Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Σποραδικές νεφώσεις
18 °C
16.2°C18.8°C
2 BF 62%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
13.1°C17.3°C
2 BF 63%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
15 °C
14.9°C16.0°C
0 BF 80%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
18 °C
17.8°C18.3°C
4 BF 61%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
15 °C
14.5°C15.7°C
0 BF 67%
Κοσμοδρόμιο, από τον Νίκο Κυριακίδη / "Δεν υπάρχει σύντομος δρόμος για την ποιοτική δημοσιογραφία"
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κοσμοδρόμιο, από τον Νίκο Κυριακίδη / "Δεν υπάρχει σύντομος δρόμος για την ποιοτική δημοσιογραφία"

Άρθουρ Γκρεγκ Σουλτζμπέργκερ

Η ενημέρωση αλλάζει μορφή, δηλαδή έχει αλλάξει. Κάτι σαν την εξέλιξη των ειδών, ας πούμε. Το συγκεντρωτικό μοντέλο της παραδοσιακής καθημερινής εφημερίδας, που ανανεώνει το στατικό περιεχόμενό της ανά 24ωρο, εξαφανίζεται. Τη θέση της παίρνουν άλλες, πιο ευέλικτες, προσαρμόσιμες και παραμετροποιημένες μορφές ενημέρωσης.

Και δεν είναι μόνον η ιστορική “L’ Humanite” που παλεύει σήμερα για την επιβίωσή της, ή το έτερο εμβληματικό φύλλο της ευρωπαϊκής Αριστεράς, η ιταλική “L’ Unita”, που έκλεισε πρόπερσι, οριστικά κατά τα φαινόμενα, έχοντας την ίδια μοίρα με μια άλλη καθημερινή "αιωνόβια" εφημερίδα που εκδιδόταν στην Ευρώπη απ’ το 1877 έως το 2013, της “International Herald Tribune”.

Ή η προμετωπίδα του ευρωπαϊκού φιλελεύθερου αστικού Τύπου, η βρετανική “Independent” που «βγαίνει» πια μόνον σε ηλεκτρονική μορφή, όπως το ίδιο κάνει κι ένα άλλο ιστορικό φύλλο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η “Christian Science Monitor”.

Ή ακόμα η ελληνική «Ελευθεροτυπία», που πέρασε στις σελίδες της εγχώριας εκδοτικής ιστορίας μαζί με μια σειρά άλλων ελληνικών τίτλων τα τελευταία χρόνια: «Απογευματινή», «Εξπρές», «Βραδυνή», «Αδέσμευτος Τύπος», ημερήσιο «Βήμα» παλαιότερα κ.ά.

Η βιομηχανία της έντυπης ενημέρωσης ήταν πάντα ευάλωτη στις αλλαγές. Η πορεία της ακολουθούσε μέχρι πρότινος ένα κυκλικό μοτίβο πτώσεων και ανακάμψεων. Η έλευση της τηλεόρασης τη δεκαετία του 1950 και η μαζικοποίηση του μέσου στη διάρκεια των επόμενων σηματοδότησε την πρώτη μεγάλη κρίση για τον Τύπο στο δυτικό ημισφαίριο. Ας μην ξεχνάμε ότι μέχρι τότε οι εφημερίδες ήταν η μοναδική πηγή ενημέρωσης και πληροφόρησης.

Σαράντα χρόνια αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το Διαδίκτυο εμφανίζεται και η ασυγκράτητη επέκτασή του καταφέρνει ένα ακόμη καίριο πλήγμα στις εφημερίδες. Όμως, αυτή την φορά τα πράγματα ήταν διαφορετικά - και σοβαρά. Το Ίντερνετ ύψωσε εις τη νιοστή δύναμη το φάσμα των επιλογών ενημέρωσης για τον μέσο αναγνώστη «κουρεύοντας» δραστικά την κυριαρχία του Τύπου και συρρικνώνοντας το αποτύπωμά του στην επιρροή και τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης.

Μέσω της τηλεόρασης και του Διαδικτύου τα νέα φτάνουν πιο γρήγορα και με οπτικοποιημένο τρόπο στον καταναλωτή - αναγνώστη απ’ ότι μέσω των εφημερίδων, που περιορίζονται από τη φύση του μέσου -το χαρτί- και τον τρόπο παραγωγής και διάθεσής τους.

Τα ανταγωνιστικά του Διαδικτύου μέσα διαθέτουν ένα ακόμη σημαντικό ατού: είναι εξίσου ανταγωνιστικά στο πεδίο της διαφήμισης. Οι καταχωρίσεις στα ηλεκτρονικά ΜΜΕ έχουν εικόνα και ήχο κι αυτό αλλάζει άρδην τους όρους του παιχνιδιού. Ακόμη περισσότερο η λειτουργία της αναζήτησης επιτρέπει στους διαφημιστές να προσαρμόζουν τις καμπάνιες τους με βάση το τι ψάχνουν στο Διαδίκτυο οι καταναλωτές - αναγνώστες.

Υπάρχει κι άλλο: Το Ίντερνετ έχει προχωρήσει ένα βήμα πιο πέρα απ’ την τηλεόραση στο να φάει το «ψωμί» των εφημερίδων. Σε αντίθεση με το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, είναι το πιο βολικό και αποτελεσματικό μέσο για τις μικρές αγγελίες. Τα sites δωρεάν αγγελιών έχουν αποδεκατίσει τα έσοδα των εφημερίδων, πολλές από τις οποίες στήριζαν μεγάλο μέρος των εσόδων τους σ’ αυτές.

Και η δημοσιογραφία; Το περιεχόμενο, η είδηση, το ρεπορτάζ; Τι έγιναν όλα αυτά; Πού χάθηκε εκείνη η μαγική ικανότητα των εφημερίδων να αιχμαλωτίζουν τον αναγνώστη πότε με «σεντόνια» κι άλλοτε με μονόστηλα; Με τους πηχυαίους τίτλους τους και με τις κατά περίπτωση καλές φωτογραφίες τους; Με την απλή αφήγηση και μόνον, ψυχρή και αποστασιοποιημένη όπως θα 'πρεπε να είναι, θερμή, μεροληπτική και συναισθηματική τις περισσότερες φορές.

Και το ταλέντο του «γραφιά» δημοσιογράφου να παρουσιάζει, να παραθέτει, να εξιστορεί και να αποσαφηνίζει τα γεγονότα με την παραμικρή τους λεπτομέρεια, και συχνά - πυκνά με την καλόπιστη «ιδιοτέλεια» του αναξιόπιστου αφηγητή που τον έχει συνεπάρει κι αυτόν η σκληρή πολιτική κόντρα, το θερμό επεισόδιο, το πολύνεκρο δυστύχημα, το ειδεχθές έγκλημα, το καραμπινάτο σκάνδαλο, η συνταρακτική αποκάλυψη, τι απόγινε;

Ο Άρθουρ Γκρεγκ Σουλτζμπέργκερ, ο νέος εκδότης των “New York Times”, έχει μιαν απάντηση σ' όλα αυτά, που παράλληλα είναι κι ένα μήνυμα προς τους νεοφώτιστους θιασώτες της διαδικτυακής ενημέρωσης. Δεν υπάρχει, λέει, σύντομος δρόμος για την ποιοτική δημοσιογραφία. Είναι το αποτέλεσμα κοπιαστικής δουλειάς, που απαιτεί αφοσίωση και πόρους.

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο γερμανικό “Der Spiegel” μιλά για τη βαθιά και εντεινόμενη ανησυχία του όσον αφορά στο μέλλον της ποιοτικής δημοσιογραφίας, που χρειάζεται χρόνο, ταξίδια, δικηγόρους και διασταύρωση πηγών και κινδυνεύει πια να εξαφανιστεί όχι μόνον στην Αμερική, αλλά σ’ όλο τον κόσμο.

Ο χρόνος και οι πόροι είναι τα δύο πράγματα που κινδυνεύουν περισσότερο στο επάγγελμά μας αυτή τη στιγμή λέει. Οι “New York Times” προσπαθούν να τεθούν επικεφαλής του αγώνα για να αποδείξουν ότι το είδος της δημοσιογραφίας που πρεσβεύουν έχει μέλλον και μια πορεία προς τα εμπρός ακόμα και σ’ αυτήν την εποχή. Όμως αυτός είναι ένας δύσκολος στόχος.

«Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι δεν υπάρχει σήμερα μόνον θέμα διάβρωσης της εμπιστοσύνης του κοινού στα μέσα ενημέρωσης, αλλά και μια εντεινόμενη πολιτική πόλωση. Για έναν οργανισμό ενημέρωσης που υπερηφανεύεται για την ανεξαρτησία του και την αμεροληψία του αυτό είναι ένα πρόβλημα».

Αντιπροσωπεύει την πέμπτη γενιά της οικογένειας Σουλτζμπέργκερ, που εκδίδει τους “ΝΥΤ” εδώ και 167 χρόνια. Στις επίμονες ερωτήσεις των δυο δημοσιογράφων του “Spiegel” Ίζαμπελ Χούλσεν και Μαρκ Πίτσκε για το κατά πόσον η εχθρική στάση του Τραμπ απέναντι στην ιστορική εφημερίδα και οι κατά καιρούς απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί του γι’ αυτήν ενίσχυσαν το προφίλ της και την αποφασιστικότητα της δημοσιογραφικής ομάδας της, ο νεαρός εκδότης είναι ξεκάθαρος:

«Αυτή η κυβέρνηση είναι μια ιστορία που είμαστε δεσμευμένοι να καλύψουμε με τον τρόπο που καλύπτουμε κάθε κυβέρνηση: δίκαια και επιθετικά».

"Σκληρή δουλειά"

Ωστόσο, δεν μασάει τα λόγια του για τον Τραμπ. «Η ρητορική του ενάντια στα ΜΜΕ είναι σαν την κλιματική αλλαγή. Ξέρουμε ότι συμβαίνει, ξέρουμε ότι είναι επικίνδυνη, αλλά είναι πραγματικά δύσκολο να αποδείξουμε ότι μια καταιγίδα οφείλεται σ' αυτήν. Έτσι και με τον Πρόεδρο, ξέρουμε ότι η ρητορική του είναι επικίνδυνη, ότι δημιουργεί αρνητικό κλίμα και εκτός Ηνωμένων Πολιτειών, όπου περισσότερες επιθέσεις κατά δημοσιογράφων σημειώνονται και νόμοι κατά του αδέσμευτου Τύπου θεσπίζονται, όμως δεν μπορούμε να χρεώσουμε τίποτε απ’ αυτά στα λόγια του Προέδρου».

Για το πώς έχει αλλάξει η δημοσιογραφία και η δουλειά του δημοσιογράφου, οι εξηγήσεις του είναι απλές και κατανοητές. «Το αυθεντικό ρεπορτάζ, η πρωτογενής έρευνα, η δημοσιογραφία που είναι ανεξάρτητη και δίκαιη, η εξειδικευμένη δημοσιογραφία κι εκείνη που ασκείται με τη μεγαλύτερη ακεραιότητα αποτελούν τη βάση της δουλειάς μας. Αλλά τα πάντα γύρω απ' αυτήν έχουν αλλάξει, δηλαδή το πώς παρουσιάζουμε και ζωντανεύουμε τα γεγονότα. (...) Για την ποιοτική δημοσιογραφία δεν υπάρχει σύντομος δρόμος. Πρέπει να είσαι εκεί έξω και να κάνεις τη σκληρή δουλειά»...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL