Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.1°C25.3°C
3 BF 46%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.2°C24.2°C
2 BF 48%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
18.8°C21.0°C
3 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
22 °C
19.3°C21.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
24.5°C24.5°C
3 BF 40%
Μια νέα Αριστερά για την επόμενη μέρα από τον σεισμό
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Μια νέα Αριστερά για την επόμενη μέρα από τον σεισμό

Του Μάρκο Ρεβέλι*

Η Ιταλία αλλάζει πρόσωπο και χρώμα, μορφή ή ακόμη και τη "δομή" του πολιτικού της συστήματος. Βγήκε από τις εκλογές της 4ης Μαρτίου μετασχηματισμένη, σαν να την είχε διαπεράσει ένας βίαιος σεισμός από το ένα άκρο στο άλλο. Οι γεωγραφικοί χάρτες μιλούν καλύτερα από οτιδήποτε άλλο. Οι χάρτες είναι τώρα χωρισμένοι σε δύο χρώματα, με όλο τον Νότο κίτρινο με το χρώμα του Κινήματος των Πέντε Αστέρων και όλο τον Βορρά γαλάζιο με το χρώμα του κεντροδεξιού συνασπισμού. Ανάμεσά τους υπάρχει μια κοκκινωπή, λεπτή, οδοντωτή ταινία, ανάμεσα στην Τοσκάνη με την Φλωρεντία και την Εμίλια Ρομάνια με την Μπολόνια, με ό,τι απομένει από το Δημοκρατικό Κόμμα και την Κεντροαριστερά. Ένας σχεδόν τέλειος διπολισμός. Ωστόσο, μέχρι το Σάββατο, το ιταλικό ήταν ένα κλασικό παράδειγμα τριπολικού πολιτικού συστήματος, με την Κεντροδεξιά και την Κεντροαριστερά και στη μέση το Κ5Α, όπου καθένας τους είχε σχεδόν το 30%...

Η Λέγκα του... Βίσεγκραντ

Περνώντας από τα χρώματα στο πολιτικό περιεχόμενο της πολωμένης αυτής ψήφου, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η γαλάζια κεντρική και βόρεια Ιταλία σημαδεύει την ευθυγράμμιση της περιοχής αυτής με τις χώρες της ομάδας του Βίσεγκραντ, τα νέα μέλη από την Ανατολική Ευρώπη που ασκούν κριτική στις Βρυξέλλες για το μεταναστευτικό, την Πολωνία, την Ουγγαρία, την Τσεχία, τη Σλοβακία, στις οποίες προστέθηκε η Αυστρία, ενώ το κίτρινο από τμήματα της κεντρικής και όλης της νοτίου Ιταλίας σημαδεύει την εγκατάλειψη και τη φτώχεια. Οι μεν, στο Βορρά, χαρακτηρίζονται από την απληστία και τον φόβο της παρακμής, οι άλλοι, στον Νότο, βασανίζονται από τις καθημερινές ανάγκες και τον τρόμο της μιζέριας. Οι πρώτοι γοητεύονται από τον ενιαίο φόρο που υποσχέθηκε η Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, ενώ οι άλλοι φαίνονται προσκολλημένοι στο κοινωνικό εισόδημα για όλους, που ανακοίνωσε ο Λουίτζι Ντι Μάιο του Κ5Α.

Πάνω από όλα βαραίνει το “έργο” της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι πολιτικές λιτότητας της τελευταίας πενταετίας, η αργή αλλά αμετάκλητη διάλυση των υπηρεσιών και του κοινωνικού κράτους, η κρίση των τραπεζών, η ασφυξία των προϋπολογισμών των δήμων και των περιφερειών. Με λίγα λόγια όλα αυτά που προώθησε με επιμονή το Δημοκρατικό Κόμμα του Ματέο Ρέντζι κατά τη διάρκεια της θητείας της Βουλής. Μια πολιτική που καθόρισε στην πράξη το αποτέλεσμα των εκλογών και την έξοδό μας από αυτές με την εξαφάνιση του πολιτικού παιχνιδιού στην επόμενη θητεία της Βουλής.

Η “πασοκοποίηση” του Δημοκρατικού Κόμματος;

Το Δημοκρατικό Κόμμα, και φαίνεται διά γυμνού οφθαλμού, κοιτάζοντας τη σύνθεση του νέου κοινοβουλίου, βρίσκεται στο περιθώριο. Χωρίς να το επηρεάζει. Μειώθηκε κατά 50% σε σύγκριση με το ήδη μη ικανοποιητικό αποτέλεσμα που είχε πάρει υπό την αρχηγία του Πιερλουίτζι Μπερσάνι πριν από πέντε χρόνια. Είχε κερδίσει τότε, σε συμμαχία με την Αριστερά Οικολογία Ελευθερία, 340 έδρες στη Βουλή, ενώ τώρα έχει μόνο 112, λιγότερες κατά τα δύο τρίτα. Το Κ5Α, που είχε τότε 109, τώρα έχει 229 έδρες, έχοντας υπερδιπλασιάσει την παρουσία του. Η Κεντροδεξιά, που είχε 126 τώρα έχει φτάσει τις 260 έδρες, με την ξενοφοβική Λέγκα να ξεπερνά τη Φόρτσα Ιτάλια του Σίλβιο Μπερλουσκόνι εξαπλασιάζοντας τις έδρες της στη Βουλή.

Ο γραμματέας του Δημοκρατικού Κόμματος Ματέο Ρέντζι, ο οποίος είχε κληρονομήσει από τους προκατόχους του ένα κόμμα με αρκετό ψαχνό, εάν όχι παχύσαρκο, που είχε φθάσει στις ευρωεκλογές του 2014 στο ιστορικό ρεκόρ του με το 40,8%, βολεύτηκε τώρα με το ελάχιστο ιστορικό ποσοστό του, το 18,7%. Σε σχέση με τα σχεδόν 12 εκατομμύρια ψήφους που είχε πάρει τότε, τώρα θα πρέπει να είναι ικανοποιημένο με μόλις κάτι παραπάνω από 6 εκατομμύρια, αφού τα άλλα 6 εκατομμύρια πολιτών τράπηκαν σε φυγή και πήγαν μακριά, το μεγαλύτερο μέρος προς το Κ5Α, ένας μεγάλος αριθμός στην αποχή και μερικοί ακόμη και προς τη Λέγκα του Βορρά.

Θα έλεγε κανείς ότι άρχισε η “πασοκοποίηση” του ιταλικού Δημοκρατικού Κόμματος, αλλά εδώ δεν υπάρχει ένας ΣΥΡΙΖΑ για να συλλέξει την έξοδο και τη φυγή των ψηφοφόρων και να την μετατρέψει σε πολιτική πρωτοβουλία.

Οι αντιλαϊκές και αντικοινωνικές μεταρρυθμίσεις Ρέντζι

Αποτελεί ένα είδος καταστροφής για την ιταλική Αριστερά, γιατί σηματοδοτεί την ακύρωσή της, και δεν είναι δυνατόν να πούμε πόσο προσωρινή θα είναι, από την πολιτική σκηνή ή τουλάχιστον από το πολιτικό παιχνίδι που μπορεί να επηρεάσει τις γενικές ισορροπίες. Αποτέλεσμα που δεν εκπλήσσει κανέναν σε ό,τι αφορά το Δημοκρατικό Κόμμα. Όποιος το είχε παρακολουθήσει καλά όλα αυτά τα χρόνια ήταν σε θέση να δει ξεκάθαρα ότι η αντικοινωνική και αντιλαϊκή γραμμή που επέβαλε ο γραμματέας του Ματέο Ρέντζι, με εντολή της ευρωπαϊκής ολιγαρχίας και από τα μεγάλα διεθνή κεφάλαια, ήταν βέβαιο ότι θα προκαλούσε τη μαζική έξοδο των παραδοσιακών ψηφοφόρων του κόμματος, των εργαζομένων, των δημοσίων υπαλλήλων, των εκπαιδευτικών, όλων αυτών που πλήττονται συστηματικά από τις “μεταρρυθμίσεις” που επέβαλε η κυβέρνηση διαμέσου της ψήφου εμπιστοσύνης με εντολή των επιτρόπων της Ε.Ε., όπως τον νόμο για τα εργασιακά Jobs Act, που κατέστησε δομικό το πρεκαριάτο - επισφάλεια, τον νόμο για το “Καλό Σχολείο”, που έχει εξευτελίσει τον επαγγελματισμό των εκπαιδευτικών και τις προσδοκίες των μαθητών, κ.λπ.

Απογοήτευση στ' αριστερά του Δ.Κ.

Θα μπορούσε κανείς να αναμένει ότι ο νέος σχηματισμός που γεννήθηκε στα αριστερά του Δημοκρατικού Κόμματος θα συγκέντρωνε τους ψηφοφόρους που το εγκατέλειπαν, αντισταθμίζοντας τις απώλειες και συγκρατώντας αυτό το εκλογικό σώμα στο έδαφος της Αριστεράς.

Αυτό δεν συνέβη, γιατί μόνο ένα ελάχιστο τμήμα αυτή της εξόδου πλησίασε κοντά στο κόμμα-μάνα. Λίγες ποσοστιαίες μονάδες και οι λόγοι είναι πολλοί και ανησυχητικοί.

Λίγοι, πολύ λίγοι, πήγαν στους Ελεύθερους και Ίσους, στους οποίους συμμετέχουν όσοι εγκατέλειψαν με την τελευταία του διάσπαση το Δημοκρατικό Κόμμα και ό,τι απέμεινε από την Ιταλική Αριστερά και το Δυνατόν, δύο μικρούς σχηματισμούς της Κεντροαριστεράς. Όλοι μαζί πήραν λίγο πάνω από 3%, το όριο της εισόδου στο κοινοβούλιο, 14 βουλευτές και 4 γερουσιαστές.

Το άλλο ψηφοδέλτιο, που έκανε πολλούς να ελπίζουν και που έχει ένα όνομα που φιλοδοξούσε να αποτελέσει ελπίδα και να ανταγωνιστεί τον λαϊκισμό που μας έχει κατακλύσει, η Εξουσία στον Λαό, παρέμεινε με μεγάλη απόσταση κάτω από το όριο του 3% του εκλογικού νόμου, λαμβάνοντας ένα απογοητευτικό 1,1%.

Ο πρώτος αφορά το ζήτημα του... πολιτικού προσωπικού. Πρόσωπα και προφίλ. Το να επιλέξει ως “αρχηγό” έναν ανώτερο πρώην δικαστή που κατείχε τη θέση του προέδρου της Γερουσίας κατά την τελευταία θητεία της αποτέλεσε σοβαρό λάθος. Σε μια πολιτική φάση στην οποία οι πολίτες δείχνουν άγρια αποστασιοποίηση από τους θεσμούς και εκτεταμένη απόρριψη σε ό,τι τους δίνει την αίσθηση του establishment (κατεστημένου), θα έπρεπε να είχαν κάνει οτιδήποτε άλλο από το να επιλέξουν ως front-man (μπροστάρη) προσωπικότητα μια τόσο θεσμική όσο κανείς άλλος. Η υποψηφιότητα αυτή αποτέλεσε το ενσαρκωμένο σύμβολο της πολιτικής τάξης - κάστας, πίσω από το οποίο είναι ευθυγραμμισμένοι -σαν να κρύβονται πίσω από την πλάτη του- πολλοί από τους κύριους πρωταγωνιστές της τελευταίας ιταλικής ρεφορμιστικής - μεταρρυθμιστικής σεζόν, αυτής πριν τη διαχείριση του Ρέντζι, που εφάρμοσαν μια έντονη αντιλαϊκή πολιτική, από την εισαγωγή του Δημοσιονομικού Συμφώνου για τον προϋπολογισμό στο σύνταγμα έως τη μισητή μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού από τη δακρύζουσα Φορνέρο, τις στρατιωτικές αποστολές σε όλο τον κόσμο και, μέχρι πριν από λίγους μήνες, την πλήρη υποταγή τους στα δόγματα του κυρίαρχου νεοφιλελευθερισμού της ευρωπαϊκής ηγεσίας.

Στη συνέχεια, βάρυνε η ελάχιστη προσοχή που έδωσαν οι Ελεύθεροι και Ίσοι στον τρόπο που σχημάτισαν τα ψηφοδέλτιά τους, με μηχανικό τρόπο, που έμοιαζε περισσότερο με συναρμολόγηση από τους πολιτικούς σχηματισμούς και τις εμπειρίες των ηγεσιών τους, χωρίς καμία ουσιαστική συμμετοχή από τα “κάτω”, με ελάχιστο πάθος και χαμηλή κινητοποίηση, σε ένα κλίμα δημοσιο-υπαλληλικής διαχείρισης . Έτσι, ολόκληρη η προσπάθεια φάνηκε σε πολλούς ως ένας τρόπος για να δημιουργηθεί βιαστικά ένα αυτοσχέδιο στρατόπεδο για τους πρόσφυγες από το Δημοκρατικό Κόμμα, με σβησμένο κάθε πάθος, και όχι ως ένα συναρπαστικό σχέδιο για μια νέα αρχή.

Την ίδια στιγμή η θαμπή πολιτική προσφορά των Ελεύθερων και Ίσων δεν αντισταθμίστηκε από την ευφορία των άμεσων ανταγωνιστών τους, της Εξουσίας στον Λαό, αφού με τον αδελφοκτόνο ανταγωνισμό απέναντί τους προσπαθούσαν να αντλήσουν από την ίδια δεξαμενή ψηφοφόρων χωρίς να κατανοούν ότι αποτελούσε υπολειμματική δεξαμενή και ότι τα συνθήματα και οι ορολογίες της ριζοσπαστικής Αριστεράς του '90 σε αυτό το κατεστραμμένο κοινωνικό πλαίσιο και σε αυτή την πρωτοφανή πολιτιστική συγκυρία αποτελούσαν νόμισμα εκτός κυκλοφορίας.

Ο νεοφιλελευθερισμός τροφοδοτεί τον λαϊκισμό

Αν το πρόβλημα για το ιταλικό και πάνω απ’ όλα για το ευρωπαϊκό κατεστημένο ήταν να περιορίσει το βάρος των αποκαλούμενων “λαϊκισμών” στην Ιταλία, μπορούμε να πούμε ότι πέτυχαν ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα. Σχεδόν το 80% των εδρών στα δύο σώματα του κοινοβουλίου, 736 από τις 945 έδρες, καταλαμβάνονται τώρα από “λαϊκιστές” διαφόρων τύπων και σχεδίων. Αν ο στόχος τους ήταν να προετοιμάσουν μια κατάσταση πολιτικής σταθερότητας σε μια χώρα που κατά τους προσεχείς μήνες θα αντιμετωπίσει σκληρό ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τους Ευρωπαίους επιτρόπους, που έχει ήδη καταβάλει στις πολιτικές λιτότητας πολύ μεγάλο τίμημα με όρους φτωχοποίησης του ασθενέστερου τμήματος του πληθυσμού της, θα πρέπει τώρα να λογαριαστούν με μια κατάσταση πλήρους αστάθειας, καθώς δεν υπάρχει καμία λογική δυνατότητα οικοδόμησης στο κοινοβούλιο μιας πλειοψηφίας για σταθερή κυβέρνηση ή έστω για μια κυβέρνηση με ημερομηνία λήξης αφού κάνει ορισμένα πράγματα. Στη βιασύνη να ρευστοποιήσουν κάθε ίχνος της Αριστεράς διαμέσου μιας θεραπείας - σοκ και της πολιτικής χωρίς φραγμούς ενός λαϊκιστή, δημαγωγού και προσωποκεντρικού ηγέτη, όπως ο υπό παραίτηση γραμματέας του Δημοκρατικού Κόμματος, το κόμμα του χρήματος και των επιχειρήσεων έσκαψε το έδαφος κάτω από τα πόδια του.

Πιθανώς η Ιταλία να αποτελέσει τους επόμενους μήνες το ευρωπαϊκό εργαστήριο στο οποίο θα μελετήσουν τις επιπτώσεις μιας άνευ προηγουμένου κρίσης της δημοκρατίας. Μελετώντας μαζί και τις πιθανές τεχνικές της εξουδετέρωσης της λαϊκής θέλησης που θα μπορούσε να τεθεί εκτός ελέγχου. Θα προσπαθήσουν να το κάνουν διαμέσου του γραφειοκρατικού και τεχνοκρατικού ελέγχου.

Γι’ αυτό έφθασε η ώρα να ανοίξουμε ένα εναλλακτικό εργαστήρι, μέσα από το οποίο θα πρέπει να ανακαλύψουμε ξανά, αυτή τη φορά από τις ρίζες του, χωρίς την τάση να διατηρήσουμε οτιδήποτε, ένα σχέδιο κοινωνικής και πολιτικής πρωτοβουλίας που να είναι να ικανό να αναζωογονήσει τις ελπίδες που προδόθηκαν τόσες πολλές φορές.

*Ο Μάρκο Ρεβέλι είναι πανεπιστημιακός και από τους πλέον γνωστούς διανοούμενους της ιταλικής Αριστεράς. Είναι από τους ιδρυτές της Άλλης Ευρώπης με τον Τσίπρα.

Μετάφραση - απόδοση: Αργύρης Παναγόπουλος

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL