Μετά τα εξημέρωσαν και άρχισαν να τα εκτρέφουν. Σήμερα πάλι απειλούνται από τους πρώην κυνηγούς τους. Στην πιο σοβαρή υπαρξιακή απειλή που γνώρισε ποτέ το είδος τους.
Ο πληθυσμός των άγριων ταράνδων της αρκτικής τούνδρας, των εμβληματικών καριμπού, έχει συρρικνωθεί στο μισό αυτού που ήταν πριν από είκοσι χρόνια. Μια νέα επιστημονική μελέτη για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον πλανήτη έρχεται σαν αποκάλυψη για το μέγεθος της καταστροφής στον «πλανήτη» της άγριας ζωής. Από σχεδόν 5 εκατομμύρια πριν δύο δεκαετίες, ο συνολικός αριθμός των άγριων ταράνδων ανέρχεται σήμερα μόλις 2,1 εκατομμύρια περίπου.
Η έρευνα που κοινοποιήθηκε στην ετήσια σύνοδο της Αμερικανικής Ένωσης Γεωφυσικών Ερευνών αποκαλύπτει το πώς οι μεταβολές στις καιρικές συνθήκες και οι συνεπακόλουθες μεταβολές στην έκταση και στον όγκο της βλάστησης έκαναν σε μόλις είκοσι χρόνια την αρκτική τούνδρα ένα πολύ λιγότερο φιλόξενο μέρος για τα καριμπού. Οι άγριες αγέλες συρρικνώνονται με τρομακτικό ρυθμό. Σε μερικές περιοχές περισσότερο από 90%. Το ποσοστό αυτό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, σημαίνει πολύ απλά ότι δεν είναι ορατή στο μέλλον μια ανάκαμψη των πληθυσμών.
Οι λόγοι της καταστροφής είναι πολλοί και αλληλένδετοι. Κατά τον καθηγητή Χάουαρντ Επστάιν του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια που συμμετείχε στην έρευνα, η ρίζα του κακού βρίσκεται στην άνοδο της θερμοκρασίας στην αρκτική ζώνη λόγω της παγκόσμιας υπερθέρμανσης η οποία δεν δείχνει σημάδια ύφεσης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα αυξημένη ξηρασία κατά τόπους, που με τη σειρά της οδηγεί σε αλλαγές στην πανίδα, στην έκταση και στο είδος της βλάστησης. Οι λειχήνες που τρώνε κατά κύριο λόγο τα καριμπού φύονται στο επίπεδο του εδάφους. Όμως η άνοδος της θερμοκρασίας ευνοεί την ψηλότερη βλάστηση εις βάρος των λειχήνων, οι οποίοι χάνονται από το οπτικό πεδίο των ζώων στερώντας τους έτσι έναν σημαντικό διατροφικό πόρο.
Οι τάρανδοι είναι μηρυκαστικά που τρώνε κυρίως λειχήνες τον χειμώνα. Στην ανάγκη θα τραφούν και με φύλλα ιτιών ή σημύδων, με βούρλα και με χόρτα. Ένα άλλο συνεπακόλουθο της θερμοκρασιακής ανόδου είναι η αύξηση των εντόμων στην αρκτική ζώνη. Τα θερμότερα κλίματα σημαίνουν πάντα και περισσότερα έντομα. Αν μια περιοχή γίνει ζεστή και λιγότερο εκτεθειμένη στους ανέμους, τα έντομα μπορούν να αυξηθούν και να γίνουν ενοχλητικά σε βαθμό καταπίεσης για τους άγριους ταράνδρους, αναγκάζοντάς τους να ξοδέψουν μεγάλο μέρος της πολύτιμης ενέργειάς τους είτε για να απαλλαγούν από αυτά, είτε για να μετακινηθούν σε μέρη όπου υπάρχουν λιγότερα έντομα. Ως γνωστόν, τα καριμπού μεταναστεύουν σε μεγάλα κοπάδια από τη γενέθλια περιοχή τους σε άλλα βοσκοτόπια την περίοδο του χειμώνα. Πρόσθετες μετακινήσεις εξαιτίας της έντονης παρουσίας εντόμων σε μια περιοχή σημαίνουν μεγαλύτερη καταπόνηση και απώλεια ενέργειας.
Η βροχή είναι επίσης ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα. Οι αυξημένες βροχές των τελευταίων ετών στην αρκτική ζώνη, που συχνά πέφτουν σε χιονισμένες εκτάσεις, έχουν σαν αποτέλεσμα τα βοσκοτόπια να καλύπτονται με στρώματα πάγου που τα ζώα δεν μπορούν να διαπεράσουν για να φτάσουν την τροφή τους. Τα λόγια της Έμιλι Όζμπορν, διευθύντριας του προγράμματος ερευνών για την αρκτική ζώνη της αμερικανικής Εθνικής Ωκεανογραφικής και Ατμοσφαιρικής Υπηρεσίας ηχούν σαν συναγερμός: «Η αρκτική ζώνη βρίσκεται πια σε αχαρτογράφητη περιοχή».
...και για το δάσος του Αμαζονίου
Καταλήστευση και καταστροφή. Των φυσικών και αναντικατάστατων πόρων του πλανήτη, των ζωτικών πνευμόνων της Γης. Η υπόθεση της αποψίλωσης των τροπικών δασών δεν έχει κλείσει, δεν είναι κάτι που αφορά το παρελθόν. Συμβαίνει και σήμερα και η κατάσταση είναι ανησυχητική παρά την όποια βελτίωση. Τα τελευταία στοιχεία είναι ενδεικτικά: η αποψίλωση του τροπικού δάσους του Αμαζονίου στη Βραζιλία «χτύπησε» ρεκόρ δεκαετίας τον τελευταίο χρόνο.
Περίπου 7.900 τετραγωνικά χιλιόμετρα του μεγαλύτερου τροπικού δάσους της Γης καταστράφηκαν στο διάστημα από τον Αύγουστο του 2017 ώς τον Ιούλιο του 2018. Πρόκειται για μια έκταση περίπου όσο πέντε φορές το μέγεθος του Λονδίνου! Η «μηχανή» που αφανίζει το δάσος είναι γνωστή. Η παράνομη υλοτομία λέει ο Βραζιλιάνος υπουργός Περιβάλλοντος Έντσον Ντουάρτε.
Τα στοιχεία βλέπουν το φως της δημοσιότητας εν μέσω έντονων ανησυχιών για τις διακηρύξεις του νέου Προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρο σε σχέση με το περιβάλλον, οι οποίες, ούτε λίγο, ούτε πολύ, κινούνται στη γραμμή Τραμπ. Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του είχε υποσχεθεί να μειώσει τα πρόστιμα για την παράνομη υλοτομία και να αποδυναμώσει την επιρροή της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος. Ένας σύμβουλός του είχε μάλιστα ανακοινώσει πως ο Πρόεδρος σχεδιάζει να συγχωνεύσει τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Γεωργίας. Πολλοί εκφράζουν φόβους ότι η κίνηση αυτή θα έχει επιπτώσεις στην προστασία του τροπικού δάσους.
Τα τελευταία επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της αποψίλωσης σημειώθηκε στα κρατίδια Μάτο Γκρόσο και Πάρα. Η δασική έκταση που καταστράφηκε είναι αυξημένη κατά 13,7% συγκριτικά με τον προηγούμενο δωδεκάμηνο. Το Μάτο Γκρόσο είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός σιτηρών στη Βραζιλία. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις βλέπουν ως απειλή για το τροπικό δάσος την εντατικοποίηση της γεωργίας που καθιστά αναπόφευκτη την επέκταση της καλλιεργήσιμης γης. Ο Ντουάρτε επέρριψε την ευθύνη για την αύξηση της παράνομης υλοτομίας στην «έξαρση του οργανωμένου εγκλήματος» και ζήτησε να διευρυνθεί ο αγώνας ενάντια στις περιβαλλοντικές παραβιάσεις προς όφελος της αειφόρου ανάπτυξης.
Η τελευταία επίσημη στατιστική επικαιροποιήθηκε με δορυφορικά δεδομένα από το πρόγραμμα παρακολούθησης της αποψίλωσης του τροπικού δάσους Prodes. Το παρήγορο είναι πως, αν και η κατάσταση επιδεινώθηκε σοβαρά σε σχέση με το προηγούμενο δωδεκάμηνο, στη διάρκεια του οποίου καταγράφηκε μάλιστα και ελαφρά κάμψη, η αποψίλωση του τροπικού δάσους του Αμαζονίου βαίνει σταθερά μειούμενη. Η καταστροφή περιορίστηκε κατά 72% από το 2004, όταν η ομοσπονδιακή κυβέρνηση άρχισε να εφαρμόζει αυστηρά μέτρα για την καταπολέμηση της παράνομης υλοτομίας. Ενδεικτικά, εκείνη τη χρονιά μια δασική περιοχή μεγέθους όση η έκταση της Αϊτής, δηλαδή περίπου 27.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, είχε αποψιλωθεί.
Στην περιοχή του Αμαζονίου υπάρχει το μεγαλύτερο τροπικό δάσος του κόσμου. Η ύπαρξή του αποτελεί ένα κρίσιμο στοιχείο για την ισορροπία του παγκόσμιου οικοσυστήματος. Λειτουργώντας σαν το μεγάλο «φίλτρο» του πλανήτη που απορροφά το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, ενδεχόμενη καταστροφή του θα σημάνει την ώρα μηδέν για την κλιματική αλλαγή και την επιβίωση των ειδών. Το παρθένο δάσος του Αμαζονίου είναι το περίκλειστο απόθεμα άγριας ζωής της Γης, το τελευταίο σύνορο της φύσης, ο αχανής αγαθός «ξενιστής» που τρέφει είδη φυτών και ζώων τα οποία ακόμα εξακολουθούν να ανακαλύπτονται και να εκπλήττουν τους επιστήμονες.
