Κάποτε είχε αξία η ζωή στην Τουρκία. Πριν από πολύ καιρό. Η ανθρώπινη ζωή δεν έχει πια αξία, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Η κυβέρνηση προάγει την ιδέα του «μαρτυρίου» για περισσότερο από μια δεκαετία, στην προσπάθειά της να χτίσει έναν νέο εθνικισμό. Η νέα αντίληψη βασίζεται στη θυσία για το έθνος, αλλά τώρα η θυσία προσδιορίζεται αποκλειστικά με τη θρησκεία. Με άλλα λόγια, η Τουρκία είναι μια χώρα που γεννήθηκε μέσα από μια ανίκητη πίστη, ειδικά στο Ισλάμ. Η νίκη μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της πίστης, κι εκείνοι που πεθαίνουν πολεμώντας για την πίστη είναι μάρτυρες.
Η κυβερνητική προπαγάνδα κορυφώθηκε από τον Ιούνιο του 2015, όταν τέθηκε σε εφαρμογή μια στρατηγική θανάτου. Η κυβέρνηση έχασε την πλειοψηφία της στη Βουλή και άρχισε ένας πόλεμος για να ξανακερδίσει τις ψήφους. Υπουργοί, ο πρόεδρος, ακόμα και η σύζυγος του προέδρου έσπευσαν να επαινέσουν τους μάρτυρες σε κάθε ευκαιρία.
Η κυβερνητική προπαγάνδα δεν έκανε εξαίρεση ούτε για τα παιδιά. Το αντίθετο, τα παιδιά θεωρήθηκαν πρωταρχικοί στόχοι. Πέρυσι η εφημερίδα “Evrensel” αποκάλυψε πολλές προσπάθειες που έκανε η κυβέρνηση για την πολιτική κατήχηση παιδιών, αρχίζοντας από την προσχολική ηλικία. Μια από τις αποκαλύψεις περιλάμβανε ένα βιβλίο με σκίτσα που εκδόθηκε από την Diyanet, την κρατική υπηρεσία που επιβλέπει όλες τις θρησκευτικές υποθέσεις. Τα σκίτσα δόξαζαν το μαρτύριο, μαρτύριο σήμαινε άνοδος στον παράδεισο. Οι μάρτυρες δεν υπέφεραν όταν πέθαιναν. Δεν ένιωθαν πόνο. Γινόταν επίσης αναφορά στον Προφήτη, για να είναι ακαταμάχητη η προπαγάνδα. Αυτή η αποτρόπαιη συμπεριφορά τράβηξε την προσοχή του Τύπου εκτός Τουρκίας, αλλά ο φιλοκυβερνητικός Τύπος στο εσωτερικό της χώρας δεν ενδιαφέρθηκε να καλύψει το θέμα.
Από το 2015 η προαγωγή του θανάτου έγινε ρουτίνα. Ουδέποτε πριν στην ιστορία της Τουρκίας ένας υπουργός είχε δηλώσει δημοσίως ότι λαχταρά να γίνει μάρτυρας. Ο πρόεδρος επαινούσε διαρκώς το μαρτύριο: «Κάθε ένας από τους μάρτυρές μας είναι μια σφραγίδα που σφραγίζει την αιώνια παρουσία μας σε αυτά τα εδάφη».
Ίσως αναρωτηθεί κάποιος μέχρι που μπορεί να φτάσει η κυβέρνηση στην προαγωγή του μαρτυρίου. Τον περασμένο μήνα ο υπουργός Άμυνας προσέφερε το υπηρεσιακό αυτοκίνητό του για την τελετή περιτομής ενός αγοριού κοντά στο Κοτσάελι. Το αγόρι μπήκε στο αυτοκίνητο, πατούσε τη σειρήνα σε όλη τη διαδρομή γελώντας και ήταν πολύ χαρούμενο. Έδωσαν το “παρών” στην τελετή όλοι οι ανώτεροι κυβερνητικοί αξιωματούχοι. Ο υπουργός και ανώτεροι αξιωματούχοι στόλισαν το αγόρι με χρυσά νομίσματα. Ο φιλοκυβερνητικός Τύπος εξήρε το θέμα. Το αγόρι άξιζε όλη αυτήν την προσοχή. Εξάλλου, ο πατέρας του είχε μαρτυρήσει πολεμώντας τρομοκράτες. Ακόμα πιο σημαντικό, ο ίδιος ο Πρόεδρος της Τουρκίας είχε υποσχεθεί στο αγόρι μια μεγαλοπρεπή τελετή. Η μητέρα και το παιδί με δηλώσεις στα ΜΜΕ επαίνεσαν τον Πρόεδρο που κράτησε τον λόγο του. Η τελετή λειτούργησε προς όφελος της κυβέρνησης.
Δεν προάγει μόνο η κυβέρνηση το μαρτύριο. Τη βοηθούν δήμοι που ελέγχονται από το AKP. Φιλοκυβερνητικά τηλεοπτικά κανάλια προβάλλουν σίριαλ που προάγουν τον μιλιταρισμό και τον θάνατο. Εργάζονται επίσης επιμελώς εμπορικά επιμελητήρια που ελέγχονται από το AKP. Μόνο το εμπορικό επιμελητήριο της Άγκυρας μετέφερε στο Τσανάκαλε (Δαρδανέλια) 32.000 μαθητές από το 2005. Εκατομμύρια άνθρωποι μεταφέρθηκαν στο Τσανάκαλε από το 2003. Όλα αυτά έγιναν για να προαχθεί το μαρτύριο και μια πολεμική αντίληψη της εθνικότητας.
Στις 23 Μαΐου το εμπορικό επιμελητήριο της Άγκυρας οργάνωσε μια εκδήλωση με τίτλο « Από το Τσανάκαλε στη 15η Ιουλίου. Το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο από τον τίτλο και από τις ομιλίες: εκείνοι που πέθαναν στην απόπειρα του πραξικοπήματος ήταν μάρτυρες. Είναι τόσο σημαντικοί όσο και εκείνοι που πολέμησαν τον εχθρό στο Τσανάκαλε και έσωσαν το έθνος. Ο αναχρονισμός δεν έχει σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι το μαρτύριο. Εκείνοι που πέθαναν νίκησαν την απόπειρα του πραξικοπήματος με την πίστη τους. Έτσι μπορεί να σωθεί το έθνος. Στην εκδήλωση δοξάστηκε το μαρτύριο και εξισώθηκε το πραξικόπημα με τη Μάχη του Τσανάκαλε. Το έμμεσο μήνυμα ήταν ότι το καθεστώς έχει νομιμοποίηση όπως το έθνος.
Το καθεστώς φαίνεται πως είναι πλήρως προσανατολισμένο σε μια στρατηγική θανάτου και μαρτυρίου. Πρόσφατα ο πρόεδρος της Τουρκίας μίλησε πάλι για τους μάρτυρες. «Ναι, έχουμε μάρτυρες. Αλλά , δόξα τω Θεώ, προηγούμαστε δέκα προς έναν» είπε. Δεν μιλούσε για έναν ποδοσφαιρικό αγώνα. Εννοούσε πως για κάθε στρατιώτη που σκοτώνεται, σκοτώνονται δέκα από την άλλη πλευρά. Έκανε λόγο για αίμα και για εκδίκηση. Εκείνο που δεν ανέφερε ήταν ότι όλοι όσοι σκοτώθηκαν ήταν από την Τουρκία. Ήταν τέκνα της ίδιας χώρας.
Αυτό συμβαίνει τώρα στην Τουρκία. Εφαρμόζεται μια στρατηγική θανάτου. Νέοι άνθρωποι πεθαίνουν. Η κυβέρνηση προάγει το μαρτύριο για να εξακολουθούν να πεθαίνουν νέοι άνθρωποι. Αν δεν σταματήσει αυτή η φρενίτιδα, δεν πρόκειται να ανακάμψει η Τουρκία.
* Ο Σερντάρ Ντεγκιρμεντσίογλου είναι επισκέπτης καθηγητής στο Universite libre de Bruxelles. Ήταν καθηγητής Ψυχολογίας στην Κωνσταντινούπολη, αλλά απολύθηκε στο κυνήγι μαγισσών που εξαπολύθηκε κατά των Ακαδημαϊκών για την Ειρήνη τον Απρίλιο του 2016. Οι Ακαδημαϊκοί για την Ειρήνη είχαν υπογράψει την έκκληση για τερματισμό των πολεμικών επιχειρήσεων κατά των Κούρδων στη νοτιοανατολική Τουρκία
