Μερικές φορές οι αντιδράσεις των χρηματαγορών αποκαλύπτουν περισσότερα από τις δημοσκοπήσεις. Και βέβαια, έχει πάντοτε ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο οι δύο συνδέονται μεταξύ τους. Το χρηματιστήριο της Βραζιλίας "βούλιαξε" την προηγούμενη εβδομάδα λίγο αφότου μια έρευνα έδειχνε, έναν μήνα πριν τις προεδρικές εκλογές, ότι οι μόνοι υποψήφιοι που εμφανίζουν ανοδική τάση είναι εκείνοι της Αριστεράς.
"Δεν υπάρχουν λόγοι για αισιοδοξία" δήλωσε περίλυπος ο Αντεοντάτο Βόλπι Νέτο, υπεύθυνος κεφαλαιαγορών του κέντρου Eleven Financial Research. Τι θα έδινε άραγε λίγη αισιοδοξία; Την προηγούμενη εβδομάδα, το χρηματιστήριο γνώρισε διαδοχικά "ράλι" έπειτα από την απόπειρα δολοφονίας του Ζαΐρ Μπολσανάρου από έναν άνθρωπο που είπε ότι έδρασε κατ' εντολή του Θεού.
Δεν ήταν μια ένδειξη αντιπάθειας προς τον ακροδεξιό υποψήφιο. Αντιθέτως, οι αγορές προεξοφλούσαν ότι το περιστατικό θα επέτρεπε στο θύμα να διευρύνει το προβάδισμά του από τους υπόλοιπους διεκδικητές της προεδρίας, καθώς η επίθεση θα χρεωνόταν στην Αριστερά. Τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όμως όπως περίμεναν.
Η δημοτικότητα του πρώην κυβερνήτη της πολιτείας Κεάρα Σίρο Γκόμες, ο οποίος δηλώνει αποφασισμένος να εθνικοποιήσει την πετρελαϊκή βιομηχανία και να αυξήσει τη φορολόγηση των πλουσίων, σκαρφάλωσε από το 10% στο 13%, ενώ εκείνη του Φερνάντο Αντάντ, υποψηφίου του Κόμματος των Εργαζομένων (Ρ.Τ.) και επίσημου "αντικαταστάτη" του εξοβελισμένου από την πολιτική ζωή και την εκλογική διαδικασία Ινάσιο Λούλα Ντα Σίλβα, εκτινάχτηκε κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες.
Οι αγορές διαπίστωσαν έτσι με απογοήτευση ότι το κύμα συμπάθειας προς τον Μπολσανάρου είχε χαμηλό ταβάνι. Η δημοτικότητά του ανέβηκε από το 22% στο 24%, κάτι μάλλον αποθαρρυντικό αν λάβει κανείς υπόψη τη συστηματική προσπάθεια "αγιογράφησής" του όλο το τελευταίο διάστημα από τα κυρίαρχα ΜΜΕ της χώρας.
Εκείνο που θορύβησε περισσότερο τις αγορές ήταν οι αρνητικές γνώμες: το ποσοστό τους παρέμεινε αμετάβλητο στο 43%, κάτι που σημαίνει ότι οι πιθανότητες εκλογής του Μπολσανάρου στον δεύτερο γύρο των εκλογών είναι, υπό τις σημερινές προϋποθέσεις, σχεδόν μηδαμινές. Η μεγάλη πλειονότητα των Βραζιλιάνων θα ψήφιζε οποιονδήποτε άλλο συναντούσε εκεί απέναντί του, ενδεχομένως ακόμη και τον παραλίγο δολοφόνο του.
"Η δημοσκόπηση της Datafolha απογοήτευσε τις προσδοκίες ότι το προβάδισμα του Μπολσανάρου θα αυξανόταν και οι αρνητικές γνώμες θα υποχωρούσαν" παραδέχτηκε ο Ντέιβιντ Κοέν από το Paineiras Investimentos. Εκτίμησε πως στον δεύτερο γύρο ο πρώην στρατιωτικός θα αντιμετωπίσει είτε τον Γκόμες είτε τον Αντάντ, κάτι που χαρακτήρισε προβληματισμένος ως "ιδιαίτερα περίπλοκο σενάριο".
Το ιδανικό σενάριο για τις αγορές θα ήταν μια αναμέτρηση ανάμεσα στον Μπολσανάρου και τον Ζεράλντο Αλκμίν, που χαρακτηρίζεται από τα διεθνή πρακτορεία ως "φιλικός απέναντι στις επιχειρήσεις" και "επικρατέστερος υποψήφιος για να επιβάλει τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος και να εφαρμόσει μέτρα λιτότητας". Έλα όμως που το άρμα του κεντρώου υποψηφίου δεν τραβάει με τίποτε. Η δημοτικότητά του παραμένει καθηλωμένη σε μονοψήφια ποσοστά, παρά το γεγονός ότι εξασφαλίζει πολύ περισσότερο χρόνο στις οθόνες και στα ραδιοκύματα από οποιονδήποτε άλλον υποψήφιο.
Γιατί όμως οι χρηματαγορές να παίζουν τα ρέστα τους στην υποψηφιότητα Μπολσανάρου; Ακόμη κι αν δεν έχει μιλήσει με σαφήνεια για το οικονομικό του πρόγραμμα, "έχει κερδίσει την εύνοια των επενδυτών", καθώς "ο σύμβουλός του και απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Σικάγο Πάουλο Γκέντες θα τον βοηθήσει να χαράξει μια πορεία που θα ικανοποιεί τους επενδυτές και η νίκη του θα αποτελεί μια καλύτερη έκβαση από την επιστροφή σε μια αριστερή κυβέρνηση" μας πληροφορεί το Bloomberg.
Οι αγορές φαίνονται να αρκούνται στη διαβεβαίωση ότι το υπουργείο Οικονομικών θα αναλάβει ακόμη ένας μαθητής της Σχολής του Σικάγο του νεοφιλελεύθερου γκουρού Μίλτον Φρίντμαν. Δεν δείχνουν να ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για όλα τα υπόλοιπα, όλα όσα έδωσαν στον Μπολσανάρου το προσωνύμιο του "Τραμπ των τροπικών".
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ακόμη χειρότερη περίπτωση. Ο Βραζιλιάνος πολιτικός συνδυάζει τη χυδαιότητα του Αμερικανού προέδρου με τον αυταρχισμό ενός Λατινοαμερικανού caudillo. Υπηρέτησε ως αξιωματικός τη δικτατορία και δεν έπαψε ποτέ να τη νοσταλγεί. Δεν σκότωσε αρκετά αποβράσματα, υποστηρίζει. Ούτε βίασε αρκετά. Σε κοινοβουλευτική του αντιπαράθεση με τη βουλευτή του Ρ.Τ. Μαρία Ντο Ροζάριο, η οποία δήλωσε ότι στη δικτατορία οι στρατιωτικοί βίαζαν τις κρατούμενες, ο Μπολσονάρο είπε: "Εσένα δεν θα σε βίαζα, δεν το αξίζεις". Χαρακτηρίζει συχνά τις γυναίκες πολιτικούς "πόρνες" και "λεσβίες", ενώ οι μαύροι διαδηλωτές είναι "ζώα που πρέπει να επιστρέψουν στον ζωολογικό κήπο".
Υπερασπίζεται τα βασανιστήρια και πιστεύει ότι οι αστυνομικοί "πρέπει να βραβεύονται, όχι να δικάζονται όταν σκοτώνουν εγκληματίες", θα προτιμούσε να δει τον γιο του νεκρό παρά ομοφυλόφιλο, απεχθάνεται τους Κινέζους και ξεκαθαρίζει ότι δεν θα κάνει ποτέ μπίζνες μαζί τους, υπόσχεται να υποβαθμίσει το υπουργείο Περιβάλλοντος και να απελάσει τις ΜΚΟ που ενοχλούν τις αρχές με την εμμονή τους για την προστασία του Αμαζονίου. Κεντρική θέση στον "πολιτικό λόγο" του έχουν οι vagabundos (αλήτες), canalhas (σιχάματα) και οι bandidos (λαμόγια).
Όλα μυρίζουν φασισμό. Και ιδιαίτερη η μαζική στήριξή του από το κεφάλαιο. Λείπει κάτι; Α, ναι, ο στρατός. Δεν είναι τυχαίο ότι οι στρατιωτικοί φρόντισαν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους το τελευταίο διάστημα με αφορμή το διεθνές κύμα συμπαράστασης στην υποψηφιότητα Λούλα που τελικά απορρίφθηκε από το εκλογοδικείο.
Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα "O Estado de S. Paulo", ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός Εντουάρντο Βίλας Μπόα μίλησε για "απόπειρα εισβολής" και ξεκαθάρισε ότι η υποψηφιότητα του πρώην προέδρου του Κόμματος των Εργαζομένων θα έθετε σε κίνδυνο "τη σταθερότητα και κυβερνησιμότητα" στη Βραζιλία, διχάζοντας ακόμη περισσότερο την κοινωνία, κάτι που, όπως τόνισε, θα "προκαλούσε άμεσα τη δράση μας".
Είναι λόγια που παγώνουν το αίμα σε μια χώρα που γνώρισε τη δικτατορία για πάνω από είκοσι χρόνια. Και η υποψηφιότητα Μπολσανάρου, το πιο βάναυσο και απωθητικό πρόσωπο της βραζιλιανικής Δεξιάς, δεν είναι τίποτε λιγότερο από μια προσπάθεια ολικής επαναφοράς στο παρελθόν. Η Αριστερά είναι σε θέση να αποτρέψει ένα τέτοιο σενάριο. Αρκεί οι υποψήφιοί της (Σίρο Γκόμες, Φερνάντο Αντάντ, Γκιγέρμε Μπούλος) να έχουν τη σύνεση να μην αλληλοεξοντωθούν.
