Μια αμερικανούπολη στο Ιράκ αποτελεί, όπως και να το κάνουμε, παράδοξο. Ένα παράδοξο που μοιάζει ακόμη μεγαλύτερο όταν το "Ιράκ" είναι το όνομα ενός μαχαλά στη φαβέλα "Αμερικανόπολις" στα νότια του Σάο Πάολο. Στα στενά του διεξάγεται ένας από τους πιο άγριους πολέμους μεταξύ εμπόρων ναρκωτικών στη Βραζιλία. Δεν είναι όμως αυτός ο πόλεμος που απασχολεί τον 24χρονο Ντάγκλας Γκαρσία.
Η Βραζιλία ζει σήμερα έναν "ιδεολογικό πόλεμο" τονίζει ο ίδιος στην εφημερίδα "Folha de S. Paolo". Και ο Γκαρσία έχει ήδη επιλέξει πλευρά. Δεν είναι η Αριστερά που κάποτε αποτελούσε τη μοναδική πολιτική δύναμη με απήχηση στις φαβέλες. "Οι περισσότεροι από εμάς ήταν πάντοτε συντηρητικοί" εξηγεί. "Προσεγγίζεις τους ανθρώπους όταν απευθύνεσαι στην ηθική τους πυξίδα".
Μικρή σημασία έχει το ότι η οικογένεια του Γκαρσία κάποτε βασιζόταν στα επιδόματα του Bolsa Familia, τη σημαντικότερη ίσως κοινωνική παρακαταθήκη του πρώην Προέδρου Ινάσιο Λούλα Ντα Σίλβα. Ο ίδιος σιχαίνεται το Bolsa Familia και όλα τα κοινωνικά επιδόματα. Του θυμίζουν ελεημοσύνη. Η λύση βρίσκεται αλλού. Και εδώ θέση δεν έχει η "ηθική πυξίδα", αλλά ο νεοφιλελευθερισμός που φαίνεται να ανθίζει ακόμη και στις φαβέλες.
"Χαμηλώστε τους φόρους και ξεφορτωθείτε τη γραφειοκρατία που εμποδίζει περισσότερο τους φτωχούς παρά τους πλούσιους επιχειρηματίες" προτείνει. Ο Γκαρσία είδε το "φως" όταν ένας φίλος του έδειξε σε βίντεο μια ομιλία του Ζαΐρ Μπολσανάρου, του ακροδεξιού υποψηφίου που προηγείται σταθερά στις δημοσκοπήσεις και αναμένεται να εξασφαλίσει με άνεση, απόψε, ένα από τα δύο εισιτήρια για τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Βραζιλία.
Αν και φαβορί, ο Μπολσανάρου δεν έχει σε μεγάλη εκτίμηση τις κάλπες. Πιστεύει στο μεγάλο ξεκαθάρισμα. "Υποστηρίζω τα βασανιστήρια, το γνωρίζετε αυτό. Και ο λαός τα υποστηρίζει. Με τις εκλογές δεν θα αλλάξουμε τίποτε σε αυτή τη χώρα. Τίποτα, απολύτως τίποτα. Τα πράγματα θα αλλάξουν, δυστυχώς, μόνο την ημέρα που θα αρχίσουμε τον εμφύλιο πόλεμο. Και θα κάνουμε τη δουλειά που το στρατιωτικό καθεστώς άφησε στη μέση. Να σκοτώσουμε περίπου 30.000! Μερικοί αθώοι θα πεθάνουν, αλλά δεν πειράζει" δηλώνει.
Ναι, αυτός ο άνθρωπος προηγείται στις δημοσκοπήσεις. Εκτός από τα βασανιστήρια, υποστηρίζει τη δικτατορία που, άλλωστε, υπηρέτησε ως λοχαγός. Σαρκάζει και λοιδορεί σε κάθε ευκαιρία τις γυναίκες, μισεί τους ομοφυλόφιλους, υπόσχεται να καθαρίσει μια και καλή τα ανθρώπινα "σκουπίδια" που μολύνουν σήμερα τη Βραζιλία. Και ο λόγος του βρίσκει αναπάντεχη απήχηση.
Ίσως επειδή η "διαφθορά" αποτελεί πλέον τη λέξη - κλειδί. Έχει αποκτήσει σχεδόν μεταφυσικές διαστάσεις. Όλοι οι υποψήφιοι μιλούν για αυτή και υπόσχονται να την πολεμήσουν. Η μεγάλη, όμως, επιτυχία της Δεξιάς είναι ότι πέτυχε τα τελευταία χρόνια να χρεώσει ένα φαινόμενο που διαποτίζει ολόκληρο το πολιτικό σύστημα της χώρας αποκλειστικά στις κυβερνήσεις του Κόμματος των Εργαζομένων (Ρ.Τ.).
Ένα Κογκρέσο βουτηγμένο στη διαφθορά απέπεμψε έτσι το 2016 την Πρόεδρο Ντίλμα Ρούσεφ για κάποιες όχι και τόσο ασυνήθιστες για τα δεδομένα της χώρας αλχημείες στην κατάρτιση του προϋπολογισμού. Ο προκάτοχός της Λούλα κινδυνεύει να τελειώσει τη ζωή του στη φυλακή. Καταδικάστηκε για δωροληψία με βάση τις μαρτυρίες επιχειρηματιών καταδικασμένων για διαφθορά. Για το Κόμμα των Εργαζομένων ήταν ένα "θεσμικό πραξικόπημα", για τη Δεξιά, τα ΜΜΕ και τα ισχυρά επιχειρηματικά κέντρα που τους υποστηρίζουν ήταν η "εξυγίανση" και μια ευκαιρία για το οριστικό κλείσιμο της "αριστερής παρένθεσης" στη χώρα.
Δικαίως οι Βραζιλιάνοι είναι απηυδισμένοι με τη διαφθορά. Αδίκως στρέφονται στον Μπολσανάρου που υπόσχεται να την καθαρίσει με "τάγματα θανάτου". Υπάρχουν βέβαια και πιο αναίμακτες μέθοδοι. Ο ακροδεξιός υποψήφιος παραδέχεται με αφοπλιστική ειλικρίνεια ότι δεν γνωρίζει τίποτε για τα οικονομικά. Αλλά γι' αυτό έχει στο πόδι του τον Πάουλο Γκέτις, ακόμη ένα απόφοιτο της Σχολής του Σικάγο ο οποίος είχε την ευκαιρία να τεστάρει τα όσα έμαθε στη Χιλή του Πινοσέτ. Η βασική συνταγή παραμένει βέβαια ίδια και απαράλλακτη, οι μαζικές ιδιωτικοποιήσεις. Και είναι χάρη στην πεποίθηση αυτή που το Bloomberg τον αποκαλεί φίλο των επενδυτών. Που θα επενδύσουν, βέβαια, εν μέσω πτωμάτων αν ο Μπολσανάρου εκλεγεί τελικά στην προεδρία.
Υπάρχει όμως τέτοια περίπτωση; Το Bloomberg και αρκετά άλλα πρακτορεία μπορεί να μην κρύβουν τον ενθουσιασμό τους για το γεγονός ότι ο ακροδεξιός υποψήφιος προηγείται σταθερά στις δημοσκοπήσεις, ωστόσο υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να υποθέτει κανείς ότι δεν θα είναι αυτός που τελικά θα εκλεγεί.
Πρώτα απ' όλα, ο υποψήφιος του Κόμματος των Εργαζομένων Φερνάντο Αντάντ, άγνωστος μέχρι πρότινος στη πλειονότητα των Βραζιλιάνων, ανεβαίνει σταθερά. Η δημοτικότητά του ξεκίνησε από μονοψήφια ποσοστά όταν το Ρ.Τ. του έδωσε το χρίσμα του υποψηφίου, όταν το Ανώτατο Εκλογοδικείο της χώρας απέρριψε την υποψηφιότητα του Λούλα που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν το αδιαφιλονίκητο φαβορί. Σήμερα βρίσκεται στο 22%, παρουσιάζοντας σταθερά ανοδική τάση. Ο Μπολσανάρου εξασφαλίζει 28% αλλά χάνει σε όλα τα πιθανά σενάρια για τον δεύτερο γύρο. Το 43% με 46% των Βραζιλιάνων δηλώνει ότι θα ψήφιζε εκεί οποιονδήποτε άλλο παρά αυτόν.
Και αυτός θα είναι, κατά τα φαινόμενα, ο Φερνάντο Αντάντ. Το Κόμμα των Εργαζομένων φαίνεται πως κατέληξε στην επιλογή του πρώην καθηγητή Πολιτικών Επιστημών με μάλλον αμυντική λογική: ο Αντάντ θυμίζει ελάχιστα τον Λούλα. Δεν έχει ούτε το λαϊκό προφίλ, ούτε την κοινωνική απήχηση του ιστορικού ηγέτη του Ρ.Τ. Και η πορεία του στον πολιτικό στίβο δεν ήταν μέχρι τώρα και τόσο πετυχημένη.
Ήταν δήμαρχος του Σάο Πάολο το 2013, όταν ξέσπασαν οι διαδηλώσεις για την αύξηση της τιμής του εισιτηρίου στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Και στις κινητοποιήσεις αυτές και τον τρόπο που αντιμετωπίστηκαν με την αποστολή της στρατιωτικής αστυνομίας πολλοί βλέπουν την αρχή του τέλους για την τότε κυβέρνηση του Ρ.Τ. Ήταν πολύ πιο εύκολο να "τυλιχθεί" σε σκάνδαλα διαφοράς όταν είχε ήδη χάσει τη λαϊκή υποστήριξη.
Η υποψηφιότητα Αντάντ φαίνεται να αποτελεί μέρος μιας προσπάθειας προσέγγισης του "μεσαίου χώρου". Με το μετριοπαθές και σοβαρό του προφίλ, ο πρώην δήμαρχος δείχνει ιδανικός να ξαναχτίσει τις γέφυρες με τον χώρο του Κέντρου οι οποίες γκρεμίστηκαν με πάταγο όταν ο Μισέλ Τεμέρ εγκατέλειψε την κυβέρνηση του Ρ.Τ. για να συμμαχήσει με τη Δεξιά.
Είναι όμως αμφίβολο ότι τη νίκη στις βραζιλιανικές εκλογές δίνει ο μεσαίος χώρος. Και δεν είναι βέβαιο ότι ο Αντάντ θα κατορθώσει, όπως κάποτε ο Λούλα, να πείσει τους κατοίκους παραγκουπόλεων σαν το "Ιράκ" ότι καταλαβαίνει πραγματικά τα βάσανά τους. Να μιλήσει τη γλώσσα τους επικαλούμενος εντελώς διαφορετικές αξίες από εκείνες του Μπολσανάρου. Θα το πετύχει; Έχει περιθώριο ακόμη τριών εβδομάδων για να το προσπαθήσει.
