Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.4°C17.6°C
3 BF 66%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.9°C15.9°C
1 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Σποραδικές νεφώσεις
15 °C
9.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C14.7°C
2 BF 77%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
13.0°C14.5°C
1 BF 75%
Κοσμοδρόμιο από τον Νίκο Κυριακίδη / Απαισιόδοξα αισιόδοξος
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κοσμοδρόμιο από τον Νίκο Κυριακίδη / Απαισιόδοξα αισιόδοξος

Το να πάρεις συνέντευξη από τον Σλάβοϊ Ζίζεκ είναι σαν να προσπαθείς να πιάσεις ένα χέλι με τα χέρια σου γράφει ο Τζορτζ Ίτον στο “New Statesman” περιγράφοντας παραστατικά τις εντυπώσεις του από την πρόσφατη συνάντησή του στο Λονδίνο με τον Σλοβένο «Έλβις της πολιτισμικής θεωρίας», όπως τον χαρακτηρίζει και ο ίδιος. Το μυαλό του είναι προορισμένο να εξακοντίζεται σε απροσδόκητες κατευθύνσεις. Σε έναν μονόλογό του μπορεί να συνυπάρχουν το κίνημα Occupy Wall Street, η Αραβική Άνοιξη, το πώς να πας πιο πέρα απ’ τον Μαντέλα χωρίς να γίνεις Μουγκάμπε, η «τελευταία διαθήκη» του Λένιν, η «Μάσκα» (η ταινία) του Τζιμ Κάρεϊ...

Όπως ο Όσκαρ Ουάιλντ τον οποίο θαυμάζει, ο Ζίζεκ είναι σοβαρός με τα επιπόλαια και επιπόλαιος με τα σοβαρά. «Η Αριστερά βρίσκεται (σήμερα) σε μια πολύ τραγική κατάσταση» λέει. «Οι νέοι καπιταλιστές οργανικοί διανοούμενοι, άνθρωποι δηλαδή σαν τον Μπιλ Γκέιτς, λένε ότι ο καπιταλισμός έχει τα όριά του, όμως εμείς πρέπει να βρούμε κάτι καινούργιο. Αλλά έχει πραγματικά η Αριστερά ένα εναλλακτικό όραμα; Αυτό για το οποίο μιλά περισσότερο σήμερα είναι για έναν παγκόσμιο καπιταλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο»...

Σε έναν κόσμο συνεχών κοινωνικοτεχνολογικών ανακατατάξεων πώς θα ήταν δυνατόν να υπάρξει οποιαδήποτε αυθεντική αλλαγή; Σ' αυτόν τον κατά Ζιζέκ κόσμο δεν μπορεί να υπάρξει ο μεγάλος κοινωνικός θρίαμβος επειδή η αέναη επανάσταση επιστήμης - τεχνολογίας έχει ήδη εισέλθει στην κεντρική σκηνή όπως ένας κλέφτης στο άπλετο φως της ημέρας (από τον τίτλο του νέου του βιβλίου) διαπράττοντας κλοπή μπροστά στα μάτια μας. Αυτό που πρέπει να κάνουμε τώρα είναι να ξυπνήσουμε και να δούμε την πραγματικότητα.

Με την αυτοματοποίηση της εργασίας, το εικονικό χρήμα, την αποδιάρθρωση της ταξικής κοινωνίας, την άνοδο της άυλης πνευματικής εργασίας, το παγκόσμιο καπιταλιστικό οικοδόμημα αρχίζει να καταρρέει πιο γρήγορα από ποτέ και τώρα βρίσκεται στα πρόθυρα να εξαφανιστεί εξ ολοκλήρου, διαπιστώνει ο Ζίζεκ στο τελευταίο του βιβλίο «Σαν τον κλέφτη στο άπλετο φως: Η εξουσία στην εποχή της μετα-ανθρωπότητας» (Like A Thief In Broad Daylight: Power in the Era of Post-Humanity).

Αλλά τι γίνεται με τις «λύσεις» που παρουσιάζονται ως δεδομένες; Η Σοσιαλδημοκρατία είναι ανεπαρκής, λέει, πλην όμως είναι επικίνδυνο να «συνταγογραφηθεί» μια στάνταρ εναλλακτική. «Πρέπει να απορρίψουμε ό,τι παραμένει από την ιστορική νομοτέλεια στον μαρξισμό. Η σοσιαλιστική επανάσταση παράγει το δικό της χάος, καταλήγει σε λάθος πορεία. Είμαι ολοκληρωτικά απαισιόδοξος, αλλά αυτό που μου δίνει ελπίδα είναι ακριβώς αυτή η καταστροφική κατάσταση. Διότι σε τέτοιες καταστροφικές καταστάσεις οφείλεις να είσαι δημιουργικός, πρέπει να αυτοσχεδιάζεις. Γι’ αυτό δεν εμπιστεύομαι τους αριστεριστές που διαθέτουν όλες αυτές τις απλές λύσεις».

Η επόμενη ερώτηση του Ίτον είναι κάπως προβοκατόρικη: “Σε γοητεύει η ιδέα του ‘κομμουνισμού πολυτελείας’, μιας αυτοματοποιημένης οικονομίας υπό την οποία οι άνθρωποι θα βασίζονται σ’ ένα κρατικά χρηματοδοτούμενο καθολικό βασικό εισόδημα;”.

«Μην υποτιμάτε τον φθόνο», απαντά ο Ζίζεκ. «Η Άιν Ραντ (η Ρωσοαμερικανίδα συγγραφέας και φιλόσοφος) διέκρινε πολύ καθαρά ένα πράγμα: ακόμη κι αν καταργήσεις το χρήμα, είναι πολύ δύσκολο να καταργήσεις τις άμεσες διαπροσωπικές σχέσεις κυριαρχίας. Το είδαμε αυτό στη Σοβιετική Ένωση. Και με τον Στάλιν οι άνθρωποι είχαν λεφτά, αλλά δεν ήταν αυτό το σημαντικό. Το σημαντικό ήταν τα προνόμια που μπορούσε να έχει κανείς, όπως π.χ. ένας συγγραφέας που μπορούσε να έχει ένα καλό σπίτι κ.ο.κ. Πώς θα ρυθμιστούν οι σχέσεις μεταξύ μας; Ποιος θα έχει την εξουσία; Δεν θέλω να ακούω αυτές τις ανοησίες περί αυτοοργάνωσης του λαού. Δεν πιστεύω σ’ αυτά».

Ο Ζίζεκ επικρίθηκε έντονα για την αποδοχή του Ντόναλντ Τραμπ έναντι της Χίλαρι Κλίντον. Και, παρά την επεισοδιακή πορεία του πρώτου, εξακολουθεί να είναι «ανεκτικός» μαζί του. «Η πιθανότητα (αμερικανικής) στρατιωτικής επέμβασης στη Συρία και τη Βόρεια Κορέα θα ήταν απείρως μεγαλύτερη υπό τη Χίλαρι Κλίντον» τονίζει. «Μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν θα υπήρχε (σήμερα) όλος αυτός ο δημοκρατικός σοσιαλισμός στις ΗΠΑ χωρίς τον Τραμπ; Είμαι τρομοκρατημένος με τον Τραμπ, αλλά μέσα απ’ αυτόν εμφανίστηκε μια ρωγμή στην κεντρώα φιλελεύθερη ηγεμονία».

Δεν υιοθετεί πάντως παρόμοια αισιόδοξη στάση για το Brexit. «Δεν νομίζω” λέει “ότι μπορούμε να καταπολεμήσουμε τον παγκόσμιο καπιταλισμό μέσω των ισχυρότερων εθνικών κρατών. Εδώ τάσσομαι με τον Γιάνη Βαρουφάκη. Ακόμη κι αν αυτή η Ευρώπη πάει στην κόλαση, υπερεθνικοί θεσμοί όπως η Ε.Ε. είναι τα μόνα πράγματα που λειτουργούν”.

Ο Σλαβόι Ζίζεκ θέλει να ζήσει, αλλά όχι ευτυχισμένα. «Είμαι εναντίον της ευτυχίας» διατείνεται. «Η ευτυχία είναι για τους βολεμένους. Θέλω να τραυματιστώ για να δουλέψω»...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL