Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
20.2°C23.5°C
2 BF 43%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
20 °C
16.6°C22.9°C
2 BF 45%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C21.5°C
2 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.1°C
1 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
17.9°C17.9°C
0 BF 59%
Στην απέρριτη καταπράσινη πρωτεύουσα της Μολδαβίας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Στην απέρριτη καταπράσινη πρωτεύουσα της Μολδαβίας

Σάββατο πρωί. Είναι η πρώτη μου ημέρα στην πρωτεύουσα της Μολδαβίας, όπου έφτασα πριν από μερικές ώρες από το Κίεβο. Προτού έρθω, διαπίστωσα ότι οι γνώσεις και οι πληροφορίες στην Ελλάδα για μια ευρωπαϊκή χώρα που στην τρέχουσα ειδησεογραφία είναι σαν να μην υπάρχει (αυτή και η Λευκορωσία) είναι περιορισμένες. Αυτό και μόνο ήταν ικανός λόγος να εντάξω στο πρόγραμμα του ταξιδιού μου στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες και τη Μολδαβία.

Ανοίγω το παράθυρο του δωματίου και αντικρίζω μια μεγάλη πλακόστρωτη πλατεία περιτριγυρισμένη από κυπαρίσσια και διάφορα κωνοφόρα. Στη μέση ορθώνεται ένα τυπικό συμπαγές μνημείο σοβιετικής αισθητικής, σε ύφος σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Μια στητή νεανική γυναικεία μορφή, με ρούχα να ανεμίζουν και χέρια υψωμένα, κρατώντας μια αναμμένη δάδα, πατά στην κορυφή ενός πανύψηλου πέτρινου οβελίσκου. Στη βάση του γλυπτού συμπλέγματος έχουν σμιλευτεί μορφές εργατών με το γνώριμο ύφος εποχής "υπαρκτού", δηλαδή "στήθος έξω - κοιλιά μέσα - θεληματικό πηγούνι", σιλουέτες γυναικών με στητό κορμί και γλώσσα σώματος και προσώπου που δηλώνει αποφασιστικότητα, καθώς και στρατιωτών που ασφαλώς δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν από γλυπτά συμπλέγματα ηρωισμού, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για την πλατεία μιας πρωτεύουσας χώρας που κάποτε είχε ενσωματωθεί, έστω και βίαια, στην ΕΣΣΔ.

Τζόγος και "υπαρκτός"

Η αισθητική του μνημείου που αντικρίζω, αν και μου θυμίζει τις θηριώδεις "σοβιετικού" ύφους λαϊκές πολυκατοικίες που είδα ερχόμενος από το αεροδρόμιο καθώς έμπαινα στην πόλη, είναι διαφορετική από τις παραστάσεις που είχα στη νυχτερινή βόλτα που έκανα για να εκτονώσω την υπερένταση του ταξιδιού και να βρω κάτι να φάω. Και μπορεί να μη βρήκα κάτι παραπάνω από ένα φαστφουτντάδικο με ρεβυθοκεφτέδες, πατάτες και σαλάτα, αν και βρισκόμουν δέκα λεπτά με τα πόδια από το κεντρικότερο σημείο της πόλης, ωστόσο είδα ουκ ολίγα καταστήματα ηλεκτρονικού καζίνου. Και λες και ήταν σκηνοθετημένο το όλο σκηνικό τώρα και πίσω από το άγαλμα διακρίνω ένα τέτοιο κατάστημα ηλεκτρονικού τζόγου. "Εύκολο χρήμα" και "επανάσταση" στο ίδιο καρέ. "Ενδιαφέρον θέμα για φωτογραφία" σκέφτομαι και ανοίγω αντανακλαστικά τον φακό της μηχανής. Καθώς "σημαδεύω" με το ζουμ, διαβάζω στο βάθρο του μνημείου μια ανάγλυφη επιγραφή. "Eroilor Comsomolului Leninist", Ηρώο της Λενινιστικής Νεολαίας. Καθόλου παράξενο που ένα τέτοιο άγαλμα βρίσκεται ακόμη στη θέση του σε μια από τις κεντρικότερες πλατείες και δεν μεταφέρθηκε κάπου απόμερα. Το κομμουνιστικό κόμμα, το Partidul Comuniștilor din Republica Moldova (PCRM), είναι το μοναδικό κομμουνιστικό κόμμα στις δεκαπέντε πρώην ΣΣΔ που συμμετέχει σε κυβέρνηση πλειοψηφίας. Έστω και με μικρά ποσοστά.

Τα θηριώδη "κουτιά"


Βγαίνοντας από το ξενοδοχείο για να γνωρίσω την πόλη, διαπιστώνω ότι μπορεί στο κέντρο να μην έχει τα θηριώδη "κουτιά" που είδα τη νύχτα, αλλά λίγο πιο έξω βλέπω πολλές καταθλιπτικές ογκώδεις λαϊκές πολυκατοικίες. Αναρωτιέμαι τι ψυχοσύνθεση να προκάλεσε στον πληθυσμό τόσες δεκαετίες η ογκώδης, στα όρια του τερατώδους, ακαλαισθησία της σοβιετικής περιόδου. Σήμερα πάντως, ο "Πρώτος" και ο πάλαι ποτέ "Δεύτερος" Κόσμος, εναλλάσσονται στην πόλη σε μια περίεργη, πλην όμως όχι "φάλτσα" συνύπαρξη, καθώς η μοντέρνα αισθητική βελτιώνει κατά πολύ την εικόνα μιας πόλης που εκμοντερνίζεται.


Υπό αστικοποίηση αγροτική χώρα


Μετά τις πρώτες ώρες περπατήματος στο κέντρο, συνειδητοποιώ ότι έχουν άδικο όσοι αξιωματικά θεωρούν απατηλά τις στατιστικές ευρήματα για ανθρώπους, κοινωνίες, επίπεδο ζωής. Πολύ συχνά αποτυπώνουν την πραγματικότητα. Οι αριθμοί λένε ότι η Δημοκρατία της Μολδαβίας είναι η λιγότερο αστικοποιημένη χώρα της Ευρώπης. Περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους, το 55%, ζουν σε αγροτικές περιοχές. Η προβολή που κάνουν οι μελέτες δείχνουν ότι το 2030 το 50% του πληθυσμού θα ζει σε αστικές περιοχές, με τους μισούς στο Κισινάου, με το ποσοστό να προβλέπεται στο 60% το 2050. Πρακτικά, οι προβολές αυτές σημαίνουν ότι η πρωτεύουσα μεταβάλλεται από πόλη μεγέθους Θεσσαλονίκης σε "μεγαλούπολη". Το "στοίχημα" είναι σε ποιον βαθμό η αστυφιλία και η εσωτερική μετανάστευση, που ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους, θα αλλάξουν την όψη και τον χαρακτήρα της και κατά πόσο θα διατηρήσει τον τίτλο της πιο πράσινης ευρωπαϊκής πρωτεύουσας.

Στο παζάρι

Καθώς κατευθύνομαι προς τον σιδηροδρομικό σταθμό, περνώ από ένα τεράστιο υπαίθριο παζάρι. Τα περισσότερα είδη είναι παραταγμένα "στρωματσάδα" στον πεζόδρομο, ενώ λίγα έχουν την "πολυτέλεια" να εκτίθενται σε πάγκους. Ρούχα από δεύτερο χέρι, αθλητικά παπούτσια, πίνακες, φο μπιζού, εργαλεία, απορρυπαντικά, γυαλιά ηλίου, κατσαρολικά, τζην με 20 λέι, κάπου ένα ευρώ, τη σερτ με 10 λέι, δηλαδή μισό ευρώ, ηλεκτρικά σίδερα, μεταχειρισμένα βιβλία με εξώφυλλα σε κυριλλική και λατινική γραφή, πατίνια, κλουβιά για καναρίνια, γόβες, σωσίβια, ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς. Και καθώς βρισκόμαστε στον Ιούλιο, πωλήτριες και πωλητές φορούν καπέλα ή στέκονται κάτω από ομπρέλες θαλάσσης. Το ντύσιμο του κόσμου είναι απλό και απέριττο και πολύ μεγάλο ποσοστό των ανδρών κυκλοφορούν με βερμούδες. Απλότητα, λιτότητα, πρακτικότητα με ελάχιστη έως μηδαμινή επιτήδευση.

Το "Τρένο του Πόνου"

Σε πολύ μικρή απόσταση από το υπαίθριο παζάρι βρίσκεται ο σιδηροδρομικός σταθμός. Προτού μπω, βλέπω ένα μνημείο. Πρόκειται για το Μνημείο Θυμάτων των Σταλινικών Εκτοπίσεων, του οποίου τα αποκαλυπτήρια έλαβαν χώρα το 2013, ενώ προηγουμένως, το 1990, μια ανάλογου συμβολισμού πλάκα είχε τοποθετηθεί στον σταθμό. Τον σταθμό από όπου ξεκινούσαν το ταξίδι τους για τη Σιβηρία και τα γκουλάγκ του Καζακστάν εκατοντάδες χιλιάδες Μολδαβοί το 1940 - 1950, οι οποίοι αρνούνταν να αποκηρύξουν την εθνική τους ταυτότητα όπως είχε απαίτηση η Μόσχα. Μεταξύ Ιουνίου 1940 και Ιουνίου 1941, η διαβόητη NKVD οργάνωσε και εκτέλεσε το πρώτο κύμα εκτοπίσεων. Τους πρώτους μήνες του 1941 κατηγορήθηκαν 3.470 οικογένειες και συνολικά 22.648 άτομα, κυρίως έμποροι, ιερείς, ιδιοκτήτες γης και αστοί, ως "αντισοβιετικά στοιχεία" και εξορίστηκαν. Στο Κισινάου, πάνω από 400 Μολδαβοί, που επρόκειτο να εκτοπιστούν, δολοφονήθηκαν ομαδικά και θάφτηκαν σε εκτάσεις του Θεολογικού Ινστιτούτου και στην αυλή του ιταλικού προξενείου όπου η NKVD εγκατέστησε τα γραφεία της. Ορισμένοι ιστορικοί αναφέρουν ότι 300.000 Μολδαβοί, σχεδόν το 12% του πληθυσμού, εξορίστηκαν στα μέσα Ιουνίου του 1941. Αυτός είναι και ο λόγος που μια από τις ονομασίες του μνημείου είναι το "Τρένο του Πόνου".

Στον σιδηροδρομικό σταθμό

Το Κισινάου συνδέεται με Μόσχα, Αγία Πετρούπολη, Βουκουρέστι, Οδησσό και ακόμη μερικές πόλεις με τρένα που ταξιδεύουν σε οκτώ διαφορετικές διαδρομές. Η πρόσοψη του σταθμού είναι ένα αρχιτεκτονικό κράμα ρυθμού ρομανέσκ, ορθόδοξου ύφους και σοβιετικής αισθητικής. Το τριώροφο αρχικό κτήριο του 1870 με τους τετράγωνους πύργους ήταν εντυπωσιακό, "παραμυθένιο" και ταυτόχρονα επιβλητικό, όμως ισοπεδώθηκε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αρχικά από τον Κόκκινο Στρατό, που το ανατίναξε το 1941, για να το αποτελειώσουν κάποιες αεροπορικές επιδρομές, ενώ από ένα αρχείο προκύπτει πως ό,τι είχε απομείνει κατέρρευσε πλήρως έπειτα από αμερικανικό βομβαρδισμό.

Στο εσωτερικό του, ο σταθμός είναι καθαρός, περιποιημένος, ήσυχος και μικρός και, συγκρίνοντάς τον με άλλους σταθμούς που έχω δει, μου φαίνεται ένας από τους ωραιότερους της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Βγαίνοντας στις πλατφόρμες από την κεντρική έξοδο, βλέπω στο αριστερό μου χέρι μια καλοδιατηρημένη, σαν καινούργια, ατμομηχανή με σειριακό αριθμό 1469, η οποία κατασκευάστηκε στο Πόζναν της Πολωνίας λειτουργώντας έως το 1969. Όπως και στο εσωτερικό του σταθμού, με το λευκό και το σομόν για κυρίαρχα χρώματα, έτσι και στις πλατφόρμες το μέρος αναδύει μια σπάνια για εν λειτουργία σιδηροδρομικό σταθμό ηρεμία. Καμία σχέση δηλαδή με το ταραγμένο παρελθόν του, όπως όταν συνέβη λ.χ. στις 19 Ιανουαρίου του 1918, όταν αποτέλεσε πεδίο μάχης μεταξύ μπολσεβίκων και Ρουμάνων υπερασπιστών.

Σύμφωνα με μια πηγή, το πρώτο τρένο έφτασε στο Κισινάου στις 15 Αυγούστου 1871, ενώ άλλες πηγές αναφέρουν την ημερομηνία της 28ης Αυγούστου ως πρώτο δρομολόγιο, στην διαδρομή Τιράσπολ - Κισινάου.

Στην Αψίδα του Θριάμβου

Επιστρέφοντας στο κέντρο, στον κύριο δρόμο της πόλης βρίσκεται η Αψίδα του Θριάμβου και στο δεξί μου χέρι αρχίζει το πάρκο, με ένα συμπαθητικό καφέ και παιδιά που παίζουν. Περνώντας κάτω από την αψίδα, κάτι που στις περισσότερες χώρες του κόσμου απαγορεύεται, με αγγίζει στο πρόσωπο η σημαία που ανεμίζει. Η σέλφι είναι αυτονόητη και επιβεβλημένη.

Ο "ταλαιπωρημένος" καθεδρικός

Η νεοκλασική, με τους έξι δωρικούς κίονες στην πρόσοψη, μητρόπολη της Γεννήσεως, η Catedrala Mitropolitana Nasterea Domnului, είναι ο καθεδρικός της μολδαβικής ορθόδοξης Εκκλησίας. Χτίστηκε τη δεκαετία του 1830. Βομβαρδίστηκε κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και το καμπαναριό καταστράφηκε από τους κομμουνιστές για να χτιστεί ένα καινούργιο το 1997. Στη σοβιετική περίοδο, όταν είχαν απαγορευτεί οι θρησκευτικές ελευθερίες, η εκκλησία είχε μετατραπεί σε συνεδριακό κέντρο και οι αρχές είχαν αφαιρέσει κάθε είδος διακόσμησης. Μετά την πτώση του καθεστώτος, προστέθηκαν νέες τοιχογραφίες σε ορθόδοξο ύφος πάνω στους γυμνούς έως τότε τοίχους.

Στο Μουσείο

Ίσως ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος για να έρθει ένας ξένος σε επαφή με την Ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας είναι να επισκεφθεί το Εθνικό Αρχαιολογικό και Ιστορικό Μουσείο της Μολδαβίας. Μόνο το αρχαιολογικό του τμήμα εκθέτει πάνω από 23.000 ευρήματα ανασκαφών από παλαιολιθική εποχή, νεολιθική, χαλκού, σιδήρου, ρωμαϊκή, φεουδαρχική, Μεσαίωνα. Σε άλλα τμήματα, εκθέματα του 19ου και του 20ού αιώνα δίνουν μια επισκόπηση της νεότερης Ιστορίας και των προσωπικοτήτων της, αυθεντικά όπλα από τον 16ο έως τον 20ό αιώνα, συλλογές με νομίσματα ελληνικά, δακικά, οθωμανικά, ουγγρικά, πολωνικά, σύγχρονα, πάνω από 16.000 φωτογραφίες από το 1860 προερχόμενες από Ρουμανία, Ρωσία και δυτική Ευρώπη, ιστορικού, εθνογραφικού και καλλιτεχνικού περιεχομένου.

Η τελευταία μου ημέρα περιλαμβάνει φωτογράφιση των κυριότερων αξιοθέατων του Κισινάου. Αν υπάρχει ένα μνημείο για το οποίο είναι υπερήφανοι οι Μολδαβοί, αυτό είναι το άγαλμα του Στεφάνου, από το 1928, του πρίγκηπα της Μολδαβίας τον Μεσαίωνα. Σε σαράντα χρόνια έχασε μόλις δύο μάχες. Το φωτογραφίζω και με φως το πρωί και το βράδυ, όταν διακρίνεται μόνο η μαύρη χαρακτηριστική σιλουέτα του στη δύση του ήλιου. Επόμενος σταθμός, το Εθνικό Θέατρο Μιχάι Εμινέσκου του Ρουμάνου ποιητή και λογοτέχνη που γεννήθηκε στο Μποτοσάνι της Μολδαβίας. Έζησε και δημιούργησε την εποχή που σχηματιζόταν το ρουμανικό κράτος, όταν ακόμη επίσημη γλώσσα ήταν η ελληνική λόγω του φαναριώτικου παρελθόντος της, και με το λογοτεχνικό του ταλέντο συνετέλεσε στη διαμόρφωση και τη διάδοση της ρουμανικής. Όσο δε για το Εθνικό Μουσείο Τεχνών, και μόνο η αρχιτεκτονική του εξωτερικά είναι έργο τέχνης.

Τελευταίο βράδυ, επιστρέφοντας στο ξενοδοχείο. Στην κεντρική πλατεία μια ορχήστρα κλασικής μουσικής με νεαρούς που φορούν ομοιόμορφες μοβ μπλούζες παίζει ενώπιον πλήθους που έχει κατακλύσει τον χώρο. Στην είσοδο, η πινακίδα γράφει "Simfonia Nr 5 de: Piotr Ceakovski. Dirijor: Dirijor Bebeselea". Ο ιδανικότερος τρόπος να κλείσω το ταξίδι μου με τις καλύτερες εντυπώσεις για τη χώρα.

Φωτογραφίες: ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

1. Στο υπαίθριο παζάρι βρίσκεις από second hand μπλουτζήν με 1 ευρώ μέχρι απορρυπαντικά και από βιβλία μέχρι ηλεκτρικά σίδερα

2. Σέλφι μπροστά στον σιδηροδρομικό σταθμό

3. Επιτοίχιος σοσιαλιστικός ρεαλισμός. Μουράλ με παραδοσιακό χρώμα, με αμόνια, με σκεπάρνια, με φύση


4. Η ορθόδοξη μητρόπολη της Γεννήσεως


5. Σκάκι σε "ανθρώπινο μέτρο"


6. Ελληνικός ερυθρόμορφος αμφορέας στο Εθνικό Αρχαιολογικό και Ιστορικό Μουσείο της Μολδαβίας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL