Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.4°C17.6°C
3 BF 66%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.9°C15.9°C
1 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Σποραδικές νεφώσεις
15 °C
9.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C14.7°C
2 BF 77%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
13.0°C14.5°C
1 BF 75%
Ιούλιος 1998 / Ευρώπη: Να ανοίξουν χίλια εργοτάξια
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ιούλιος 1998 / Ευρώπη: Να ανοίξουν χίλια εργοτάξια

Του Dominique Wolton*

Η γέννηση μιας πολιτικής Ευρώπης προϋποθέτει την καταγγελία του εκβιασμού σύμφωνα με τον οποίο κάθε κριτική για τον τρόπο με τον οποίο εξελίχθηκε η Κοινότητα μετά το Μάαστριχτ ισοδυναμεί με «άρνηση της Ευρώπης». Εδώ συναντούμε πάλι την παλιά καλή συνταγή της στρατηγικής της υποψίας, που είναι τόσο συχνή στην πολιτική: αντί να απαντήσουμε στα επιχειρήματα του αντιπάλου, προσπαθούμε να τον μειώσουμε εγκαλώντας τον να αποδείξει ότι τα επιχειρήματά του δεν αποτελούν, στην πραγματικότητα, έμμεσο τρόπο να αρνείται την Ένωση. Για όσο διάστημα διαρκεί αυτή η απάτη, θα είναι αδύνατον να περάσουμε από μια οικονομική και νομισματική οικοδόμηση σε μια πολιτική οικοδόμηση. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν «οι προχωρημένοι», από τη μια πλευρά, που έχουν δίκιο, και οι «καθυστερημένοι», από την άλλη, που έχουν άδικο. Πολύ απλά, βρισκόμαστε μπροστά σε διαφορετικές, ακόμη και αντιφατικές, τοποθετήσεις, από τις οποίες καμία δεν έχει το μονοπώλιο της νομιμότητας.

Γιατί άραγε αυτή η ανικανότητα να ξεπεραστεί το σύνδρομο του Μάαστριχτ; Επειδή επιδιώκουν την τεχνητή συμμετοχή των λαών σε μια πολιτική συζήτηση η οποία δεν έχει νόημα γι' αυτούς, χωρίς κοινό λεξιλόγιο και συμβολικό πλαίσιο και χωρίς επίσης να έχουν μοιραστεί την ίδια εμπειρία. Τα γεγονότα προηγούνται των ιδεολογιών, οι οποίες όμως θα εμφανιστούν οπωσδήποτε. Και τότε η πολιτική Ευρώπη δεν θα περιορίζεται πια στις παρελάσεις των επισήμων αυτοκινήτων και στα «γκρίζα κοστούμια» που διαπραγματεύονται για λογαριασμό των λαών. Θα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό, με περισσότερα χρώματα, συγκρούσεις, απρόοπτα. Ένα σχέδιο υψηλού κινδύνου, με πολύ περισσότερες αντιθέσεις από το σημερινό σοφό πλαίσιο επιχειρηματολογίας...

Ποιος είναι ο κυριότερος παράγοντας που απουσιάζει από μια πραγματική συζήτηση; Οι λαοί. Υπάρχουν βεβαίως μια άρχουσα τάξη και τα μέσα ενημέρωσης, ωστόσο λείπει τραγικά ο τρίτος απαραίτητος εταίρος: οι πολίτες. Η δημοκρατία προϋποθέτει τρία σκέλη: την πολιτική εξουσία, τα μέσα ενημέρωσης, τους πολίτες. Για την ώρα, οι τελευταίοι σωπαίνουν.

Η πολιτική Ευρώπη δεν είναι αναγκαιότητα, αλλά επιλογή η οποία δεν θα προκύψει «φυσιολογικά» από την οικονομική Ευρώπη, που είναι αναγκαία βεβαίως, αλλά ανεπαρκής: η πολιτική Ευρώπη προϋποθέτει την πραγματική επιθυμία των λαών. Με τον όρο ότι τους ακούνε και τους καταλαβαίνουν. Συνεπάγεται επίσης μια αλλαγή των τρόπων σκέψης, μια ανοχή για τις ουτοπίες, μια αυξημένη μετριοφροσύνη για τις τεράστιες δυσκολίες αυτού του εργοταξίου. Κι ακόμη, λιγότερη ήσυχη συνείδηση από την πλευρά των «ελίτ», οι οποίες, αν συνεχίσουν με τον ίδιο τρόπο, θα τροφοδοτήσουν σε λίγο ένα βίαιο και βαθύ αντι-ευρωπαϊκό κίνημα, που είναι ανύπαρκτο σήμερα, αντίθετα με όσα λένε για να φοβηθούν οι ίδιες και για να εκφοβίσουν.

Η Ευρώπη των αξιών δεν είναι η συνέχιση της Ευρώπης των συμφερόντων. Είναι κάτι άλλο, για το οποίο δεν διαθέτουμε καθόλου παραστάσεις. Ανάμεσα στα χίλια εργοτάξια που θα ανοίξουν, εδώ θα αναφέρουμε μόνο πέντε. Για να προχωρήσει η συζήτηση.

Κατ' αρχάς χρειάζεται μια εργασία πάνω στις λέξεις, γιατί η πολιτική είναι πάνω απ' όλα λέξεις. Οι Ευρωπαίοι δεν έχουν άλλη εμπειρία -συχνά οδυνηρή- πέρα από την εμπειρία του κράτους-έθνους. Πριν από το μεγάλο άλμα στο άγνωστο, πρέπει τουλάχιστον να αναβαθμίσουμε την ταυτότητα, το έθνος, την πατρίδα, την επικράτεια. Δεν υπάρχει μέλλον αν δεν αποδεχτούμε τις λέξεις του παρελθόντος, την ιστορία και τη γνώση του άλλου, μέσα στη μεγάλη ποικιλία των γλωσσών.

Δεύτερον, η συνειδητοποίηση του ρόλου του πολιτισμού. Αν και τον παραμέρισαν -και δικαιολογημένα- στα πενήντα χρόνια που αφιερώθηκαν στην οικονομική ενσωμάτωση, επειδή είναι εξίσου παράγοντας ένωσης αλλά και μίσους! Άλλο πράγμα είναι να συνεργάζεσαι οικονομικά και άλλο να οικοδομείς από κοινού ένα νέο συμβολικό πλαίσιο.

Τρίτο εργοτάξιο: να ξεχωρίσουμε σαφώς τον κοινό χώρο, τον δημόσιο χώρο και τον πολιτικό χώρο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι κοινός χώρος οικονομικών ανταλλαγών. Δεν είναι καθόλου δημόσιος χώρος, με την έννοια ότι τα 370 εκατομμύρια κατοίκων της αντιπαρέθεσαν γλώσσες, σύμβολα και κινδύνους.

Τέταρτο εργοτάξιο: να επινοήσουμε άλλες πολιτικές πρακτικές. Δεν θα προέλθουν τα πάντα από το, έστω αναβαθμισμένο, Ευρωκοινοβούλιο και από τους άλλους θεσμούς. Θα χρειαστούν επιπλέον πολλές ουτοπίες και πολύ ενδιαφέρον γι' αυτό που γεννιέται. Όμως εδώ και πάνω από τριάντα χρόνια χιλιάδες ενώσεις προσπαθούν να επινοήσουν την πολιτική Ευρώπη με χίλιες δυο μορφές αγωνιστικής ένταξης, αλλά χωρίς να εκδηλώνεται απέναντί τους το παραμικρό επίσημο ενδιαφέρον!

Τέλος, πέμπτο εργοτάξιο: πώς είναι δυνατόν να δημιουργηθεί μια πολιτική ένταξη χωρίς ένα ελάχιστο κοινών αγώνων; Αν δεν υπάρχουν πια εχθροί, υπάρχουν διϊστάμενα οικονομικά και πολιτιστικά συμφέροντα. Ποια θα ήταν άραγε μια δοκιμασία για τη γέννηση της πολιτικής Ευρώπης; Να τολμήσει, για παράδειγμα, να συγκρουστεί με την Ουάσιγκτον στο πεδίο των πολιτιστικών βιομηχανιών.

Η Ευρώπη των αξιών δεν μπορεί να αποφύγει τους κοινούς αγώνες που γεννούν την αλληλεγγύη. Ποτέ, στην Ιστορία, παλιοί λαοί, δημοκρατικοί και πλούσιοι, δεν επιχείρησαν να οικοδομήσουν με ειρηνικό και δημοκρατικό τρόπο μια νέα πολιτική οντότητα. Στο εξής τα πάντα πρέπει να επινοηθούν και δεν υπάρχει πια καμιά «πρωτοπορία».

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο στην διεύθυνση: http://monde-diplomatique.gr/?p=2558

* Ο Dominique Wolton είναι διευθυντής ερευνών στο CNRS στις επιστήμες της επικοινωνίας.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL