Την πρώτη πραγματική, και τηρουμένων των αναλογιών, σοβαρή κρίση στις εδώ και καιρό διαταραγμένες σχέσεις της χώρας του με τις ΗΠΑ του Τραμπ καλείται να διαχειριστεί ο Ταγίπ Ερντογάν. Η πολιτική πρόκληση που έχει απέναντί του είναι εξίσου περίπλοκη και επείγουσα όσο και η παραπαίουσα κατάσταση της τουρκικής οικονομίας.
Η προχθεσινή αιφνίδια επιδείνωση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων ως αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης κράτησης -σε κατ’ οίκον περιορισμό πλέον- του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον στη Σμύρνη, με την επιβολή κυρώσεων κατά των Τούρκων υπουργών Εσωτερικών και Δικαιοσύνης Σουλεϊμάν Σοϊλού και Αμπντουλχαμίτ Γκιουλ, φαίνεται να οδηγεί τα πράγματα σε μια, κατά κάποιον τρόπο, “τελική αναμέτρηση”. Ωστόσο, και με δεδομένη την απρόβλεπτη ψυχολογία και τις μεταπτώσεις του Ερντογάν, δεν μπορεί να αποκλειστεί εντελώς η πιθανότητα αποφυγής της με μια “επιτόπου αναστροφή” του "σουλτάνου" στην υπόθεση του φυλακισμένου εδώ και ενάμιση χρόνο Αμερικανού πάστορα, ο οποίος κατηγορείται για “διασυνδέσεις” με τρομοκρατικές οργανώσεις.
Εφόσον διαπιστώσει ότι η κράτησή του, ως ένα είδος “ομηρείας” για να πετύχει την έκδοση στην Τουρκία του θανάσιμου εχθρού του Φετχιουλάχ Γκιουλέν που ζει αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ, όχι μόνον δεν λειτουργεί αλλά πάει πίσω και τα άλλα σχέδιά του, όπως ο εξοπλισμός της τουρκικής αεροπορίας με τα τελευταίας γενιάς αμερικανικά μαχητικά F-35, ο Ερντογάν θα μπορούσε ενδεχομένως να αναθεωρήσει την όλη στάση του. Σημειώνεται ότι λίγες ώρες πριν την ανακοίνωση των κυρώσεων του Λευκού Οίκου, η αμερικανική Γερουσία είχε εγκρίνει με συντριπτική πλειοψηφία τη νομοθετική ρύθμιση για την απαγόρευση των πωλήσεων F-35 στην Τουρκία εν αναμονή, εντός 90 ημερών, της ειδικής έκθεσης του Πενταγώνου για την πορεία των αμερικανοτουρκικών σχέσεων.
Κυρώσεις και πιέσεις
Σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, αξιωματούχοι της αμερικανικής πρεσβείας στην Άγκυρα επισκέφθηκαν χθες το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών και ενημέρωσαν τους αρμόδιούς του σχετικά με τις λεπτομέρειες των κυρώσεων που επέβαλε το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ σε βάρος των δύο υπουργών. Οι κυρώσεις συνίστανται στο "πάγωμα" των περιουσιακών στοιχείων των Σουλεϊμάν Σοϊλού και Αμπντουλχαμίτ Γκιουλ στις ΗΠΑ ενώ η κυβέρνηση απαγόρευσε ταυτόχρονα σε όλους τους Αμερικανούς πολίτες να συναλλάσσονται μαζί τους.
«Πιστεύουμε ότι ο πάστορας Μπράνσον υπήρξε θύμα άδικης και αδικαιολόγητης μεταχείρισης από μέρους της τουρκικής κυβέρνησης» τόνισε η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Σάρα Χάκαμπι Σάντερς ανακοινώνοντας τις κυρώσεις. «Η άδικη φυλάκιση του πάστορα και ο διωγμός του από τις τουρκικές αρχές είναι απλούστατα απαράδεκτες ενέργειες» σχολίασε από την πλευρά του ο υπουργός Οικονομικών Στίβεν Μνούτσιν. Οι Σοϊλού και Γκιουλ διευθύνουν υπουργεία και κυβερνητικούς οργανισμούς της Τουρκίας που ευθύνονται για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επεξηγείται στην ανακοίνωση του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών με την οποία αιτιολογούνται οι κυρώσεις.
Παράλληλα με την αναγγελία των μέτρων, η αμερικανική διπλωματία γνωστοποίησε ότι ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Μάικ Πομπέο συνομίλησε τηλεφωνικά με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου από τον οποίο απαίτησε εκ νέου την απελευθέρωση του Αμερικανού πάστορα. Θα υπάρξει επίσης κατ' ιδίαν συνάντησή τους στη Σιγκαπούρη στο περιθώριο της συνόδου του ASEAN που διεξάγεται σήμερα και αύριο. Εν πτήσει προς τη Σιγκαπούρη, ο Πομπέο δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι ο Πρόεδρος Τραμπ θεωρεί πως οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στους δύο Τούρκους υπουργούς ήταν το «προσήκον μέτρο» μετά την «άρνηση» της Άγκυρας να αφήσει ελεύθερο τον ιερωμένο. Ο Μπράνσον «πρέπει να απελευθερωθεί και να επιστρέψει στο σπίτι του» διεμήνυσε και η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Χέδερ Νάουερτ.
Ο αντιπρόεδρος Μάικ Πενς, ευαγγελιστής και ο ίδιος, προχώρησε περισσότερο χαρακτηρίζοντας τον πάστορα Μπράνσον “θύμα θρησκευτικού διωγμού”, προκαλώντας την "αυτόματη" αντίδραση του Ερντογάν, που ισχυρίστηκε πως «η Τουρκία δεν έχει κανένα πρόβλημα με τις θρησκευτικές μειονότητες». «Είναι αδύνατο να αποδεχθούμε αυτή την ευαγγελική και σιωνιστική νοοτροπία και τον απειλητικό τόνο των ΗΠΑ» συμπλήρωσε ο Τούρκος Πρόεδρος.
Χαμηλοί τόνοι
Στην Άγκυρα, τόσο η κυβέρνηση όσο και η αξιωματική αντιπολίτευση των κεμαλιστών φαίνεται πως βρήκαν μια καλή ευκαιρία να συσπειρώσουν τα ακροατήριά τους ποντάροντας στο σίγουρο χαρτί του τουρκικού εθνικισμού, μιλώντας ανοιχτά για “προσβολή της τιμής” του τουρκικού λαού και για “αντίποινα”. Αίσθηση προκάλεσαν μάλιστα οι σχετικές δηλώσεις του αρχηγού των κεμαλιστών Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, που υιοθέτησε αβίαστα τη “γραμμή” Ερντογάν ότι ο Γκιουλέν βρίσκονταν πίσω από το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016. Κατηγόρησε όμως την κυβέρνηση ότι χρησιμοποιεί τον πάστορα σαν “διαπραγματευτικό ατού” για να αποσπάσει τον Γκιουλέν από τους Αμερικανούς.
Πάντως, παρά τις ιαχές και τις εκρήξεις θυμού, είναι φανερό ότι η επίσημη τουρκική ηγεσία προσπαθεί να κρατήσει χαμηλούς τόνους και να υποβιβάσει τη σημασία των αμερικανικών ενεργειών. Οι κυρώσεις είναι απαράδεκτες, αλλά θα έχουν περιορισμένο αντίκτυπο στην τουρκική οικονομία διαβεβαίωσε ο υπουργός Οικονομίας Μπεράτ Αλμπαϊράκ. Κατά τον ίδιο, η προτεραιότητα της χώρας αυτή τη στιγμή είναι να επιλύσει τη διένεξη με την Ουάσιγκτον μέσω του διαλόγου και της διπλωματίας. Οι κερδοσκοπικές ενέργειες που ακολούθησαν την ανακοίνωση των κυρώσεων θα καταστούν άκυρες, τόνισε ο Αλμπαϊράκ, σημειώνοντας ότι η Τουρκία εργάζεται για να διασφαλίσει βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη εξωτερική χρηματοδότηση.
«Όσο η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν κατανοεί πως δεν μπορεί με αυτές τις μεθόδους να πετύχει την ικανοποίηση των παράνομων αιτημάτων της, δεν μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματά μας» ήταν η δήλωση που έκανε από την πλευρά του μέσω Twitter ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, διαβεβαιώνοντας κι αυτός ότι η ενέργεια των ΗΠΑ “δεν θα μείνει αναπάντητη”.
Σε διολίσθηση διαρκείας η λίρα
Αν και οι διαβεβαιώσεις των Τούρκων υπευθύνων ότι οι κυρώσεις δεν θα επηρεάσουν σοβαρά την οικονομία ενδεχομένως διασκεδάζουν τις ανησυχίες στο εσωτερικό, στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον που κυριαρχείται από αμερικανικές δομές και δίκτυα η κατάσταση κάθε άλλο παρά μη ανησυχητική είναι για την τουρκική οικονομία.
Η ισοτιμία της λίρας υποχώρησε χθες σε επίπεδο ρεκόρ κάτω από τις 5 λίρες ανά δολάριο, ενώ στο Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης καταγράφηκαν σημαντικές απώλειες κυρίως λόγω του φόβου ότι θα κλείσουν εντελώς οι στρόφιγγες εισροής ξένων κεφαλαίων στη χώρα ως συνέπεια των κυρώσεων.
Χθες στις 10.20 η ισοτιμία του τουρκικού νομίσματος διαμορφώθηκε στις 5,0630 λίρες ανά δολάριο και στις 5,87 λίρες ανά ευρώ. Η λίρα έχει χάσει το ένα πέμπτο της αξίας της φέτος εξαιτίας τόσο του καλπάζοντος πληθωρισμού όσο και των ανησυχιών για την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας. Ο γενικός δείκτης στο Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης BIST 100 σημείωσε πτώση κατά 2%, με τις τραπεζικές μετοχές να δίνουν τον ρυθμό στην καθοδική τάση.
ΝΙΚΟΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ
