Του Shimon Peres *
Όταν ο Θεόδωρος Χερζλ, ιδρυτής του σιωνισμού, έλεγε «ένας λαός χωρίς γη αναζητεί μια γη χωρίς λαό» δεν είχε συνείδηση της ύπαρξης ενός αραβικού πληθυσμού στην Παλαιστίνη ούτε της μελλοντικής του εξέλιξης. Το όραμά του, η μοναδική ουτοπία που πραγματοποιήθηκε ποτέ στη Μέση Ανατολή, δημιούργησε μια ανεξαρτησία η οποία ξεπέρασε κατά πολύ όλα όσα είχε ονειρευτεί.
Ένας λαός διασκορπισμένος, σχεδόν χαμένος, συγκεντρώνεται για να ξαναγεννηθεί. Επιστρέφει στην ιστορική του πατρίδα και την αναζωογονεί με μια νέα πνοή. Κάνει να ξαναγεννηθεί η παλιά ιστορική γλώσσα και τη μετατρέπει σε γλώσσα ζωντανή. Βγαίνει νικητής από πέντε πολέμους παρά το ότι μειονεκτεί σε άνδρες και όπλα. Δημιουργεί νέους τρόπους ζωής (το κιμπούτζ, το μοσάβ, την πόλη της ανάπτυξης). Ιδρύει ένα κράτος στο οποίο οι δημοκρατικές ελευθερίες διατηρούνται ακόμα και σε καιρό πολέμου. Εγκαθιδρύει ένα ανεξάρτητο σύστημα Δικαιοσύνης. Δημιουργεί ένα εντυπωσιακό εκπαιδευτικό σύστημα. Αναπτύσσει βιομηχανία, γεωργία και υπηρεσίες τόσο εξελιγμένες όσο και αυτές των πιο αναπτυγμένων χωρών. Το Ισραήλ γίνεται η μόνη ανταμοιβή, εάν μπορεί να υπάρξει ανταμοιβή, του Ολοκαυτώματος, του Σοάχ, που ήταν η μοίρα του εβραϊκού λαού κάτω από το ναζιστικό καθεστώς.
Ωστόσο ένας βασικός στόχος δεν έχει ακόμα επιτευχθεί: μια εδραιωμένη ειρήνη με τους Άραβες γείτονές του. Το παλαιστινιακό ζήτημα, που παραμένει ακόμα άλυτο -και είναι πρόφαση για επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ-, συνιστά μέχρι σήμερα το βασικό κίνδυνο που απειλεί την ασφάλειά του. Η ενδεχόμενη λύση του παλαιστινιακού προβλήματος θα το επαναφέρει στις κανονικές διαστάσεις του. Αλλά η μη επίλυσή του δημιουργεί τον κίνδυνο μιας ανάφλεξης που θα ξεπερνούσε τις γεωγραφικές διαστάσεις του προβλήματος, και αυτό εξαιτίας της ιστορίας του, της γεωγραφικής εγγύτητας των αραβικών χωρών και της ύπαρξης μιας σημαντικής παλαιστινιακής διασποράς που ζει στις χώρες αυτές.
Στο Όσλο αρχίσαμε την ισραηλο-παλαιστινιακή συμφιλίωση. Αντίθετα με τις συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ με την Αίγυπτο, που προηγήθηκαν του Όσλο, αντίθετα με τη συμφωνία με την Ιορδανία, που ακολούθησε -οι χώρες αυτές ήταν ήδη κανονικά κράτη-, οι συμφωνίες με τους Παλαιστίνιους αποκτούν τελείως διαφορετικό χαρακτήρα.
Στο Όσλο αποφασίστηκε να αρχίσει μια πραγματική συμφιλίωση με τους Παλαιστίνιους. Ενώ εκείνοι κέρδιζαν την αναγνώριση της εθνικής τους αξιοπρέπειας, το Ισραήλ απελευθερωνόταν από ένα βάρος στην ιστορική του συνείδηση. Το Ισραήλ δεν θα έλεγχε ποτέ πια το πεπρωμένο ενός άλλου λαού, πράγμα το οποίο είναι αντίθετο στην ιστορική μας αντίληψη και το οποίο έκανε τους Παλαιστίνιους να εξεγερθούν.
Πράγματι, για να παραμείνει το Ισραήλ εβραϊκό κράτος, τόσο σε δημογραφικό όσο και σε ηθικό επίπεδο, χρειάζεται την ύπαρξη ενός παλαιστινιακού κράτους. Χωρίς την ύπαρξη δύο χωριστών κρατών, θα σχηματισθεί ένα διεθνικό κράτος προς μεγάλη απογοήτευση και των δύο λαών. Θα ακολουθήσει μια διεθνική τραγωδία, η οποία, με το πέρασμα του χρόνου, θα υποχρεώσει το Ισραήλ να παραμείνει οπλισμένο έναντι των Παλαιστινίων, των οποίων η πικρία θα μπορούσε να οδηγήσει στην αναγέννηση της τρομοκρατίας.
Πρέπει να εμποδίσουμε την εξέλιξη δύο διαφορετικών οικονομιών: από τη μια μεριά μια φτωχή αραβική οικονομία που προσφέρει φθηνό εργατικό δυναμικό και από την άλλη μεριά μια πλούσια ισραηλινή οικονομία που εκμεταλλεύεται αυτό το εργατικό δυναμικό. Μια τέτοια απόκλιση κινδυνεύει να παρατείνει τη σύγκρουση και να μετατρέψει μια εθνική σύγκρουση σε κοινωνικο-οικονομική σύγκρουση.
Τίθεται επίσης το ζήτημα των συνόρων και του καθεστώτος που τα διέπει. Το καθεστώς των συνόρων μπορεί είτε να διευκολύνει είτε να δυσχεράνει το έργο της χάραξής τους. Αλλά στην πραγματικότητα, στις μέρες μας, τα σύνορα μεταξύ των κρατών έχουν χάσει μεγάλο μέρος από την αξία τους. Τα σύνορα δεν μπορούν να μας προστατεύσουν από τις οικονομικές ροές, γιατί η οικονομία είναι παγκόσμια, γιατί αυτή η οικονομία στηρίζεται σε μια επιστήμη και σε μια τεχνολογία οι οποίες στερούνται κάθε εθνικού χαρακτηριστικού.
Τα σύνορα δεν είναι πια ικανά να σταματήσουν μια ένοπλη επίθεση, γιατί ούτε οι πύραυλοι ούτε η τρομοκρατία εντυπωσιάζονται απ' αυτά. Οι γραμμές Μαζινό δεν χρησιμεύουν σε τίποτα όταν ένας πύραυλος με χημική, βιολογική ή ακόμα και πυρηνική κεφαλή ακολουθεί μια τροχιά βαλλιστική και όχι πια εδαφική.
Είναι άχρηστη, λοιπόν, η ναρκοθέτηση των συνόρων. Καλύτερα θα είναι να μετατρέψουμε τα σύνορα σε χώρους συνεργασίας, να χτίσουμε εκεί αεροδρόμια, ξενοδοχεία, βιομηχανικά πάρκα, ακόμα και χώρους αναψυχής. Η συνάντηση των λαών είναι η καλύτερη εναλλακτική λύση σε μια πιθανή αναμέτρηση των στρατών τους και τα ξενοδοχεία στα σύνορα μπορεί να αποδειχθούν καλύτεροι εγγυητές από τις στρατιωτικές βάσεις.
Η ειρήνη δεν είναι η συνέχεια του πολέμου με άλλα μέσα. Η ειρήνη συνίσταται στο να τεθεί ένα τέλος σε μια ιστορία που γράφτηκε με κόκκινο μελάνι για να γραφτεί μια καινούργια ιστορία με πράσινο μελάνι. Για να μπορέσει η νέα γενιά να απολαύσει ένα καινούργιο τοπίο, να επωφεληθεί από μεγαλύτερο αναμενόμενο όριο ζωής και να βρει νέο ενδιαφέρον για τη ζωή.
Μετά από πενήντα χρόνια ύπαρξης του κράτους του Ισραήλ (μόλις τελείωσα το γράψιμο ενός βιβλίου στο οποίο παίρνω από το χέρι τον Θεόδωρο Χερζλ για να κάνουμε ένα φανταστικό περίπατο στη χώρα που ονειρεύτηκε, και είναι μαγεμένος από αυτό που βλέπει), πρέπει να επανορθώσουμε το λάθος που κάναμε. Δεν λάβαμε υπόψη μας την ύπαρξη ενός άλλου λαού και, από τη στιγμή που ζούμε δίπλα του, έχουμε κάθε συμφέρον να ολοκληρώσουμε την ιστορική επανάσταση που αρχίσαμε: να δούμε στον γείτονα λαό -έναν καλό γείτονα- την ευκαιρία να συνάψουμε μαζί του νέες σχέσεις και να φέρουμε τη συνολική ειρήνη στη Μέση Ανατολή, για το καλό ολόκληρου του κόσμου.
Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο στη διεύθυνση: http://monde-diplomatique.gr/?p=2552
* Ο Shimon Peres (1923-2016) διετέλεσε πρωθυπουργός του Ισραήλ. Το 1994 έλαβε το Βραβείο Νόμπελ για την Ειρήνη από κοινού με τον Γιτζάκ Ραμπίν και τον Γιάσερ Αραφάτ.
