Του Edward Luce
Και ύστερα, έμεινε μόνο ένας. Εκτός από τον υπουργό Άμυνας Τζιμ Μάτις, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει πλέον διώξει όλους εκείνους που τον αμφισβήτησαν. Μετά την απόλυση του Ρεξ Τίλερσον, η οποία ανακοινώθηκε μέσω Twitter, εξαφανίστηκε το χάσμα που υπήρχε ανάμεσα στα ένστικτα του Τραμπ κατά της παγκοσμιοποίησης και στη στάση που τηρούσε ο αρχηγός της αμερικανικής διπλωματίας. Ο αντικαταστάτης του κυρίου Τίλερσον, ο Μάικ Πομπέο, μοιράζεται την ίδια αντιδιπλωματική αντίληψη με τον κύριο Τραμπ, είναι παθητικός συνεργός του. Τώρα βρίσκεται πιο κοντά στην υλοποίησή της η πολιτική «Πρώτα η Αμερική» του Ντόναλντ Τραμπ.
Οι κακοί οιωνοί για τον κόσμο έγιναν χειρότεροι. Ένα από τα μεγαλύτερα αμαρτήματα του Ρεξ Τίλερσον ήταν ότι αποκάλεσε «ηλίθιο» τον Τραμπ. Αυτό το ξέσπασμά του διέρρευσε στον Τύπο έπειτα από μια συνάντηση στην οποία ο Πρόεδρος είχε πει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έπρεπε να δεκαπλασιάσουν τα πυρηνικά όπλα τους. Η υποτιμητική αντίδραση του Τίλερσον παραβίασε δύο κανόνες που θα πρέπει να τηρούν με ευλάβεια οι συνεργάτες του Τραμπ. Ο πρώτος είναι να μη φανερώνουν έλλειψη αφοσίωσης, κάτι το οποίο δεν ανέχεται ο Τραμπ. Η αμφισβήτηση του δείκτη της νοημοσύνης του αποτελεί ταμπού. Και ο δεύτερος κανόνας είναι να μη συγκρούονται μαζί του για τα μεγάλα ζητήματα. Στην πραγματικότητα και οι δύο κανόνες αφορούν το ίδιο πράγμα.
Αυτούς τους δύο κανόνες παραβίασε και ο Γκάρι Κον, ο οποίος παραιτήθηκε από τη θέση του οικονομικού συμβούλου του Τραμπ την περασμένη εβδομάδα. Το καλοκαίρι είχε πει στους "Financial Times" ότι διαφωνεί με την εξίσωση που έκανε ο Τραμπ ανάμεσα στην Ακροδεξιά και στους διαδηλωτές στη Σάρλοτσβιλ. Επίσης αντιτάχθηκε στα ένστικτα προστατευτισμού του Τραμπ, όπως έκανε και ο Τίλερσον. Ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας Χένρι Μακ Μάστερ δεν θεωρείται πλέον ικανός να φρενάρει τον Τραμπ, ενώ πιστεύεται ότι και οι δικές του μέρες σε αυτή τη θέση είναι μετρημένες.
Βασικό ρόλο έπαιξαν οι παρορμήσεις του Ντόναλντ Τραμπ για τη Ρωσία, το Ιράν, καθώς και για τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίσουν οι ΗΠΑ τον μουσουλμανικό κόσμο. Δεν είναι σύμπτωση ότι με την τελευταία δήλωσή του πριν από την απόλυσή του ο Τίλερσον συντάχθηκε με την πρωθυπουργό της Βρετανίας Τερέζα Μέι, ότι ήταν «πολύ πιθανό» να δηλητηρίασε η Ρωσία τον πρώην κατάσκοπο στο βρετανικό έδαφος (ο Τραμπ χρειάστηκε 24 ώρες για να απαντήσει στην κυρία Μέι). Το κατά πόσον ο Τίλερσον γνώριζε ότι επρόκειτο να απολυθεί όταν έκανε αυτή τη δήλωση δεν αφορά την ουσία.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, που αποφεύγει να κριτικάρει τον Βλαντίμιρ Πούτιν, δήλωσε ότι «διαφωνούσε σε πολλά πράγματα» με τον Τίλερσον. Αντίθετα, ο ίδιος και ο Μάικ Πομπέο έχουν, όπως είπε, «έναν πολύ παρόμοιο τρόπο σκέψης - νομίζω πως θα πάει πολύ καλά». Αξίζει να τονιστεί ότι η Τερέζα Μέι υπονόησε ότι η Ρωσία επιτέθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, κάτι που θα μπορούσε να ενεργοποιήσει το άρθρο 5 της συμμαχίας του ΝΑΤΟ για τη συλλογική άμυνα. Ο Ρεξ Τίλερσον έκανε ό,τι μπορούσε ώστε να πείσει τον Τραμπ να υποστηρίξει δημοσίως το ΝΑΤΟ, αλλά δεν το πετύχαινε πάντα. Μένει να αποδειχθεί κατά πόσο ο Πομπέο θα επιχειρήσει, έστω, το ίδιο.
Δεύτερον, ο Μάικ Πομπέο είναι σφοδρός επικριτής της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και πιστεύει ότι θα πρέπει να καταργηθεί. Σε αυτό το θέμα ομονοεί με τον Τραμπ. Οι Τίλερσον και Μάτις έχουν υποστηρίξει ότι θα ήταν καταστροφικός ο τορπιλισμός της συμφωνίας. Θα μπορούσε να οδηγήσει στην ταχεία απόκτηση πυρηνικών από το Ιράν και σε έναν πόλεμο με τη Σαουδική Αραβία. Θα μπορούσε επίσης να εντείνει το σχίσμα μεταξύ της Αμερικής και των Ευρωπαίων συμμάχων της. Οι πιθανότητες να βγάλει ο Τραμπ τη συμφωνία από την πρίζα όταν θα έρθει προς επικύρωση στο Κογκρέσο σε μερικές εβδομάδες αυξήθηκαν δραματικά.
Οι πιθανές επιπτώσεις στη σχεδιαζόμενη συνάντηση κορυφής μεταξύ του Τραμπ και του Βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν θα είναι πολύ μεγάλες. Οι ειδικοί στη Βόρεια Κορέα θεωρούν πως δεν είναι πιθανό να πείσει ο Τραμπ τον «πυραυλάνθρωπο» για την αποπυρηνικοποίηση της κορεατικής χερσονήσου - που είναι ο βασικός στόχος του Αμερικανού Προέδρου. Εάν οι ΗΠΑ αποσυρθούν από τη συμφωνία για το Ιράν, ο Κιμ Γιονγκ Ουν θα έχει ακόμα λιγότερα κίνητρα για να συνάψει μια συμφωνία με τον Τραμπ. Ο κίνδυνος πολεμικής σύγκρουσης, ως αποτέλεσμα μιας αποτυχημένης συνάντησης κορυφής με τον Κιμ, είναι μεγάλος. Όταν ήταν αρχηγός της CIA, ο Μάικ Πομπέο είχε μιλήσει δημόσια για την ανατροπή του Κιμ.
Τέλος, υπάρχει ο μουσουλμανικός κόσμος. Ο Πομπέο έχει τις ίδιες απόψεις με τον Στιβ Μπάνον, τον πρώην επικεφαλής στρατηγικής του Τραμπ, για σύγκρουση των πολιτισμών. Είναι φίλοι. Ο Πομπέο έχει κάνει συχνά λόγο για ιερό πόλεμο μεταξύ του ριζοσπαστικού Ισλάμ και της χριστιανικής Δύσης. Αντίθετα, ο Τίλερσον επέμεινε στην παραδοσιακή γραμμή για κακούς πρωταγωνιστές που δυσφημούν μια ευγενή θρησκεία. Αυτό αποτελεί κακό οιωνό για τις σχέσεις των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και πέρα από αυτή.
Την περασμένη Τρίτη, μετά την απόλυση του Τίλερσον, ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι είναι πλέον «πολύ κοντά στο να αποκτήσω την κυβέρνηση που θέλω». Δύο άνδρες στέκονται ανάμεσα στον Τραμπ και σε μια προεδρία δίχως φραγμούς. Ο πρώτος είναι ο Τζιμ Μάτις. Ο ρόλος του αποκτά τώρα ακόμα μεγαλύτερη σημασία. Ο δεύτερος είναι ο Ρόμπερτ Μιούλερ, ο ειδικός εισαγγελέας. Η δουλειά τους είναι άρρηκτα δεμένη με την εθνική ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών.
