"Περισσότερα από τα μισά παιδιά του κόσμου διατρέχουν τον κίνδυνο να βρεθούν αντιμέτωπα με μία ή περισσότερες από τις τρεις απειλές: του πολέμου, της φτώχειας, των διακρίσεων κατά των κοριτσιών". Ναι, σίγουρα είναι "λυπηρό", "τρομερό", "συγκλονιστικό". "Ο γάμος σε μικρή ηλικία, η παιδική εργασία, ο υποσιτισμός είναι μερικές μόνο από τις καταστάσεις που μπορούν να στερήσουν την παιδική ηλικία από τα παιδιά" λένε οι ειδήμονες. Μα πως είναι δυνατόν να συμβαίνουν τέτοια πράγματα στην εποχή μας; Τι κάνουν οι κυβερνήσεις, οι ηγέτες, οι οργανισμοί, οι ακτιβιστές;
Ήταν μία από τις ειδήσεις τις περασμένης εβδομάδας που δεν κέρδισε μεγάλο μερίδιο ακροαματικότητας ή θεαματικότητας. Για να είμαστε ειλικρινείς, απαρατήρητη πέρασε. Και γιατί δηλαδή να συμβεί το αντίθετο; Από πότε ο πόλεμος, η φτώχεια και οι διακρίσεις είναι "είδηση" σ' έναν κόσμο που πάντα τον έπνιγ;ν η φτώχεια και οι διακρίσεις και ο πόλεμος ήταν το ασορτί "συμπλήρωμα" αυτού του ζόφου;
Ίσως η είδηση δεν βρίσκεται καν στην είδηση. Η διαπίστωση -από την έκθεση της οργάνωσης Save the Children (Σώστε τα Παιδιά)- δεν μας ξαφνιάζει. Και δεν μας ξαφνιάζει όχι επειδή πιστεύουμε ότι δεν μας αφορά, ότι αφορά κάποιους άλλους, που ζουν πολύ μακριά από εμάς και ζουν πολύ διαφορετικές ζωές από τις δικές μας, αλλά γιατί έχουμε αποδεχθεί, συνειδητά - υποσυνείδητα, ότι ζούμε σε έναν κόσμο μεγάλων αντιθέσεων, έντονων αντιφάσεων, βαθιών διαχωρισμών, αγεφύρωτων διαιρέσεων και ότι αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει.
Καθήλωση
Αλλά, όπως και να το κάνουμε, υπάρχει "είδηση". Μια ανάγνωση επικεντρωμένη στα επιμέρους τη φέρνει στην επιφάνεια: "Παρά την οικονομική, στρατιωτική και τεχνολογική ισχύ τους, οι ΗΠΑ (36ες στην κατάταξη μεταξύ 175 χωρών), η Ρωσία (στην 37η) και η Κίνα (στην 40ή) βρίσκονται πολύ πίσω από όλες τις χώρες της δυτικής Ευρώπης στο θέμα της προστασίας των παιδιών".
Η έκθεση, που δημοσιεύτηκε με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας για τα Παιδιά την Παρασκευή 1η Ιουνίου, περιέχει αποκαρδιωτικές διαπιστώσεις: 1,2 δισεκατομμύρια παιδιά εκτίθενται σε τουλάχιστον έναν από τους κινδύνους του γάμου σε μικρή ηλικία, της παιδικής εργασίας, του υποσιτισμού. Από αυτά, 153 εκατομμύρια αντιμετωπίζουν την ακραία πιθανότητα της έκθεσης και στους τρεις. "Περισσότερα από τα μισά παιδιά του κόσμου ξεκινούν τη ζωή τους καθηλωμένα στην υστέρηση μόνο και μόνο επειδή είναι κορίτσια, επειδή είναι φτωχά ή επειδή μεγαλώνουν σε πολεμικές ζώνες" επισημαίνει η Save the Children.
Η ετήσια έκθεση του Δείκτη Ολοκλήρωσης Παιδικής Ηλικίας με τίτλο "Τα πολλά πρόσωπα του αποκλεισμού" ταξινόμησε τις χώρες με βάση το πόσα παιδιά σε καθεμία από αυτές αντιμετωπίζουν κίνδυνου θανάτου, υποσιτισμού, έλλειψης ή στέρησης εκπαίδευσης, εξαναγκασμού σε γάμο, μητρότητα ή εργασία. Σύμφωνα με τα στοιχεία, 1 δισεκατομμύριο παιδιά ζουν σε χώρες όπου κυριαρχεί η φτώχεια, περίπου 240 εκατομμύρια μεγαλώνουν σε άλλες όπου μαίνονται πολεμικές συγκρούσεις και 575 εκατομμύρια κορίτσια ζουν σε μέρη όπου οι διακρίσεις βάσει φύλου αποτελούν καθιερωμένη πρακτική. "Εξαιτίας του ποια είναι και του πού ζουν, αυτά τα παιδιά κινδυνεύουν να χάσουν την παιδική ηλικία τους και τις προοπτικές τους για το μέλλον" τονίζεται στην έκθεση. Σύμφωνα με τα ευρήματα της Save the Children, η κατάσταση έχει βελτιωθεί σε 95 από τις 175 υπό εξέταση χώρες, ωστόσο επιδεινώθηκε σε 40.
Η Σιγκαπούρη και η Σλοβενία μοιράζονται την πρώτη θέση στην προστασία της παιδικής ηλικίας, ακολουθούμενες από τρεις σκανδιναβικές χώρες, τη Νορβηγία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία, ενώ στις τρεις τελευταίες βρίσκονται η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, το Μάλι και ο Νίγηρας. Σχεδόν όλες οι ανεπτυγμένες χώρες μετακινήθηκαν ελάχιστα ή καθόλου στη λίστα της κατάταξης, με 25 από τις συνολικά 30 της ομάδας να ανεβαίνουν ή να καταβαίνουν μία ή δύο θέσεις. Η Αυστραλία (στην 16η) βελτίωσε την κατάταξή της, ενώ η Γερμανία (12η) και η Βρετανία (12η) διατήρησαν τις ίδιες θέσεις.
Χάσμα
Η συντριπτική πλειονότητα των φτωχών παιδιών του κόσμου (81%) ζουν σε αγροτικές περιοχές. Τα περισσότερα από αυτά (52%) μεγαλώνουν σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής και το 36% στη Νότια Ασία. Μόνο στην Ινδία ζει σήμερα το 30% των φτωχών παιδιών του κόσμου. Συνολικά, οι ψυχρές στατιστικές τεκμηριώνουν μια εξοργιστική πραγματικότητα: το αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών αφορά και τις συνθήκες ζωής και τις μελλοντικές προοπτικές των παιδιών. Αλλά και στις πλούσιες χώρες δεν είναι όλα ρόδινα. Το χάσμα στα ποσοστά παιδικής θνησιμότητας είναι τεράστιο μεταξύ των πληθυσμιακών ομάδων. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ και στον Καναδά η βρεφική θνησιμότητα στις κοινότητες των αυτοχθόνων είναι πολύ υψηλότερη από τον εθνικό μέσο όρο, 40% στις ΗΠΑ και από 20% έως 360% στον Καναδά. Αν και στις περισσότερες περιοχές του κόσμου τα ποσοστά παιδικής θνησιμότητας μειώθηκαν από το 2000 κι έπειτα σημαντικά ταχύτερα στα φτωχότερα στρώματα απ’ ό,τι στα πλουσιότερα, η ψαλίδα δεν φαίνεται να κλείνει αρκετά γρήγορα.
Την ίδια ώρα, εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να ζουν και να μεγαλώνουν παγιδευμένα στα δεσμά της παιδικής εργασίας. Αν και ο παγκόσμιος αριθμός των παιδιών που εργάζονται μειώθηκε σχεδόν κατά 40% από το 2000, περίπου 152 εκατομμύρια εξακολουθούν και σήμερα να υπόκεινται στην καταπίεση της παιδικής εργασίας, συχνά μην έχοντας άλλη επιλογή από αυτή για να στηρίξουν οικονομικά τον εαυτό τους και τις οικογένειές τους. Το ποσοστό της παιδικής εργασίας αυξήθηκε στην υποσαχάρια Αφρική και το 2016 έφτασε στο 22%. Στην ίδια περιοχή του κόσμου, το ποσοστό του εξωσχολικού παιδικού πληθυσμού αυξήθηκε στο 37%, από 24% που ήταν το 2000. Μάλιστα, την τελευταία πενταετία καταγράφεται σταθερή αύξηση του αριθμού των παιδιών εκτός σχολείου, καθώς τα εκπαιδευτικά συστήματα των χωρών της περιοχής προσπαθούν να συγχρονιστούν με την πληθυσμιακή αύξηση. Η προσπάθεια να εξασφαλιστεί για όλα τα παιδιά πλήρης φοίτηση στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση έχει ατονήσει, αν δεν έχει εγκαταλειφθεί πλήρως, τα τελευταία χρόνια. Και με τον πληθυσμό να αυξάνεται σταθερά στις πιο φτωχές περιοχές του πλανήτη, η μείωση του συνολικού αριθμού των παιδιών εκτός σχολείου θα είναι ελάχιστη ώς το 2030 σε σύγκριση με τα σημερινά 263 εκατομμύρια. Όμως, ακόμη κι αν αυτές οι προβλέψεις διαψευστούν, υπάρχει μια άλλη θλιβερή πραγματικότητα: τουλάχιστον 400 εκατομμύρια παιδιά, αν και πηγαίνουν σχολείο, δεν θα μπορέσουν δυστυχώς να αποφύγουν τον αναλφαβητισμό, αφού δεν είναι σε θέση να διαβάσουν ή να κάνουν βασικές αριθμητικές πράξεις.
Όσο για τα κορίτσια, η προοπτική δεν δικαιολογεί πολλές ελπίδες. Μέχρι το 2030, περισσότερα από 150 εκατομμύρια κορίτσια θα παντρευτούν ή θα εξαναγκαστούν να συνάψουν γάμο πριν από τα δέκατα όγδοα γενέθλιά τους. Παράλληλα, ο αριθμός των κάτω των 18 ετών που θα μείνουν έγκυες και θα γεννήσουν θα αυξηθεί παγκοσμίως, από τα περίπου 7,8 εκατομμύρια που είναι σήμερα, στα 8,8 εκατομμύρια μέχρι το 2030...
