Η Χέδερ Μπ. είναι από τη Νότια Αγγλία, παντρεμένη με Γερμανό, και ζει εδώ και τριάντα χρόνια σε μια κωμόπολη έξω από τη Στουτγάρδη. Ποτέ της δεν είχε σκεφτεί να ζητήσει τη γερμανική υπηκοότητα, αν και θα μπορούσε να το είχε κάνει πριν από ένα τέταρτο του αιώνα. Ωστόσο, την πρώτη εργάσιμη του 2019, βρέθηκε μαζί με άλλα τριάντα άτομα να ορκίζεται στο γερμανικό σύνταγμα και να δέχεται τα συγχαρητήρια του δημοτικού υπαλλήλου του τόπου που ζει για την πολιτογράφησή της. Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα με το Brexit, αποφάσισε να μην πάρει το ρίσκο να ζητάει κάθε χρόνο άδεια παραμονής, ούτε να αγωνιά τι θα γίνει με τη σύνταξή της, μέχρι να υπάρξουν οι συμφωνίες της επόμενης μέρας μεταξύ Γερμανίας και Βρετανίας. Από τα τριάντα άτομα που συμμετείχαν στη σεμνή τελετή στο δημαρχείο, τα εικοσιπέντε ήταν πρώην Βρετανοί πολίτες. Σχεδόν όλα τους άλλαξαν υπηκοότητα, έχοντας τις ίδιες αγωνίες με τη Χέδερ Μπ.
Όσο συνεχίζεται αυτό το μείγμα θρίλερ και θεάτρου του παραλόγου με το Brexit τόσο περισσότερο ασχολούνται τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης με τα μικρά και καθημερινά αυτής της μεγάλης εξόδου. Κι ενώ σε... ποδοσφαιρικό επίπεδο οι σχέσεις μεταξύ των δύο λαών δεν είναι οι καλύτερες, οι Γερμανοί θα προτιμούσαν να ακυρωθεί το διαζύγιο της Βρετανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό φαίνεται από μια μεγάλη δημοσκόπηση που έγινε τις τελευταίες μέρες, με το ερώτημα “θα χαιρετίζατε την παραμονή της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση;”. Σ’ αυτό, το 73,7% των Γερμανών απαντά θετικά, το 18,2% αρνητικά και το 8,1% δηλώνει ότι δεν μπορεί να αποφασίσει. Οι απαντήσεις των -κατά δήλωσή τους- ψηφοφόρων όλων των κομμάτων διαφέρουν πολύ λίγο μεταξύ τους, με μία εξαίρεση. Οι μόνοι που δηλώνουν κατά πλειοψηφία ότι δεν θα ήθελαν να παραμείνει η Βρετανία στην Ε.Ε. είναι οι ψηφοφόροι της ακροδεξιάς AfD. Κι αυτό ακούγεται λογικό, αφού το κόμμα φλερτάρει με την ιδέα και της εξόδου της Γερμανίας από την Ε.Ε., άρα θεωρεί ότι οι Βρετανοί έδειξαν τον σωστό δρόμο και καλά θα κάνουν να τον ακολουθήσουν μέχρι τέλους.
Τεταμένη αναμονή…
Στο κυβερνητικό τετράγωνο του Βερολίνου, τώρα, όλοι παρακολουθούν με κομμένη την ανάσα τις ψηφοφορίες στο βρετανικό Κοινοβούλιο και τις εξελίξεις στο Λονδίνο. Η καγκελάριος Μέρκελ το παίζει ως συνήθως ψύχραιμη και δηλώνει επισήμως ότι “υπάρχει ακόμη λίγος χρόνος”, καθώς και η “καλή θέληση από τη γερμανική πλευρά” για να βρεθεί μια “οργανωμένη” λύση. Ωστόσο, είναι εμφανής ο εκνευρισμός και η αμηχανία έναντι της βρετανικής κυβέρνησης: “Πριν σκεφτούμε πώς θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε την Τερέζα Μέι, θα πρέπει τουλάχιστον να ξέρουμε σε τι”, λέγεται ότι είπε η καγκελάριος στην επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της γερμανικής Βουλής μετά το βροντερό “όχι” των Βρετανών βουλευτών στο σχέδιο εξόδου της πρωθυπουργού τους.
Η γερμανική πολιτική και οικονομική ελίτ φοβάται το ανεξέλεγκτο “σκληρό” Brexit και δεν είχε υπολογίσει αυτό το ενδεχόμενο. Όπως, άλλωστε, δεν είχε θελήσει να πιστέψει το 2016 ότι οι Βρετανοί θα επέλεγαν τη μεγάλη έξοδο. Κανείς στο Βερολίνο δεν μιλά ανοιχτά για παράταση της ημερομηνίας εξόδου, αλλά κατά βάθος όλοι το θέλουν, χωρίς ωστόσο να ξέρουν σε τι θα μπορούσε αυτό να βοηθήσει. Το ιδανικό για αυτούς θα ήταν να γυρίσει ο χρόνος πίσω και να ξυπνήσουν χωρίς να έχει γίνει ποτέ το δημοψήφισμα. Ωστόσο, όσο κι αν ελπίζουν στη διενέργεια ενός δεύτερου δημοψηφίσματος, με την αντίθεση έκβαση, δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξοι. Και προσπαθούν να προετοιμαστούν για τα χειρότερα, με άγχος και καθυστερημένα.
...και φόβοι για την οικονομία
Σύμφωνα με έρευνα του ινστιτούτου της γερμανικής οικονομίας (ΙW) -που πρόσκειται στην ομοσπονδία των εργοδοτών-, τουλάχιστον το 60% των επιχειρήσεων της χώρας δεν έχουν κάνει καμία προετοιμασία για ένα “σκληρό” Brexit και δεν υπάρχει πλέον να χρόνος να το κάνουν. Το άγχος της οικονομικής ελίτ είναι δικαιολογημένο, καθώς η Βρετανία είναι ο υπ’ αριθμόν πέντε εμπορικός εταίρος της χώρας, με το ετήσιο εμπορικό ισοζύγιο να κυμαίνεται στα 120 δισεκατομμύρια ευρώ. Σύμφωνα με το γερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (DIHK), περίπου 750.000 θέσεις εργασίας εξαρτώνται από το εμπόριο με τη Βρετανία - και κάθε εμπόδιο που θα εμφανίζεται στις διμερείς εμπορικές σχέσεις θα έχει τις επιπτώσεις του στην απασχόληση.
Οι ξεχασμένοι δασμοί
Ο βασικός κίνδυνος, σύμφωνα με το DIHK, είναι η επαναφορά των δασμών, αφού στην περίπτωση του “σκληρού” Brexit η Βρετανία βρίσκεται αυτόματα σε καθεστώς τρίτης χώρας, χωρίς τελωνειακή ένωση με την Ε.Ε. Οι εμπειρογνώμονες του Επιμελητηρίου εκτιμούν ότι οι δασμοί στα γερμανικά προϊόντα θα φτάνουν τα 3 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, χωρίς να υπολογιστεί το κόστος της γραφειοκρατίας, των ελέγχων και των καθυστερήσεων. Επίσης, όλοι φοβούνται ένα σοκ στις αερομεταφορές -και το απόλυτο χάος στα αεροδρόμια- αλλά και την αεροναυπηγική βιομηχανία. Για παράδειγμα, η Airbus κατασκευάζει τα φτερά όλων των επιβατικών αεροσκαφών της στα εργοστάσια του Φίλτον και του Μπότον στη Βρετανία. “Εάν πραγματοποιηθεί το χειρότερο σενάριο, δεν θα μπορούμε να μοντάρουμε εγκαίρως τα αεροσκάφη μας”, είχε δηλώσει ήδη από το καλοκαίρι ο υπεύθυνος της Airbus Γκιγιόμ Φόρι.
Τέλος, εάν το Brexit είναι “σκληρό”, είναι βέβαιο ότι οι Βρετανοί δεν πρόκειται να συνεισφέρουν τα όσα έχουν συμφωνήσει στον τρέχοντα κοινοτικό προϋπολογισμό, που λήγει το 2020. Αυτό αφήνει μια τρύπα 16,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων τα 4,2 θα κληθεί να τα καταβάλει το Βερολίνο, σύμφωνα τουλάχιστον με τους υπολογισμούς του ινστιτούτου Bruegel. Κι αυτό δημιουργεί γκρίνιες, ενώ δίνει μια ακόμη ευκαιρία στην AfD, όσο άσχετο κι αν ακούγεται, να βάλει την κασέτα: “Η Μέρκελ φταίει για το Brexit, η πολιτική της για το μεταναστευτικό που εξαγρίωσε τους Βρετανούς”.
