Live τώρα    
25°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
22.8°C26.3°C
3 BF 32%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.6°C26.2°C
3 BF 34%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
19.0°C24.8°C
2 BF 50%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.8°C
2 BF 65%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.9°C24.5°C
2 BF 33%
Κοσμοδρόμιο από τον Νίκο Κυριακίδη / Φοροπαράδεισοι: Αυξάνονται και πληθύνονται
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κοσμοδρόμιο από τον Νίκο Κυριακίδη / Φοροπαράδεισοι: Αυξάνονται και πληθύνονται

Κάποτε υπήρχε μόνον η Ελβετία. Από τότε που άρχισε να αναπτύσσει τη βιομηχανία της διασυνοριακής διαχείρισης πλούτου τη δεκαετία του 1920, πρωταγωνίστησε ως φορολογικός παράδεισος σ' ένα πρωτάθλημα που είχε οργανώσει η ίδια, γράφει δηκτικά ο "Economist" σχολιάζοντας το τρέχον "άνοιγμα της αγοράς" για τον κλάδο.

Όμως, από τη δεκαετία του 1980, οι φοροφυγάδες και οι άλλοι άμεσα ενδιαφερόμενοι έχουν πια μπερδευτεί από τις πολλές επιλογές που έχουν στη διάθεσή τους. Μπορούν να κρύψουν τα περιουσιακά στοιχεία τους οπουδήποτε θελήσουν, από τις Μπαχάμες και τις Παρθένους Νήσους έως το Χονγκ Κονγκ και τη Σιγκαπούρη. Το ποσοστό του παγκόσμιου πλούτου που διατηρείται σε υπεράκτιους φοροπαραδείσους έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, αλλά παραμένει ακόμα εξαιρετικά δύσκολο να διαπιστωθεί με ακρίβεια πόσος είναι αυτός και ποιοι τον κατέχουν.

Ελάχιστα κέντρα του off shore πλούτου συνηθίζουν να αποκαλύπτουν στοιχεία για ποσά και πρόσωπα. Ωστόσο, πέρυσι, πολλά από αυτά εξουσιοδότησαν την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) να επιτρέψει τη δημόσια πρόσβαση σε τραπεζικά στοιχεία και στατιστικά δεδομένα.

Χρησιμοποιώντας τον διαθέσιμο όγκο πληροφοριών, τρεις διακεκριμένοι οικονομολόγοι, η Ανέτ Αλσταντσέτερ του Πανεπιστημίου του Όσλο, ο Νιλς Γιόχανσεν του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης και ο Γκάμπριελ Ζούκμαν του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας, κατέληξαν στο συμπέρασμα σε μια νέα μελέτη τους πως οι ανά τον κόσμο φορολογικοί παράδεισοι συγκρατούν σήμερα πλούτο ισοδύναμο με το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

“Η φοροδιαφυγή αυξάνεται απότομα όσο ανεβαίνουμε την πυραμίδα του πλούτου, φαινόμενο που οι τυχαίοι έλεγχοι δεν μπορούν να καταγράψουν. Η φοροδιαφυγή στις σκανδιναβικές χώρες ανέρχεται μόλις στο 3% των φόρων που καταβάλλονται από φυσικά πρόσωπα, αλλά, όταν πάμε στο 0,01% των υπερπλούσιων στην κορυφή της εισοδηματικής πυραμίδας, αυξάνεται απότομα στο 30%.

Λαμβάνοντας υπόψη τα επίπεδα της φοροδιαφυγής, αυξάνεται αισθητά και η ανοδική τάση των φορολογικών ανισοτήτων που παρατηρείται σταθερά από τη δεκαετία του 1970 κι έπειτα. Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής μπορεί να αποτελέσει έναν αποτελεσματικότατο τρόπο για την αύξηση των φορολογικών εσόδων από τους εξαιρετικά πλούσιους”. Αυτά είναι εν κατακλείδι μερικά από τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας των τριών οικονομολόγων.

Το βασικό συμπέρασμα, πάντως, περιλαμβάνει πολλές διακυμάνσεις ανά χώρα όσον αφορά το επίπεδο του πλούτου που είναι κρυμμένο στα υπεράκτια κέντρα φοροασυλίας. Για παράδειγμα τα off shore ρωσικά περιουσιακά στοιχεία αντιστοιχούν στο 50% του ΑΕΠ της Ρωσίας. Για χώρες με πλούσιους ενεργειακούς -και όχι μόνον- πόρους, όπως η Βενεζουέλα, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο επίπεδο του 60%-70%, όταν για τη Βρετανία και τις χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης κυμαίνεται στο 15%, ενώ για τη Σκανδιναβία είναι μόλις λίγες ποσοστιαίες μονάδες.

Ωστόσο το πιο εκπληκτικό συμπέρασμα είναι άλλο: οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές, όπως αυτοί που ισχύουν σε χώρες με ισχυρό κοινωνικό κράτος (π.χ. Σουηδία, Δανία), δεν οδηγούν αναγκαστικά τους “έχοντες και κατέχοντες” στους φορολογικούς παραδείσους. Αντίθετα, η μεγάλη συσσώρευση υπεράκτιου πλούτου σχετίζεται με παράγοντες πέραν της φορολογίας, όπως η πολιτική και οικονομική αστάθεια, αλλά και η αφθονία φυσικών πόρων μιας χώρας.

Η γειτνίαση με την Ελβετία αποτελεί επίσης έναν ισχυρό παράγοντα για διοχέτευση εκεί περιουσιακών στοιχείων που “πρέπει” να μείνουν μακριά από αδιάκριτα βλέμματα. Ωστόσο η φήμη της χώρας ως τον υπ’ αριθμόν 1 φορολογικού παραδείσου του κόσμου φαίνεται πως έχει αρχίσει να ξεθωριάζει. Το ύψος των περιουσιακών στοιχείων που διαχειρίζονται οι ελβετικές τράπεζες μειώθηκε μετά το χρηματοπιστωτικό κραχ του 2007-08, ενώ αντίθετα στο Χονγκ Κονγκ αυξήθηκε έξι φορές (!) από το 2007 έως το 2015.

Η κινεζική επαρχία βρίσκεται πλέον μόλις στη δεύτερη θέση πίσω από την Ελβετία στην παγκόσμια κατάταξη των φοροπαραδείσων της υφηλίου. Σύμφωνα μ' έναν από τους συντάκτες της μελέτης, τον Γκάμπριελ Ζούκμαν, η συρρίκνωση αυτή αποδίδεται στις πιέσεις των ξένων κυβερνήσεων προς τις ελβετικές τράπεζες μετά την αποκάλυψη των διαφόρων σκανδάλων φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, σε συνδυασμό βέβαια με την αύξηση του πλούτου στην Ασία.

Τα μεγάλα “πακέτα”

Από τους υπολογισμούς για το μέγεθος των off shore συσσωρευμένων περιουσιακών στοιχείων προκύπτει πως η ανισοκατανομή πλούτου είναι ακόμη χειρότερη απ’ ό,τι θεωρούνταν έως τώρα. Στην Βρετανία, τη Γαλλία και την Ισπανία το 0,01% των υπερπλούσιων νοικοκυριών κρύβουν το 30%-40% του πλούτου τους σε φορολογικούς παραδείσους. Στη Ρωσία το μεγαλύτερο μέρος του ιδιωτικού πλούτου καταλήγει εκεί. Στην Αμερική το μερίδιο του πλούτου που κατέχει το πλουσιότερο 0,01% των νοικοκυριών είναι τόσο υψηλό σήμερα όσο και στις αρχές του 20ού αιώνα στην Ευρώπη. Συμπεριλαμβανομένων των υπεράκτιων περιουσιακών στοιχείων τους, το μερίδιο πλούτου των υπερπλούσιων αυξάνεται ακόμα περισσότερο.

Ωστόσο εξακολουθούν να λείπουν πολλά κομμάτια του παζλ. Μερικοί από τους μεγαλύτερους φοροπαραδείσους του κόσμου, όπως ο Παναμάς και η Σιγκαπούρη, συνεχίζουν να μην αποκαλύπτουν στατιστικά στοιχεία για ό,τι έχει “παρκάρει” στις τράπεζες και τα θησαυροφυλάκιά τους η ελίτ του παγκόσμιου πλούτου.

Σημειωτέον πως τα δεδομένα της BIS αφορούν μόνον τις τραπεζικές καταθέσεις όχι σε άλλες κινητές αξίες όπως μετοχές και ομόλογα που επίσης αποτελούν σημαντικό “μέσο αποθήκευσης” των υπεράκτιων περιουσιών των λίγων. Οι συντάκτες της μελέτης έχουν κάνει εκτιμήσεις για το μέγεθος του χάσματος μεταξύ υπολογιζόμενου και πραγματικού ύψους των off shore περιουσιακών στοιχείων, αλλά είναι πιθανό τα στοιχεία τους να είναι συντηρητικά.

Ο Ζούκμαν -όπως και πολλοί άλλοι πριν από αυτόν που έχουν θέσει το ζήτημα- λέει πως οι φορολογικοί παράδεισοι πρέπει να υποχρεωθούν να γίνουν πιο διαφανείς στο θέμα της διάθεσης στοιχείων για τον κρυμμένο πλούτο τους και ότι τα θεσμικά όργανα που διευκολύνουν τη φοροδιαφυγή πρέπει να αντιμετωπίσουν αυστηρότερες κυρώσεις.

Τα πρόστιμα που επιβάλλονται στις τράπεζες για τις off shore δραστηριότητές τους θεωρούνται συχνά το κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητάς τους και είναι μικρά σε σύγκριση με τα κέρδη τους. Η απειλή κατάργησης των τραπεζικών αδειών θα αποτελούσε ισχυρότερο αποτρεπτικό παράγοντα, κατά τους ειδικούς.

"Υπάρχει μια ισχυρή ζήτηση από όλο τον κόσμο για υπηρεσίες φοροδιαφυγής", τονίζει χαρακτηριστικά ο Αμερικανός οικονομολόγος προσθέτοντας πως "χωρίς επαρκείς κυρώσεις θα υπάρχει πάντα μια προσφορά για την ικανοποίηση αυτής της ζήτησης".

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL