν οδηγούν, γιατί λοιπόν διαμαρτύρονται;" φέρεται ότι δήλωσε η βουλευτής.

Με το βλέμμα στο μέλλον

Αυτή η ατμόσφαιρα των σκανδάλων, παλαιών και νέων, εξοργίζει τη νεολαία, που θέλει χειροπιαστά αποτελέσματα από τη Συμφωνία των Πρεσπών. Θέλει δουλειές και αξιοπρέπεια, δεν της φτάνουν οι εθνικοί μύθοι, αληθινοί ή ψεύτικοι. Δεν την ενδιαφέρει τόσο αν και πότε θα τοποθετηθούν κάτω από τα αγάλματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του Φίλιππου, των Μακεδόνων πολεμιστών οι ταμπέλες που θα τα διαχωρίζουν από την ελληνική ιστορία. Οι έφιπποι πολεμιστές και οι λέοντες σαπίζουν γιατί φτιάχτηκαν από δεύτερα υλικά -σαν να μην έφταναν όσα έκλεψαν εκείνοι που τα έστησαν, μου είπε με πικρό χαμόγελο η Γιοβάνα.

Η εμπέδωση της ειρήνης, της σταθερότητας, του κράτους δικαίου και των ευκαιριών αποτελεί το μεγάλο στοίχημα όχι μόνο για τη σημερινή κυβέρνηση, αλλά για ολόκληρο τον πολιτικό κόσμο της Βόρειας Μακεδονίας. Η ανάπτυξη των σχέσεων με την Ελλάδα, με τις άλλες γειτονικές χώρες και με την Ευρώπη αποτελεί μονόδρομο. Έφυγα από τα Σκόπια με την αίσθηση ότι η νεολαία δεν θα κάνει μεγάλη υπομονή.

Στην είσοδο του γραφικού Μπιτ Παζάρ το άγαλμα του Φιλίππου Β' υποδέχεται τους διαβάτες που περνούν τη γέφυρα του Βαρδάρη για να φτάσουν στις αλβανικές γειτονιές των Σκοπίων

Μαζί με την επιγραφή "Δημοκρατία της Μακεδονίας" αποσύρθηκαν από την έδρα της κυβέρνησης και τα κάγκελα της περίφραξης. Έμειναν μόνο οι μαρμάρινες στήλες

Το άγαλμα του έφιππου Μεγαλέξανδρου παραμένει στο κέντρο των Σκοπίων. Η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας έχει δεσμευτεί ότι εντός έξι μηνών θα αναθεωρήσει το καθεστώς των αγαλμάτων και, εφόσον αφορούν την αρχαία ελληνική ιστορία και τον πολιτισμό ως μέρος της ιστορικής κληρονομιάς της Ελλάδας, θα λάβει τα απαραίτητα διορθωτικά μέτρα

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL