Στην Κούβα, χώρα συνηθισμένη εδώ και δεκαετίες στο πέρασμα των τυφώνων, οι αρχές προετοιμάζονταν εδώ και μέρες για την άφιξη της "Ίρμα". Τα μέλη της υπηρεσίας πολιτικής προστασίας, μιας από τις καλύτερα εκπαιδευμένες αντίστοιχες δυνάμεις στον κόσμο, χτένιζαν τα παράλια για να βοηθήσουν τους κατοίκους να απομακρυνθούν. "Κάποιοι θα πάνε σε συγγενείς τους, άλλοι στα ειδικά καταφύγια που έχουμε ετοιμάσει. Κανείς δεν θα μείνει πίσω" διαβεβαίωνε ο επικεφαλής της, Χοακίν Κιντάνα Σόλας.
Στις ΗΠΑ, η αναμονή της Ίρμα γεννούσε εντελώς διαφορετικές αντιδράσεις. Περισσότερα από 43.000 άτομα γράφτηκαν σε ομάδα του Facebook που καλούσε τους κατοίκους της Φλόριντα να πάρουν τα όπλα τους και να κατευθυνθούν στις ακτές για να αποκρούσουν τον εισβολέα. Ήταν κάτι σαν δημόσιος εξορκισμός. "Το έκανα από έναν συνδυασμό άγχους και βαρεμάρας" εξήγησε αργότερα ο ιδρυτής της ομάδας, Ράιον Έντουαρντς. Πιθανόν για τους ίδιους λόγους, αρκετοί συμπατριώτες του συγκεντρώθηκαν τελικά στα παράλια και άρχισαν να πυροβολούν τα σύννεφα με καραμπίνες και αυτόματα.
Αλλα τι να περιμένει κανείς όταν το σήμα για τη συλλογική παράνοια ή απελπισία είχε στείλει νωρίτερα ο ίδιος ο Πρόεδρος των ΗΠΑ; "Ο τυφώνας Ίρμα είναι επικών διαστάσεων, ίσως να είναι ο μεγαλύτερος που έχουμε δει ποτέ. Να είστε ασφαλείς και να φύγετε από τον δρόμο του, αν είναι δυνατόν. Είμαστε έτοιμοι!". Από το αγαπημένο του Twitter, o Ντόναλντ Τραμπ έπραξε το καθήκον του με το να προειδοποιήσει τους κατοίκους της Φλόριντα και στέλνοντας τις ευχές του.
Γιατί οι κάτοικοι τελικά έλαβαν μόνο ευχές. Η απουσία αποτελεσματικού σχεδίου εκκένωσης έγινε άμεσα αντιληπτή τα επόμενα 24 ωρα με την πλήρη επικράτηση του "ο σώζων εαυτόν σωθήτω". Τεράστια μποτιλιαρίσματα προκλήθηκαν στις βασικές οδικές αρτηρίες της πολιτείας καθώς εκατοντάδες χιλιάδες έσπευδαν να τις εγκαταλείψουν. Και το 2008 φάνταζε απίστευτα μακρινό. Όταν, εν αναμονή του τυφώνα Γκούσταβ, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση εκκένωνε μέρη της Νέας Ορλεάνης με σιδηροδρομικούς συρμούς.
Αυτή τη φορά δεν επιστρατεύτηκαν μέσα μαζικής μεταφοράς και έτσι στα παράλια της Φλόριντα οι πιο φτωχοί και οι πιο ανήμποροι βρέθηκαν μόνοι τους απέναντι στην καταστροφή. Μόλις την Τρίτη, οι αρχές ανακοίνωναν ότι έξι από τους 36 νεκρούς που προκάλεσε συνολικά το πέρασμα του τυφώνα Ίρμα από τις ΗΠΑ ανακαλύφθηκαν σε οίκους ευγηρίας. Αν και δεν δόθηκαν περισσότερες διευκρινήσεις, η τοπική αστυνομία απέδωσε τους θανάτους στην απουσία ηλεκτρικού ρεύματος και κλιματισμού.
Το πέρασμα του τυφώνα άφησε 16 εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα σε Φλόριντα, Τζόρτζια, Αλαμπάμα και Νότια Καρολίνα. Σε ορισμένες περιπτώσεις θα απαιτηθούν μήνες μέχρις ότου οι εταιρείες ηλεκτρικού ρεύματος επισκευάσουν πλήρως τις τεράστιες βλάβες στο δίκτυο παροχής. Οι υπεύθυνοι εξηγούν ότι θα χρειαστεί η αντικατάσταση ολόκληρων σταθμών και χιλιάδων πυλώνων. Εκείνο, που αποφεύγουν να εξηγήσουν είναι γιατί, σε μια περιοχή αποδειγμένα τόσο ευάλωτη στους τυφώνες, το ρεύμα εξακολουθεί να μεταφέρεται από εναέρια καλώδια και όχι από υπόγεια.
Τριτοκοσμικές δημόσιες υποδομές
Για πολλοστή φορά, μια φυσική καταστροφή αποκάλυψε πόσο υποβαθμισμένες παραμένουν οι δημόσιες υποδομές της παγκόσμιας υπερδύναμης. Και δεν είναι μόνο οι περισσότεροι από 100 νεκροί που έχουν προκαλέσει μέσα σε ένα μήνα οι τυφώνες. Ούτε οι εκατομμύρια κάτοικοι της Φλόριντα που παραμένουν ακόμη και σήμερα χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα.
Τα αντιπλημμυρικά έργα αποδείχτηκαν για μία ακόμη φορά ανεπαρκή. Ακόμη και το δίκτυο ύδρευσης στην παραλιακή ζώνη μιας από τις πλουσιότερες πολιτείες των ΗΠΑ ξηλώθηκε. Στα νησιά Φλόριντα Κις, το 25% των κατοικιών κατέρρευσαν και το 65% δέχτηκαν σοβαρές ζημιές. Όσοι δεν είχαν φροντίσει εγκαίρως να ασφαλιστούν απέναντι σε ακραία φυσικά φαινόμενα θα πρέπει να ξαναχτίσουν τα σπίτια τους έχοντας ως μοναδική βοήθεια την πενιχρή ομοσπονδιακή βοήθεια που συνήθως παίρνει τη μορφή χαμηλότοκων δανείων.
Πού είναι η Αμερική των μεγάλων έργων και υποδομών που υποσχόταν προεκλογικά ο Ντόναλντ Τραμπ; Μέχρι τώρα το μοναδικό έργο που προωθεί συστηματικά είναι το τείχος στα σύνορα με το Μεξικό. Και αυτό τη στιγμή που οι εκτιμήσεις ανεβάζουν το κόστος της καταστροφής σε Φλόριντα και Τέξας σε 290 δισεκατομμύρια δολάρια.
Κι όμως, ακόμη και μέσα σε ένα τοπίο απόλυτης καταστροφής, οι τιμές στο χρηματιστήριο της Γουόλ Στρητ συνέχιζαν την προηγούμενη εβδομάδα την ανοδική τους πορεία καθώς οι αγορές δεν έκρυβαν την ανυπομονησία τους για τις γενναιόδωρες φοροαπαλλαγές που υπόσχεται τώρα η κυβέρνηση στις αμερικανικές επιχειρήσεις με πρόσχημα την ανοικοδόμηση.
Ακόμη και οι φυσικές καταστροφές προσφέρουν ευκαιρίες για κέρδη. Κατά τα άλλα, η επόμενη θεομηνία θα βρει τη χώρα ακόμη πιο απροστάτευτη αφού η κυβέρνηση Τραμπ συνοδεύει τις εκτεταμένες φοροαπαλλαγές με σαρωτικές περικοπές στους προϋπολογισμούς κάθε δημόσιας υπηρεσίας που θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη σε τέτοιες περιπτώσεις.
Κατεδαφίζοντας τις αρχές προστασίας
Υπηρεσίες όπως η ΝΟΑΑ (Διοίκηση Ωκεανών και Ατμόσφαιρας) και η ΝWS (Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία) είναι υπεύθυνες για την έγκαιρη πρόγνωση ακραίων καιρικών φαινομένων όπως οι τυφώνες. Παρ' όλ' αυτά έχασαν το ένα πέμπτο των κονδυλίων για τη συντήρησή τους από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό.
Ακόμη και οι υπηρεσίες διάσωσης δεν γλίτωσαν το τσεκούρι. Μπορεί η αμερικανική αρχή πολιτικής προστασίας FEMA να δέχτηκε αυτές τις μέρες πολλούς δημόσιους επαίνους από κυβερνητικά στελέχη αλλά δεν είναι βέβαιο ότι τα καλά λόγια θα αντισταθμίσουν τα 667 εκατομμύρια δολάρια που θα περικοπούν.
Και φυσικά καλύτερα να μην μιλήσουμε για την "επάρατη" Αρχή Περιβαλλοντικής Προστασίας που αν κατορθώσει να επιβιώσει, θα πρέπει να το κάνει με τα μισά περίπου κονδύλια από όσα ελάμβανε μέχρι σήμερα. Ήδη 400 εργαζόμενοι της έχουν αποχωρήσει στο πλαίσιο του προγράμματος εθελούσιας εξόδου που εφαρμόζεται.
Για να μάθουν όλοι αυτοί να επιμένουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι υπαρκτό φαινόμενο και όχι fake news, όπως υποστηρίζει ο Πρόεδρος Τραμπ. Αλλά πίσω από όλα αυτά φαίνεται να υπάρχει κάτι βαθύτερο. Ο Μίλτον Φρίντμαν είχε αποκαλύψει κάποτε τον λόγο για τον οποίο ο νεοφιλελευθερισμός απεχθάνεται τόσο την προστασία του περιβάλλοντος. "Οι οικολογικές αξίες μπορούν να βρουν τη φυσική τους θέση στην αγορά, όπως οποιαδήποτε άλλη καταναλωτική ζήτηση", σημείωνε.
Επομένως δεν χρειάζεται ούτε οποιοσδήποτε σχεδιασμός ούτε κάποια προσπάθεια ρύθμισης. Η αγορά αυτορρυθμίζεται και θα κάνει το ίδιο και το περιβάλλον. Έλα όμως που οι τυφώνες γίνονται όλο και πιο ισχυροί και οι πάγοι στην Ανταρκτική αλλά και τις Άλπεις εξακολουθούν να λειώνουν χωρίς να υπακούουν στις εντολές των οίκων αξιολόγησης και της Γουόλ Στρητ.
Ίσως γι' αυτό ο Τραμπ να επιμένει στην απόσυρση των ΗΠΑ από τη διεθνή συνθήκη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή. "Δεν υπάρχει περιβαλλοντικό σχέδιο διάσωσης: το να παραδεχτείς ότι υπάρχει ανάγκη για κάτι τέτοιο είναι σαν να παραδέχεσαι ότι το οικονομικό σύστημα βασίζεται σε μια σειρά αυταπάτες" σημειώνει εύστοχα ο συγγραφέας και περιβαλλοντικός ακτιβιστής Τζορτζ Μόνμπιοτ. Οπότε είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο επόμενος τυφώνας θα βρει τις αμερικανικές πολιτείες ακόμη πιο ανοχύρωτες. Και τα απειλητικά σύννεφα θα αντιμετωπιστούν πιθανότατα και πάλι με σφαίρες.
