Από κοινοτοπίες του τύπου "νέα κλιμάκωση στην πυριτιδαποθήκη της Μέσης Ανατολής" έχουμε χορτάσει αυτές τις μέρες, αλλά αποδίδουν απολύτως την πραγματικότητα. Η απόφαση του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ -ως "εμπρηστή" τον έχει χαρακτηρίσει ο μισός δυτικός Τύπος- να αποσύρει τη χώρα του από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν πυροδότησε αυτή την κλιμάκωση σε χρόνο μηδέν, καθώς ουσιαστικά έδωσε το "πράσινο φως" στο Ισραήλ να απαντήσει με μαζική δύναμη πυρός στις παρενοχλήσεις που δέχεται από το Ιράν από το συριακό έδαφος. Μέχρι προχθές, Ισραήλ και Ιράν επιδίδονταν σε σκιώδεις πολεμικές δραστηριότητες στο συριακό έδαφος υπό την κάλυψη του εμφυλίου - και απέφευγαν συστηματικά να επιβεβαιώσουν τη συμμετοχή τους σε κάθε μεταξύ τους σύγκρουση. Την Πέμπτη, όμως, η σύγκρουση έγινε ανοιχτά, με το Ισραήλ να δηλώνει ότι υπερασπίζεται την εδαφική του ακεραιότητα από την ιρανική απειλή -και να διαβεβαιώνει ότι δεν έχει "κανένα συμφέρον από μια κλιμάκωση"-, και με τη διεθνή κοινότητα είτε να εκφράζει τη στήριξή της στο δικαίωμα αυτοάμυνας του Ισραήλ (ΗΠΑ, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες), είτε να καλεί όλες τις πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση (Ρωσία).
Το Ισραήλ με τη μαζική πυραυλική επίθεσή του υποστήριξε πως κατέστρεψε σχεδόν όλες τις στρατιωτικές υποδομές του Ιράν στη Συρία, ενώ ζήτησε την έκτακτη σύγκλιση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ώστε αυτό να καταδικάσει τις ιρανικές πυραυλικές επιθέσεις στα -προσαρτημένα- υψίπεδα του Γκολάν. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες περιορίστηκε να απαντήσει ότι ο διεθνής οργανισμός παρακολουθεί προσεκτικά την κατάσταση στην περιοχή, και να καλέσει όλες τις πλευρές να σταματήσουν τις εχθροπραξίες και να αποφύγουν τις προβοκάτσιες.
Το πιθανότερο είναι ότι η ισραηλινή επιχείρηση είχε αποκλειστικό στόχο να κόψει τη φόρα του Ιράν και όχι να φέρει ένα σημαντικό πλήγμα στις δυνάμεις του Άσαντ, παρά τη συμμαχία μεταξύ των δύο πλευρών. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έδωσε την εντολή για την επιχείρηση λίγες ώρες μετά την επίσκεψή του στη Μόσχα, όπου συμμετείχε στο πλάι του Ρώσου Προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν στη μεγάλη παρέλαση για την "ημέρα της νίκης" στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, κι ότι η αντίδραση της Μόσχας -η οποία στηρίζει στη Συρία τον Άσαντ- ήταν κάτι παραπάνω από χλιαρή.
Η αύξηση της ιρανικής επιρροής στη Συριά
Σχεδόν το σύνολο της διεθνούς κοινότητας δεν καλοβλέπει την αύξηση της επιρροής του Ιράν στη Συρία, αλλά και στο Ιράκ, ωστόσο μόνο το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία -που εμμέσως συγκρούεται με το Ιράν πάνω στο κουφάρι της Υεμένης- άνοιξαν σαμπάνιες στο άκουσμα της απόφασης Τραμπ να τινάξει στον αέρα την πυρηνική συμφωνία. Κι αυτό διότι ουσιαστικά υπάρχουν δύο στρατηγικές έναντι του Ιράν. Η πρώτη, αυτή των Ευρωπαίων και των Αμερικανών επί Ομπάμα, ήταν μπακάλικα να βγάλουν σταδιακά το Ιράν από τον "άξονα του κακού", να ελέγξουν ότι δεν θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα, να στηρίξουν με την άρση των κυρώσεων την ιρανική οικονομία και τους μεταρρυθμιστές στην Τεχεράνη -τον νυν πρωθυπουργό Χασάν Ρουχανί και την κυβέρνησή του- και να συμβάλουν στην αποδυνάμωση των σκληροπυρηνικών αγιατολάχ, οι οποίοι συνταγματικά έχουν το μερίδιο του λέοντος στην εξουσία. Η δεύτερη, αυτή του Τραμπ, είναι να απομονώσουν πλήρως το Ιράν, να γονατίσουν την οικονομία του και ουσιαστικά να επιβάλουν μια αλλαγή καθεστώτος. Πέρα από το... ανήθικο της υπόθεσης -αφενός τη μονομερή καταγγελία μιας διεθνούς συμφωνίας που επιτεύχθηκε με πολύ κόπο, αφετέρου την κατάφωρη επέμβαση στα εσωτερικά ενός κυρίαρχου κράτους- η στρατηγική του Τραμπ έχει δύο μεγάλα προβλήματα, όπως δείχνει η ιστορία των τελευταίων δεκαετιών.
Οι αλλαγές καθεστώτων
Το πρώτο είναι ότι το Ιράν έχει αποδείξει ότι είναι πολύ σκληρό για να... πεθάνει. Τα έβγαλε πέρα στον οκταετή πόλεμο με το Ιράκ, με το σύνολο σχεδόν της διεθνούς κοινότητας να στηρίζει τότε τον Σαντάμ Χουσεΐν, ενώ ως χώρα... αποσυνάγωγος καταφέρνει να επιβιώνει χρόνια τώρα, έχοντας χτίσει μια σχετική αυτάρκεια.
Το δεύτερο είναι ότι όπου κι αν κατάφεραν να επιβάλουν αλλαγή καθεστώτος οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους - στο Αφγανιστάν, το Ιράκ, στη Λιβύη-, διέλυσαν τις χώρες και δημιούργησαν επιπλέον εστίες κρίσης. Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι μοναδικός λόγος επίθεσης στον Σαντάμ Χουσεΐν ήταν ο έλεγχος των πετρελαίων, όποιος κι αν πήρε τα συμβόλαια, π.χ., για τα πετρέλαια της Μοσούλης είδε να του τα παίρνει κάτω από τη μύτη το Ισλαμικό Κράτος, απότοκο κι αυτό της διάλυσης του Ιράκ. Για το Αφγανιστάν ό,τι και να πει κανείς είναι λίγο. Δέκα πέντε χρόνια το "προστατεύουν" και το ανοικοδομούν οι Δυτικοί και είναι σαν να μην πέρασε μια μέρα από τότε που γκρέμιζαν οι ταλιμπάν τα αγάλματα του Βούδα στην κοιλάδα Μπαμιγιάν. Όσο για τη Λιβύη, σχεδόν επτά χρόνια μετά την αποκαθήλωση -και τον θάνατο- του Καντάφι, είναι ένα διαλυμένο κράτος με δυόμιση κυβερνήσεις και η μεγάλη πύλη για την είσοδο προσφύγων και μεταναστών προς την Ευρώπη. Κάπως αλλιώς φαντάζονταν την εξέλιξη ο Σαρκοζί και ο Ομπάμα πριν ορμήσουν να ρίξουν τον Καντάφι.
Συνεπώς, εάν ο Τραμπ πράγματι επιδιώκει μια αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη, είτε θα αποτύχει, είτε θα φουντώσει ακόμη περισσότερο τη φωτιά στα τόπια μιας εξαιρετικά εύφλεκτης περιοχής.
