Της Valerie Hopkins
Η θερμοκρασία ήταν κάτω από το μηδέν την επομένη μιας νύχτας διαδηλώσεων εναντίον του, όταν ο Σέρβος Πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς παρέστη στην τελετή στο προεδρικό μέγαρο για την ευλογία μιας βελανιδιάς από τον πατριάρχη της σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Σύμφωνα με την παράδοση, το δέντρο καίγεται την παραμονή των σερβικών ορθόδοξων Χριστουγέννων, ενώ ανταλλάσσονται ευχές για το νέο έτος. «Ελπίζω πως θα είναι μια χρονιά ειρήνης, σταθερότητας και ταχύτερης προόδου... ότι ο σερβικός λαός θα δει το μέλλον στην καρδιά του και ότι εκείνοι που μας άφησαν θα καταφέρουν να επιστρέψουν στην πατρίδα» είπε ο κύριος Βούτσιτς.
Φαίνεται όμως πως το 2019 θα αποτελέσει έτος δοκιμασίας για τον Αλεξάνταρ Βούτσιτς και αναταράξεων για τα Βαλκάνια. Η Βοσνία - Ερζεγοβίνη ταλανίζεται από τις αποσχιστικές δυνάμεις, το Μαυροβούνιο διχάζεται από τις πολιτικές συγκρούσεις και η Μακεδονία ελπίζει πως θα εγκρίνει παρά τη σκληρή διαμάχη τις συνταγματικές τροπολογίες για την αλλαγή του ονόματός της. Στη Σερβία, ο Πρόεδρος Βούτσιτς βρίσκεται αντιμέτωπος με διαδηλωτές που τον κατηγορούν για την καταστολή στα μέσα ενημέρωσης και για κλίμα βίας, καθώς και για συμφωνία με το Κόσοβο -που ενδεχομένως περιλαμβάνει διαίρεση ή ανταλλαγή εδαφών- προκειμένου να επιλυθεί η μακρόχρονη διαμάχη με την πρώην σερβική επαρχία.
Πιο κοντά η Σερβία στην Ε.Ε.
Ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ο οποίος έγινε Πρόεδρος το 2017 έχοντας διατελέσει πρωθυπουργός από το 2014, θέλει να φέρει τη Σερβία πιο κοντά στην Ε.Ε. και λέει ότι επιθυμεί να βελτιώσει τις σχέσεις με τους γείτονες, παρότι οι Σέρβοι αδελφοί του εκτός των συνόρων της Σερβίας κατηγορούνται για καλλιέργεια του εθνικισμού.
Σε συνέντευξή του μετά από την τελετή, υποβάθμισε τη σημασία των διαδηλώσεων που γίνονται επί πέντε εβδομάδες εναντίον του και οι οποίες πυροδοτήθηκαν από τον άγριο ξυλοδαρμό ηγέτη της αντιπολίτευσης. Αντίθετα, ο κύριος Βούτσιτς επικεντρώθηκε στις επώδυνες οικονομικές μεταρρυθμίζεις που εφαρμόζει και στην πεποίθησή του ότι μόνο μια συμφωνία με το Κόσοβο θα φέρει ουσιαστική αλλαγή στην περιοχή, που εξακολουθεί να δοκιμάζεται από τις συνέπειες των πολέμων οι οποίοι ακολούθησαν την κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας. «Εκείνοι που πιστεύουν ότι είναι εφικτός ο έλεγχος μιας παγωμένης σύγκρουσης θα πρέπει να γνωρίζουν πως ο πάγος δεν είναι μόνιμος και ότι κάποια στιγμή λιώνει», δήλωσε στους "Financial Times". «Και πως όταν συμβαίνει αυτό, είναι καταστροφή για όλους».
Κατά τους εορτασμούς των Χριστουγέννων ο Πρόεδρος Βούτσιτς φιλοξένησε ορισμένους από εκείνους που κατηγορούνται από τη Δύση πως απειλούν την εύθραυστη ειρήνη στην περιοχή. Ανάμεσά τους ήταν ο ισχυρός άνδρας των Σέρβων της Βοσνίας Μίλοραν Ντόντικ, ο οποίος βρίσκεται στο στόχαστρο αμερικανικών κυρώσεων εδώ και δυο χρόνια «εξαιτίας του υψηλού ρίσκου παρεμπόδισης της εφαρμογής της συμφωνίας του Ντέιτον», που έβαλε τέλος στον πόλεμο της Βοσνίας (1992-1995). Παρόντες ήταν επίσης ο Αντρίγια Μάντιτς και ο Μίλαν Κνέζεβιτς, φιλορώσοι πολιτικοί από το Μαυροβούνιο, οι οποίοι έχουν παραπεμφθεί με την κατηγορία ότι οργάνωσαν απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 στην προσπάθειά τους να αποτρέψουν την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ. Και οι δύο αρνούνται τις κατηγορίες, ενώ κάνουν λόγο για πολιτική δίωξη.
Δυτικοί διπλωμάτες ποντάρουν στον κύριο Βούτσις παρότι έχει αυτούς τους δεσμούς και υπήρξε κάποτε ο ίδιος σκληροπυρηνικός εθνικιστής. Θεωρούν ότι μπορεί να παίξει κρίσιμο ρόλο στον έλεγχο του Μίλοραντ Ντόντικ, ο οποίος είναι σήμερα μέλος του τριμελούς προεδρείου της Βοσνίας, καθώς και στη σύναψη μιας νομικά δεσμευτικής συμφωνίας με το Κόσοβο, όπου το 90% του πληθυσμού είναι αλβανικής καταγωγής. Το Κόσοβο κήρυξε την ανεξαρτησία του το 2008, μια δεκαετία μετά την επέμβαση του ΝΑΤΟ που έβαλε τέλος στη διετή σύγκρουση των σερβικών δυνάμεων με τους αντάρτες. Το Βελιγράδι εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει την ανεξαρτησία του Κοσόβου.
Κατηγορίες για συμβιβασμό
Πολλοί Σέρβοι θεωρούν το Κόσοβο ως κοιτίδα της σερβικής ορθόδοξης πίστης, ενώ ένα φάσμα εσωτερικών αντιπάλων του Προέδρου Βούτσιτς, από αριστερούς ηγέτες μέχρι σκληροπυρηνικούς δεξιούς εθνικιστές, τον κατηγορούν ότι σκέφτεται να προχωρήσει σε εδαφικό συμβιβασμό με την Πρίστινα. Στις διαδηλώσεις του περασμένου Σαββάτου υπήρχαν πανό με χάρτες του Κοσόβου και το σύνθημα «δεν το εγκαταλείπουμε».
«Γνωρίζω ότι οι περισσότεροι Σέρβοι είναι εναντίον της λύσης του προβλήματος του Κοσόβου και ότι όλα όσα λέω είναι αντίθετα με τις επιθυμίες του σερβικού κοινού» είπε ο κύριος Βούτσιτς. Πρόσθεσε όμως πως οι ηγέτες της αντιπολίτευσης «δεν είναι σε θέση να αποδεχτούν την πραγματικότητα. Δεν έχουν σχέδιο, το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να με αποκαλούν προδότη και όλα να παραμείνουν τα ίδια. Αλλά γι’ αυτό δεν δίνω σημασία». Ο Πρόεδρος Βούτσιτς δήλωσε ότι η οικονομική ανάπτυξη και το εμπόριο -και μια συμφωνία για το Κόσοβο- θα συμβάλουν στη σταθερότητα της περιοχής. «Αν καταφέρουμε να συνδεθούμε οικονομικά και με άλλους τρόπους, τότε θα έχουμε μια ευκαιρία να πετύχουμε ως έθνη» είπε. «Όλοι εγκαταλείπουν την περιοχή... γι' αυτό χρειαζόμαστε απεγνωσμένα να αλλάξει η συνολική ατμόσφαιρα στην περιοχή. Αν δεν το κάνουμε, δεν βλέπω να υπάρχει διέξοδος ούτε αχτίδες ελπίδας στο βάθος του τούνελ», πρόσθεσε. Το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό προϊόν της Σερβίας είναι το 36% του μέσου όρου της Ε.Ε., σύμφωνα με την ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία Eurostat.
Μια συμφωνία με το Κόσοβο θεωρείται ως προϋπόθεση ώστε και οι δυο χώρες να σημειώσουν πρόοδο στις φιλοδοξίες τους για ένταξη στην Ε.Ε., ενώ υποστηρίζεται από την Ουάσιγκτον. Αλλά και στο Κόσοβο είναι μικρή η πολιτική συναίνεση για διαπραγματεύσεις με τη Σερβία, γεγονός που εμποδίζει τις φιλοδοξίες του κυρίου Βούτσιτς. Ο πρωθυπουργός του Κοσόβου, Ραμούς Χαραντινάι, έχει δηλώσει ότι η διαίρεση αποτελεί «απειλή για την περιοχή μας» και θα μπορούσε να οδηγήσει σε πόλεμο.
Οι επικριτές του Αλεξάνταρ Βούτσιτς υποστηρίζουν ότι οι δυτικές δυνάμεις θέλουν τόσο πολύ να υπάρξει συμφωνία ώστε αποφεύγουν να επικρίνουν το πισωγύρισμα της δημοκρατίας στη Σερβία, όπου σε μεγάλο βαθμό αποκλείονται εκείνοι που ασκούν κριτική, ενώ αυξάνεται ταυτόχρονα η ρητορική της βίας. Οι αντίπαλοί του αποδίδουν σε αυτή την ατμόσφαιρα τον ξυλοδαρμό του ηγέτη της αντιπολίτευσης Μπόρκο Στεφάνοβιτς, που πυροδότησε τις διαδηλώσεις εναντίον του κυρίου Βούτσιτς.
«Είμαστε χώρα βίας», δήλωσε ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Ντράγκαν Τζίλας. «Δεν ήταν έτσι ούτε επί Μιλόσεβιτς». Ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς ήταν υπουργός Πληροφοριών του Μιλόσεβιτς από το 1998 ώς το 2000 και επέβαλλε πρόστιμα σε δημοσιογράφους και μέσα ενημέρωσης που ασκούσαν κριτική στον τότε ισχυρό άνδρα της Σερβίας, αλλά λέει ότι έχει αλλάξει. Απέρριψε τις διαμαρτυρίες της αντιπολίτευσης ότι η δημόσια ραδιοτηλεόραση RTS δεν δίνει αρκετό χρόνο στις επικριτικές φωνές. «Έχουν τόσο χρόνο στην κρατική τηλεόραση όσο κανένας άλλος στο παρελθόν», είπε. «Είναι παρόντες, δεν γνωρίζω, Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη. Είναι πάντα παρόντες στις μεγάλες τηλεοπτικές εκπομπές. Δεν ξέρω τι θέλουν. Όποτε διαδηλώνουν, έχουν περισσότερα ρεπορτάζ απ' ό,τι εμείς. Το πρόβλημα είναι πως όποτε τους ακούς να διαμαρτύρονται είναι για τα Μέσα» είπε ο Σέρβος Πρόεδρος και πρόσθεσε ότι αυτό που λείπει από την αντιπολίτευση είναι «η πραγματική πολιτική και οι αληθινές ιδέες».
