Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
21.1°C24.7°C
2 BF 40%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
18.6°C23.8°C
3 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C23.2°C
2 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.9°C22.4°C
2 BF 52%
Κοσμοδρόμιο, από τον Νίκο Κυριακίδη / Κάτι τρέχει (και) με το σουηδικό μοντέλο
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κοσμοδρόμιο, από τον Νίκο Κυριακίδη / Κάτι τρέχει (και) με το σουηδικό μοντέλο

Κάτι δεν πάει καλά τελευταία στο “αξεπέραστο” σουηδικό κοινωνικό μοντέλο. Όχι, δεν είναι αστείο ή υπερβολή του λόγου. Ούτε μομφή είναι από νεόκοπους και κακοπροαίρετους πολιτικούς.

Όταν στις αρχές του περασμένου χρόνου το τοπικό μαιευτήριο στην περιοχή της Σολεφτέα, στη βόρεια Σουηδία, έκλεισε λόγω λιτότητας, η πλησιέστερη εναλλακτική λύση για τα ζευγάρια που περίμεναν παιδί βρισκόταν εκατό χιλιόμετρα μακριά. Έτσι οι μαίες της περιοχής αποφάσισαν να διδάξουν στους μελλοντικούς πατεράδες κάτι που θα μπορούσε να τους φανεί εξαιρετικά χρήσιμο σε περίπτωση ανάγκης: πώς να ξεγεννήσουν μια γυναίκα μέσα σε αυτοκίνητο...

Ένα “μάθημα” για δύσκολες καταστάσεις -και δύσκολους καιρούς. Ξενίζει βέβαια, φαντάζει παράταιρο για μια ιδιαίτερα ανεπτυγμένη χώρα με υψηλά ταμειακά διαθέσιμα, πόσο μάλλον αν αναλογιστεί κανείς πως η οικονομία αυτής της χώρας γνωρίζει τη μεγαλύτερη περίοδο άνθησης εδώ και τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες, ενώ η δημοσιονομική κατάστασή της χαίρει άκρας υγείας. Μπορεί οι Σουηδοί να μην πλέουν σε πελάγη ευτυχίας, σίγουρα όμως πλέουν σε πέλαγος πλεονασμάτων. Παρ' όλα αυτά, η κυβέρνηση συνεχίζει ν' αυξάνει τους φόρους κι ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής έχει φτάσει πια στο 60%!

Η θέσπιση και διατήρηση ενός από τους υψηλότερους συντελεστές φόρου εισοδήματος στον κόσμο υπήρξε ο ακρογωνιαίος λίθος του κοινωνικού συμβολαίου της Σκανδιναβίας παράλληλα με τη διακριτή πολιτική και εθνική συναίνεση που εξασφαλίζει διαχρονικά στη Σουηδία την εξοικονόμηση πόρων για τις εποχές των ισχνών αγελάδων.

Κι όμως, στη χώρα - υπόδειγμα της κοινωνικής και πολιτικής συναίνεσης, των πλεονασμάτων και της ανεκτικότητας, του κοινωνικού κράτους και του συστήματος πρόνοιας, έχουν κάνει την εμφάνισή τους φαινόμενα που είναι ήδη γνωστά σε άλλα μέρη της Ευρώπης: η εθνικιστική ρητορική κερδίζει τη συμπάθεια των Σουηδών, που αμφισβητούν όλο και περισσότερο την αποτελεσματικότητα και βιωσιμότητα του σοσιαλδημοκρατικού μοντέλου τους, αν και και κανείς τους δεν παραγνωρίζει ότι είναι το δίχτυ ασφαλείας που τους προστατεύει “από την κούνια έως τον τάφο”.

Δύσκολοι καιροί

Η γενικότερη δυσαρέσκεια τροφοδοτείται από -πού αλλού;- την προσφυγική και μεταναστευτική κρίση. Η εισροή περισσότερων από 600.000 μεταναστών και προσφύγων τα τελευταία πέντε χρόνια, κυρίως από χώρες κατεστραμμένες από τον πόλεμο, όπως το Αφγανιστάν και η Συρία, θεωρείται τεράστιος αριθμός για μια κοινωνία δέκα εκατομμυρίων.

Παράλληλα ο παλιός καλός τρόπος ζωής και οι βεβαιότητές του έχουν ξεθωριάσει. Οι δείκτες εγκληματικότητας έχουν αυξηθεί, η δράση των συμμοριών στους δρόμους έχει γίνει συχνότερη, το ίδιο και οι καταγγελίες για την ποιότητα της εκπαίδευσης, ενώ οι έγκυες δεν βρίσκουν μαιευτήριο για να γεννήσουν λόγω έλλειψης κρεβατιών.

Ο αριθμός των ασθενών που περιμένουν σε λίστα αναμονής περισσότερο από τρεις μήνες για να κάνουν μια εγχείρηση ή για να υποβληθούν σε κάποια ειδική θεραπεία έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Το κατεστημένο του χρήματος στη χώρα αρχίζει να δυσανασχετεί και να διαμαρτύρεται.

“Το σουηδικό κοινωνικό συμβόλαιο χρειάζεται μεταρρύθμιση διότι η σχέση ποιότητας - τιμής των προσφερόμενων υπηρεσιών του δεν είναι καλή. Παρά τους υψηλούς φόρους, η πολιτική δεν συνεισφέρει το μερίδιό της σε σημαντικούς τομείς” έγραψαν τις προάλλες σε κοινό άρθρο τους μερικοί από τους πιο επιφανείς επιχειρηματίες και βιομηχάνους της Σουηδίας, ανάμεσά τους και ο πρόεδρος της Nordea Bank Μπγιορν Βάλρους.

Η "τάξη" των υψηλών εισοδημάτων θέτει βεβαίως το ζήτημα υπό την (εντελώς) δική της οπτική γωνία φροντίζοντας να μην δώσει στόχο, επικαλούμενη το γενικό καλό. Παράδειγμα ο πρώην πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Σουηδικών Επιχειρήσεων Λιφ Όστλινγκ, που δήλωσε πρόσφατα ότι “το σύστημα πρέπει να προστατευθεί, διαφορετικά η Σουηδία κινδυνεύει να ενδώσει σε λαϊκίστικες ομάδες”.

“Έρχονται αναταράξεις. Αν δεν υπάρξει βούληση να γίνει κατανοητό το πρόβλημα, δεν πρόκειται αυτό να λυθεί και τότε εγώ δεν θα είμαι διατεθειμένος να πληρώσω κανένα φόρο. Και νομίζω ότι και πολλοί άλλοι πολίτες αισθάνονται έτσι” είπε ο 72χρονος Όστλινγκ. Ο ίδιος είχε δικαιολογήσει πέρυσι τη φυγάδευση του πλούτου του σε off shore φορολογικούς παραδείσους -μια αποκάλυψη που τον ανάγκασε να παραιτηθεί- αναρωτώμενος τι παίρνει σε αντάλλαγμα για την περιουσία που διατηρεί στη Σουηδία.

Η συνολική φορολογική επιβάρυνση στη σκανδιναβική χώρα αυξήθηκε στο 44,1% του ΑΕΠ το 2016, από 42,6% που ήταν στο τέλος της θητείας της προηγούμενης κυβέρνησης, το 2014. Είναι το πέμπτο υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των 35 χωρών του ΟΟΣΑ.

Απογοήτευση

Το σουηδικό σύστημα υγείας είναι σε μεγάλο βαθμό επιδοτούμενο από το κράτος, η εκπαίδευση δωρεάν και η αμειβόμενη γονική άδεια ξεπερνά τον ένα χρόνο. Αν κάποιος αρρωστήσει ή χάσει τη δουλειά του, οι εισφορές που έχει καταβάλει στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης μέσω των φόρων τού επιστρέφονται σε παροχές. Οι περισσότεροι Σουηδοί είναι ικανοποιημένοι με όσα πληρώνουν και με όσα τους επιστρέφονται μέσω του κοινωνικού κράτους.

Όμως οι καιροί αλλάζουν, και αλλάζουν γρήγορα. Δημοσκόπηση τον περασμένο Φεβρουάριο έδειξε ότι το ποσοστό όσων θεωρούν ότι οι φόροι είναι υπερβολικά υψηλοί στη Σουηδία εκτοξεύθηκε στο 45% από μόλις 27% που ήταν πριν από τέσσερα χρόνια, το 2014. Ακόμη χειρότερα, υπάρχουν κι εκείνοι που ισχυρίζονται πως, ενώ οι φόροι αυξήθηκαν, η λειτουργία του κοινωνικού κράτους επιδεινώθηκε.

“Δεν εμπιστεύομαι καθόλου το κράτος πρόνοιας, πρέπει να αποκτήσω το δικό μου κομπόδεμα” λέει χαρακτηριστικά στους ρεπόρτερ του Bloomberg ο 43χρονος Καρλ - Φρέντρικ Μπότεν, ένας άνεργος οικογενειάρχης από τη Στοκχόλμη που ψάχνει για δουλειά τους τελευταίους έξι μήνες.

Το συναίσθημα της ανασφάλειας -και της απογοήτευσης- είναι πιο έντονο στις απομακρυσμένες περιοχές. Περισσότερα από 400 χλμ. βόρεια της πρωτεύουσας, στη Σολεφτέα, μια από τις μαίες που εργάζονταν στο τοπικό μαιευτήριο λέει πως οι δημοτικές αρχές το έκλεισαν επικαλούμενες την ανάγκη εξοικονόμησης περίπου 1,5 εκατομμυρίου ευρώ τον χρόνο, λίγο μόλις αφότου είχαν αυξήσει τους φόρους.

Το κλείσιμο δεν πέρασε αμαχητί. Επί 18 μήνες γίνονται συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας μέρα και νύχτα έξω από το μαιευτήριο. Στο νότιο τμήμα της Λαπωνίας ένα και μόνον περιπολικό έχει αναλάβει την αστυνόμευση μιας περιοχής όση σχεδόν η έκταση της Δανίας!

Παλιά αυτό μπορεί να ήταν αρκετό, σήμερα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά, λέει η Καμίλα Άπελκβιστ, της οποίας το κατάστημα, σ' ένα χωριό της περιοχής, το έχουν διαρρήξει τρεις φορές από τον Φεβρουάριο “σηκώνοντας” όλα τα προϊόντα καπνού. Όταν στην τελευταία διάρρηξη, στις τρεις και μισή τα ξημερώματα, κάλεσε την αστυνομία, της είπαν να ξανατηλεφωνήσει... το πρωί διότι δεν υπήρχε κανένας αστυνομικός διαθέσιμος. Τη συμβούλεψαν μάλιστα να πάρει η ίδια μέτρα ασφαλείας για να προστατέψει την περιουσία της.

Όλα αυτά έχουν αντίκτυπο στο πολιτικό σκηνικό. Οι επόμενες εκλογές είναι προγραμματισμένες για τις 9 Σεπτεμβρίου και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πτώση της υποστήριξης προς την κυβέρνηση των Σοσιαλδημοκρατών του πρωθυπουργού Στέφεν Λέβεν, που βρίσκεται στην εξουσία από το 2014. Σην περιοχή της Σολεφτέα, όπου έκλεισε το μαιευτήριο, το ποσοστό του κυβερνώντος κόμματος βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Από το 48% που είχαν πάρει στις εκλογές του 2014, οι δημοσκοπήσεις δίνουν σήμερα στους Σοσιαλδημοκράτες μόλις 32%.

Ένα νέο τοπικό κόμμα, που τάσσεται υπέρ του δημόσιου συστήματος Υγείας, παίρνει ήδη 8% στις μετρήσεις. Την ίδια στιγμή, με τη μετανάστευση και την υποβάθμιση της ποιότητας της υγειονομικής περίθαλψης να θεωρούνται τα μεγαλύτερα προβλήματα της χώρας, τα ποσοστά της Ακροδεξιάς έχουν εκτοξευθεί. Ο κύριος εκπρόσωπός της, οι “Σουηδοί Δημοκράτες”, εμφανίζονται σε ορισμένες δημοσκοπήσεις να ξεπερνούν ακόμα και τους Σοσιαλδημοκράτες συγκεντρώνοντας ποσοστά άνω του 25%...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL