Ποιος χρειάζεται έναν ανώνυμο αξιωματούχο της Σαουδικής Αραβίας (να αποκρούσει τα όσα καταλογίζονται στη χώρα του για τον ρόλο της στην υπόθεση εξαφάνισης του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι) όταν υπάρχει ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, αναρωτιέται ειρωνικά η "Washington Post". Ήταν ένα πλάγιο σχόλιό της για τη σπουδή του Τραμπ να υιοθετήσει τους ισχυρισμούς αυτο-απαλλαγής του συντηρητικού βασιλείου -ενός εκ των καλύτερων και «μόνιμων» πελατών της αμερικανικής πολεμικής βιομηχανίας- επαναλαμβάνοντάς τους πρόθυμα σε κάθε ευκαιρία. «Ακόμα κι αν αφήσουμε στην άκρη τις επανειλημμένες επισημάνσεις του ότι οι Σαουδάραβες αρνούνται οποιαδήποτε αδικοπραγία, τα σχόλια του Προέδρου προδίδουν μια προφανή προθυμία του να παπαγαλίσει τα λόγια τους μ’ έναν τρόπο που δεν διαφεύγει της προσοχής», σημειώνει ο κορυφαίος πολιτικός συντάκτης της "Post", Άαρον Μπλέικ.
Δύο φορές μέσα σε δύο ημέρες την περασμένη εβδομάδα, οι δηλώσεις Τραμπ έδιναν την εντύπωση πως η «εξαφάνιση» του Κασόγκι μέσα από το σαουδαραβικό προξενείο στην Κωνσταντινούπολη στις 2 Οκτωβρίου ήταν μια «κατά λάθος δολοφονία». Αυτό δεν είναι βέβαια κάτι που έχει παραδεχθεί επίσημα η κυβέρνηση του Ριάντ -τουλάχιστον μέχρι στιγμής- αλλά φαίνεται πως είναι η εκδοχή που έχει υιοθετήσει εκ των προτέρων ο Αμερικανός Πρόεδρος.
Και πώς εξηγείται αυτή η στάση του; Κατάφεραν όντως οι Σαουδάραβες να τον προσεταιριστούν με τόσο επιδέξιο τρόπο ώστε να επαναλαμβάνει τους ισχυρισμούς τους προσδίδοντάς τους περισσότερο κύρος; Ή μήπως, κατά το ιδιαίτερο θυμικό του, ο Τραμπ ακούει μόνον ό,τι θέλει να ακούσει και πιστεύει μόνον αυτό που θέλει να πιστέψει; Το αδιαμφισβήτητο είναι πως δεν θέλει επ’ ουδενί να διαταράξει τις σχέσεις της χώρας του με το σαουδαραβικό βασίλειο είτε επιβάλλοντας αναγκαστικά κυρώσεις εναντίον του είτε περιορίζοντας τη συμφωνία για τις πωλήσεις αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού. Ο ίδιος έχει επίσης σημειώσει επανειλημμένα ότι ο Κασόγκι, αν και διέμενε στις ΗΠΑ, δεν ήταν Αμερικανός πολίτης, ως εκ τούτου μια πιο ήπια τιμωρία της σαουδαραβικής κυβέρνησης, αν αποδειχθεί η δολοφονία του, θεωρείται ως η πλέον πιθανή έκβαση της υπόθεσης.
Όλα τα παραπάνω μάλλον αποτελούν μια εύκολη εξήγηση, διότι ο ουσιαστικός λόγος πίσω από τη χαλαρή στάση του Τραμπ στην υπόθεση Κασόγκι είναι στην πραγματικότητα άλλος. Αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου, τους οποίους επικαλούνται οι κατά κανόνα καλά πληροφορημένοι "New York Times", ανησυχούν ότι η υπόθεση του εξαφανισμένου δημοσιογράφου, επικριτή του καθεστώτος του Ριάντ, και οι εναλλασσόμενες εκδοχές της σαουδαραβικής κυβέρνησης για την τύχη του θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν τη δρομολογημένη νέα "αναμέτρηση" των ΗΠΑ με το Ιράν και να θέσουν σε κίνδυνο το σχέδιο του Τραμπ να «στρατολογήσει» τη Σαουδική Αραβία προκειμένου να αποφευχθεί η διατάραξη της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου.
Οι ίδιοι αξιωματούχοι κάνουν λόγο για δίλημμα που έρχεται σε μια δύσκολη στιγμή για την αμερικανική κυβέρνηση, η οποία αναμένεται να επαναφέρει τις σκληρές κυρώσεις εναντίον του Ιράν στις 5 Νοεμβρίου με σκοπό να διακόψει όλες τις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου. Για να το πετύχει όμως αυτό, έχει απόλυτη ανάγκη τους Σαουδάραβες, αφενός για να διατηρηθεί η απρόσκοπτη ροή πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά χωρίς να εκτοξευτούν οι τιμές, αφετέρου για να καταστεί δυνατή η οικονομική και διπλωματική απομόνωση της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Εάν αυτό το προσεκτικά συντονισμένο σχέδιο προχωρήσει, το σαουδαραβικό βασίλειο θα δει σημαντική αύξηση των εσόδων του από το πετρέλαιο, αλλά αυτό θα γίνει τη στιγμή που πιθανότατα το Κογκρέσο θα συζητά την τιμωρία του για την υπόθεση Κασόγκι. Όμως, η επιβολή αμερικανικών κυρώσεων στον τομέα που «καίει» περισσότερο τους Σαουδάραβες, τα έσοδα απ’ το πετρέλαιο, θα υπονόμευε καταφανώς την πολιτική Τραμπ απέναντι στο Ιράν και θα έστελνε τις τιμές του πετρελαίου και της βενζίνης στα ύψη ενόψει του επερχόμενου χειμώνα.
Αυτός ήταν ένας από τους λόγους που ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο στάλθηκε εσπευσμένα την περασμένη Τρίτη να συναντήσει τον γηραιό βασιλιά Σάλμαν και τον ντε φάκτο ηγέτη της χώρας πρίγκηπα Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν. Ένας μέρος του προβλήματος είναι η οπτική, παραδέχονται οι άνθρωποι του Προέδρου: Η Σαουδική Αραβία μοιάζει μ' έναν βάναυσο σύμμαχο που ηγείται μιας φονικής στρατιωτικής εκστρατείας στην Υεμένη αλλά ο Τραμπ και ο Πομπέο δείχνουν με το δάχτυλο το Ιράν ως τον νταή της περιοχής.
«Είναι ένα κομψό τέχνασμα το να μπορείς να επιβάλλεις κυρώσεις σε μια χώρα και ταυτόχρονα να είσαι εταίρος μ’ αυτήν», υπογραμμίζει ο Ρίτσαρντ Χάας, πρόεδρος του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων ο οποίος εργάστηκε στα επιτελεία αρκετών Ρεπουμπλικανών Προέδρων. "Και δεν είναι εύκολο να επικεντρωθούμε στη συμπεριφορά του Ιράν όταν οι Σαουδάραβες κάνουν τρομερά πράγματα σε δημοσιογράφους και αντιφρονούντες και βομβαρδίζουν παιδιά στην Υεμένη", συμπληρώνει.
Είναι χαρακτηριστικό πως ενώ η εξαφάνιση Κασόγκι κλιμάκωσε τις εντάσεις μεταξύ Σαουδικής Αραβίας απ’ την μια, ΗΠΑ και Τουρκίας απ’ την άλλη, παίρνοντας γρήγορα τροπή διεθνούς διπλωματικού θρίλερ, την ίδια ώρα ο Λευκός Οίκος μετρούσε τις ζημιές που υπέστη η στρατηγική του για την «πολιορκία» του Ιράν. Σε συνεντεύξεις τους την περασμένη εβδομάδα αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ αλλά και εμπειρογνώμονες εκτός αυτής παραδέχονταν πως οι ενδεχόμενες επιπτώσεις της υπόθεσης Κασόγκι στο περίπλοκο σχέδιο “συμπίεσης” του Ιράν απασχόλησαν περισσότερο τις συζητήσεις στους κόλπους της κυβέρνησης απ’ ό,τι το ερώτημα του τι πραγματικά συνέβη στον εξαφανισμένο δημοσιογράφο. Ανέφεραν μάλιστα χαρακτηριστικά πως το ζήτημα του περιορισμού των πωλήσεων αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού στη Σαουδική Αραβία, ενδεχόμενο που, κατά τον Τραμπ, θα απειλούσε αμερικανικές θέσεις εργασίας, αποτελεί ζήτημα δευτερευούσης σημασίας.
Το μήνυμα που μετέφερε ο Πομπέο στη σαουδαραβική ηγεσία ήταν ότι μια αξιόπιστη έρευνα και μια επίσημη εξήγηση για το τι συνέβη στον Κασόγκι πρέπει να προχωρήσουν πολύ γρήγορα, προτού θέσουν σε κίνδυνο το μέρος της ατζέντας Τραμπ που αφορά στη Μέση Ανατολή όπως αυτό έχει καθοριστεί από το επιτελείο του σε συνεργασία με το σαουδαραβικό βασίλειο. Το σαφές μήνυμα της Ουάσιγκτον προς το Ριάντ, που διατυπώνεται άμεσα και πλαγίως, εντός και εκτός κυβέρνησης, είναι ότι οι ιθύνοντες της χώρας θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την κατάσταση που προέκυψε γρήγορα και με διαφάνεια. Για τους Αμερικανούς αναλυτές, ο στόχος τόσο του Τραμπ όσο και των Σαουδαράβων είναι σαφής: Να φύγει απ' τα πρωτοσέλιδα η υπόθεση Κασόγκι και ο ρόλος της Σαουδικής Αραβίας σ' αυτήν, για να εστιάσουμε εκ νέου στο Ιράν.
Στις 5 Νοεμβρίου, η αμερικανική κυβέρνηση αναμένεται να ανακοινώσει ότι κάθε εταιρεία που συνεργάζεται με την Ισλαμική Δημοκρατία αγοράζοντας πετρέλαιο απ' αυτήν, χρηματοδοτώντας έργα σ' αυτήν ή επενδύοντας εκεί, θα της απαγορευτεί να ασκεί τις δραστηριότητές της στις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένης της εκκαθάρισης συναλλαγών σε δολάρια. Κατά τους "NYT", θα παρουσιαστεί επίσης η σύσταση ενός κοινού μετώπου με τους Σαουδάραβες που θα καθιστά υπόλογο το Ιράν ως πηγή σχεδόν όλης της αστάθειας στη Μέση Ανατολή.
