Της Κάκης Μπαλή
"Τα επόμενα τέσσερα θα είναι χρόνια δοκιμασίας για τη δημοκρατία", ήταν το μήνυμα του Προέδρου της Γερμανικής Δημοκρατίας Φρανκ Βάλτερ Στάινμαϊερ στην Άνγκελα Μέρκελ κατά την τελετή αναγόρευσής της σε καγκελάριο για τέταρτη φορά. "Δοκιμασία" ήταν η λέξη που χρησιμοποιήθηκε πολύ τις τελευταίες μέρες στο Βερολίνο από τους πολιτικούς, συμπολιτευόμενους και αντιπολιτευόμενους, από τους δημοσιογράφους, ντόπιους και ξένους. Όχι απαραίτητα για τη δημοκρατία, αλλά σίγουρα για την κυβερνητική συνοχή.
Υπό άλλες συνθήκες η λέξη που θα ταίριαζε θα ήταν "θρίαμβος", τουλάχιστον προσωπικά για τη Μέρκελ, η οποία μπαίνει πλέον στο πάνθεον των "αιώνιων" καγκελαρίων Κόνραντ Αντενάουερ και Χέλμουτ Κολ. Αλλά το κλίμα στη ορκωμοσία στη Βουλή δεν είχε τίποτε πανηγυρικό, αφενός διότι οι παλαιοί και νέοι κυβερνητικοί εταίροι του μεγάλου συνασπισμού, Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες, επί μήνες δήλωναν ότι δεν θέλουν να κυβερνήσουν και πάλι μαζί και τελικά το αποφάσισαν από ανάγκη -ή "από ευθύνη έναντι της χώρας", όπως υπογράμμισε ο Στάινμαϊερ-, αφετέρου διότι με το "καλημέρα σας" αυτή η απροθυμία φάνηκε. Μόλις 9 ψήφους πάνω από την απόλυτη πλειοψηφία πήρε η Μέρκελ, καθώς 35 βουλευτές της συμπολίτευσης δεν την ψήφισαν.
Λαμπερή δεν τη λες την έναρξη της τέταρτης θητείας της, και θα πρέπει να ενεργοποιήσει όλες τις τεχνικές της εξουσίας, που ξέρει τόσο καλά, για να κρατήσει ενωμένη την τέταρτη κυβέρνησή της, την ώρα που τα κόμματα που την απαρτίζουν δηλώνουν σε όλους τους τόνους ότι αυτή τη φορά θέλουν να είναι... διακριτή η -θεωρητικά αντίπαλη- πολιτική φυσιογνωμία τους.
Το ισλάμ...
Ο μόνος που έλαμπε μετά την ορκωμοσία της κυβέρνησης ήταν ο πρόεδρος των Χριστιανοκοινωνιστών και υπουργός Εσωτερικών και "Πατρίδας" Χορστ Ζέεχοφερ, που εγκατέλειψε την πρωθυπουργία της Βαυαρίας -και το βάσανο των επικείμενων τοπικών εκλογών- και εγκαθίσταται πλέον στο Βερολίνο.
Και μόνο η λέξη "Πατρίδα", με βαριά φόρτιση από το παρελθόν, δίνει το στίγμα της συντηρητικής στροφής του μισού μεγάλου συνασπισμού -και ο Ζέεχοφερ είναι αποφασισμένος να ηγηθεί αυτής της... επιστροφής στις ρίζες.
Φαίνεται ότι το μεγάλο στοίχημα του Βαυαρού πολιτικού είναι να ανακτήσει το δεξιό -και ισλαμοφοβικό- ακροατήριο, που έχει στραφεί στην ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), γι’ αυτό στην πρώτη συνέντευξή του μετά την υπουργοποίηση, φρόντισε να ξεκαθαρίσει ότι “το ισλάμ δεν ανήκει στη Γερμανία”, ότι “το ότι ζουν μουσουλμάνοι στη Γερμανία δεν σημαίνει ότι εμείς πρέπει να απαρνηθούμε τα έθιμα και τις παραδόσεις μας”.
Να σημειωθεί ότι κορυφαία στελέχη των Χριστιανοδημοκρατών έχουν από χρόνια υποστηρίξει ότι το ισλάμ ανήκει στη Γερμανία Πρώτος ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε το 2006 ως υπουργός Εσωτερικών, στη συνέχεια ο Κρίστιαν Βουλφ το 2010 ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, αλλά και η Άνγκελα Μέρκελ το 2015 ως καγκελάριος.
...και τα συσσίτια
Ο δεύτερος υπουργός που στέλνει το σήμα της συντηρητικής στροφής - στον οικονομικό τομέα αυτός- είναι ο επιφανέστερος εσωκομματικός επικριτής της Μέρκελ, ο Γενς Σπαν, που ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο της Υγείας. Ο νεαρός Σπαν φρόντισε με τη δήλωσή του ότι “αυτός που παίρνει το κοινωνικό επίδομα (Hartz IV) έχει όλα όσα χρειάζεται για να ζήσει” να βάλει φωτιά στη δημόσια συζήτηση.
Η δήλωσή του ήρθε μερικές μέρες μετά την έντονη συζήτηση για τα συσσίτια στη Γερμανία, τα οποία έχουν αυξηθεί με γεωμετρική πρόοδο τα τελευταία χρόνια και ταΐζουν πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους - χωρίς να συνυπολογιστούν οι πρόσφυγες.
Μάλιστα, στο συσσίτιο του Έσεν, οι διοργανωτές - εθελοντές, χωρίς οικονομική στήριξη από το κράτος- αποφάσισαν την περασμένη εβδομάδα ότι για ένα διάστημα δεν θα μοιράζουν τρόφιμα σε πρόσφυγες, επειδή δεν έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν όλες τις ανάγκες ντόπιων και ξένων, απόφαση που επίσης έβαλε φωτιά στη δημόσια συζήτηση.
Σε αυτό το πλαίσιο η δήλωση Σπαν εξελήφθη -και δικαίως- ως προσβολή σε όλους τους φτωχούς στην πλούσια Γερμανία, με τους Σοσιαλδημοκράτες να τον καταγγέλλουν, πολλούς πολίτες να μαζεύουν υπογραφές για να αναγκάσουν τον Σπαν να ζήσει ένα μήνα μόνο με το κοινωνικό επίδομα και τους συνδέσμους εργοδοτών να τον στηρίζουν, λέγοντας ότι το κοινωνικό σύστημα στη Γερμανία είναι εξαιρετικό και δεν απαιτεί καμία βελτίωση.
Δικαιοσύνη και Ευρώπη
Στον αντίποδα οι Σοσιαλδημοκράτες προσπαθούν να δώσουν το δικό τους κοινωνικό στίγμα σ' αυτή τη νέα κυβέρνηση με την υπουργό Οικογένειας που έχουν ορίσει. Η Φραγκίσκα Γκίφεϊ, επιτυχημένη δήμαρχος μέχρι προχθές της πιο δύσκολης γειτονιάς του Βερολίνου -της Νόι Κελν- με αμέτρητες εθνικότητες και αμέτρητους φτωχούς, δηλώνει αποφασισμένη ότι θα ρίξει δισεκατομμύρια για να αντιμετωπίσει την παιδική φτώχεια, να βελτιώσει την προσχολική εκπαίδευση και να φροντίσει ώστε "οι άνθρωποι να δουν βελτιώσεις στη ζωής τους, να βιώσουν κοινωνική δικαιοσύνη".
Το παιχνίδι της διαφοροποίησης παίζεται πρωτίστως στο εσωτερικό της Γερμανίας. Στο εξωτερικό -και παρά την πίεση των Σοσιαλδημοκρατών για μια πιο αλληλέγγυα ευρωπαϊκή πολιτική- η γερμανική κυβέρνηση πιθανότατα θα εκφράζεται με ενιαία φωνή. Οι πρώτες δηλώσεις του νέου υπουργού Οικονομικών, του σοσιαλδημοκράτη Όλαφ Σολτς, αν και αφορούν την εσωτερική δημοσιονομική πολιτική, δεν υπόσχονται καμία εντυπωσιακή στροφή στην Ευρωζώνη.
Ο Σολτς τονίζει ότι θα συνεχίσει την πολιτική του κατά Σόιμπλε "μαύρου μηδενός", των απόλυτα ισοσκελισμένων προϋπολογισμών δηλαδή, προκαλώντας και αντιδράσεις μέσα στο κόμμα του, από βουλευτές που επιμένουν ότι πρέπει να έρθει επιτέλους το τέλος της λιτότητας και στη Γερμανία και στην Ευρώπη και να αυξηθούν σημαντικά οι επενδύσεις στις υποδομές, την εκπαίδευση και την κατοικία.
Η στάση του Σολτς στο Eurogroup μένει βεβαίως να φανεί, και σίγουρα δεν πρόκειται να είναι τόσο... σθεναρή όσο του προκατόχου του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος δεν ήταν απλώς ο υπουργός Οικονομικών της ισχυρότερης χώρας, αλλά κι ένας πολιτικός με πολύ ισχυρή άποψη για το ποια Ευρώπη θέλει και τεράστιο πείσμα ώστε να το επιβάλει.
Ο Σολτς αναμένεται να λαμβάνει περισσότερο υπόψη τουλάχιστον τον Γάλλο ομόλογό του, αλλά το αν θα λειτουργήσει ο γαλλογερμανικός άξονας στην κατεύθυνση της εμβάθυνσης της Ε.Ε. θα εξαρτηθεί πρωτίστως από τους Μέρκελ και Μακρόν. Πάντως, το γεγονός ότι η καγκελάριος επέλεξε, ως είθισται, να επισκεφθεί το Μέγαρο των Ηλυσίων την ίδια εβδομάδα της ορκωμοσίας της, δεν σημαίνει αυτόματα ότι στηρίζει τις προτάσεις Μακρόν.
Υπό άλλες συνθήκες η λέξη που θα ταίριαζε θα ήταν "θρίαμβος", τουλάχιστον προσωπικά για τη Μέρκελ, η οποία μπαίνει πλέον στο πάνθεον των "αιώνιων" καγκελαρίων Κόνραντ Αντενάουερ και Χέλμουτ Κολ. Αλλά το κλίμα στη ορκωμοσία στη Βουλή δεν είχε τίποτε πανηγυρικό, αφενός διότι οι παλαιοί και νέοι κυβερνητικοί εταίροι του μεγάλου συνασπισμού, Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες, επί μήνες δήλωναν ότι δεν θέλουν να κυβερνήσουν και πάλι μαζί και τελικά το αποφάσισαν από ανάγκη αφετέρου διότι με το "καλημέρα σας" αυτή η απροθυμία φάνηκε. Μόλις 9 ψήφους πάνω από την απόλυτη πλειοψηφία πήρε η Μέρκελ, καθώς 35 βουλευτές της συμπολίτευσης δεν την ψήφισαν
