Επιμέλεια: Βάλια Καϊμάκη
Του Serge Halimi*
Ένας παλιότερος σοσιαλιστής υπουργός Οικονομίας, ο οποίος αργότερα θα δημιουργούσε ένα φιλελεύθερο κόμμα κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή του, κάποια στιγμή είχε περιγράψει λεπτομερώς την τέχνη και τον τρόπο να δημιουργήσεις μια κοινωνία της αγοράς: «Μην προσπαθήσετε να κινηθείτε βήμα-βήμα. Καθορίστε σαφώς τους στόχους σας και πλησιάστε τους με ποιοτικά άλματα προς τα εμπρός, ώστε τα κλαδικά συμφέροντα να μην έχουν χρόνο να κινητοποιηθούν και να σας σταματήσουν. Η ταχύτητα είναι σημαντική, θα πρέπει να κάνετε όσο πιο γρήγορα μπορείτε. Μόλις ξεκινήσει το πρόγραμμα εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων, μη σταματήσετε πριν ολοκληρωθεί: τα πυρά των αντιπάλων σας χάνουν την ακρίβειά τους όταν πρέπει να σημαδεύουν έναν κινούμενο στόχο». Ήταν μήπως ο Εμανουέλ Μακρόν; Όχι, ήταν ο Ρότζερ Ντάγκλας, τον Νοέμβριο του 1989, στη Νέα Ζηλανδία. Εξηγούσε τη συνταγή της φιλελεύθερης αντεπανάστασης πάνω στην οποία πειραματιζόταν τότε η χώρα του.1
Σχεδόν τριάντα χρόνια αργότερα, ο Γάλλος Πρόεδρος ξαναπιάνει όλα αυτά τα παλιά νήματα της «στρατηγικής του σοκ». Σιδηρόδρομοι, δημόσια διοίκηση, νοσοκομεία, σχολεία, εργατικό δίκαιο, φορολογία του κεφαλαίου, μετανάστευση, δημόσια ραδιοτηλεόραση («η ντροπή της Δημοκρατίας»): πού να πρωτοκοιτάξεις και πώς να αντισταθείς όταν, με το πρόσχημα της επερχόμενης καταστροφής ή του εκτινασσόμενου χρέους, παίρνουν μπρος τα γρανάζια των «μεταρρυθμίσεων»;
Τι γίνεται με τους σιδηροδρόμους; Ένας καλός συνεργάτης ετοίμασε μια έκθεση η οποία ξεθάβει τη λίστα του φιλελεύθερου ευχολογίου που μέχρι σήμερα δεν είχε ποτέ εκπληρωθεί (τέλος της μονιμότητας των σιδηροδρομικών, μετατροπή της επιχείρησης σε Α.Ε., κλείσιμο των γραμμών που έχουν παθητικό). Πέντε μέρες μετά τη δημοσίευσή της, ξεκινά μια «διαπραγμάτευση» για να μακιγιάρει το τελεσίγραφο που θέλουν να επιβάλουν στα συνδικάτα. Πράγματι, είναι βολικό να επωφεληθούν χωρίς καθυστέρηση από το κλίμα πολιτικής παθητικότητας, συνδικαλιστικής διχόνοιας, εκνευρισμού των χρηστών εξαιτίας των καθυστερήσεων, των ατυχημάτων, της παλαιότητας των γραμμών, της ακρίβειας των εισιτηρίων. Διότι η «ανάγκη επείγουσας δράσης» που επικαλείται ο υπουργός Μεταφορών είναι παρούσα. Όταν παρουσιάζεται η ευκαιρία, «θα πρέπει να κάνετε όσο πιο γρήγορα μπορείτε», όπως έλεγε και ο Ρότζερ Ντάγκλας.
Η γαλλική κυβέρνηση ποντάρει επίσης στα fake news των μεγάλων μέσων ενημέρωσης για να διαδώσει «non papers» που να είναι ευνοϊκά προς τα σχέδιά της. Η ιδέα -που μόλις λανσαρίστηκε αμέσως αναπαράχθηκε ευρύτατα- ότι «η δημόσια σιδηροδρομική εταιρεία SNCF κοστίζει 1.000 ευρώ σε κάθε Γάλλο, ακόμα και σε εκείνους που δεν χρησιμοποιούν το τρένο» άλλωστε θυμίζει, σε σημείο που να μπερδεύεσαι, το διάσημο «κάθε Γάλλος θα πληρώσει 735 ευρώ για την αποπληρωμή του ελληνικού χρέους», το οποίο, το 2015, συνέβαλε στην οικονομική ασφυξία της Αθήνας.
Μερικές φορές η αλήθεια έρχεται στο φως, αλλά πολύ αργά. Πολλές «μεταρρυθμίσεις» των συντάξεων δικαιολογήθηκαν από τη συνολική αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Κι όμως, μια επίσημη έρευνα μόλις συμπέρανε ότι «για τις γενιές του 1951 και τις κατοπινές», δηλαδή για το 80% του πληθυσμού της χώρας, «η μέση ηλικία συνταξιοδότησης θα πρέπει να πέσει λίγο σε σχέση με τη γενιά του 1950».2 Σαν να λέμε ότι μια ιστορική διαδικασία μόλις ανατράπηκε. Τέτοιου είδους ειδήσεις όμως δεν πολιόρκησαν τα αυτιά μας. Και ο κ. Μακρόν δεν φαίνεται να θεωρεί ότι υπάρχει «ανάγκη επείγουσας δράσης» σε αυτό το μέτωπο...
1Βλ. «Le Grand Bond en arrière. Comment l’ordre libéral s’est imposé au monde», Agone, Μασσαλία, 2012.
2 «Η μέση ηλικία σύνταξης αυξήθηκε κατά έναν χρόνο και τέσσερις μήνες από το 2010», «Études et Résultats», αρ. 1.052, Διεύθυνση Ερευνών, Μελετών, Αξιολόγησης και Στατιστικής (Drees), υπουργείο Υγείας, Παρίσι, Φεβρουάριος 2018.
* Ο Serge Halimi είναι ο διευθυντής της «Le Monde diplomatique»
