Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.4°C21.6°C
2 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
19 °C
15.6°C20.8°C
2 BF 70%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.8°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.5°C24.8°C
2 BF 34%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.9°C22.3°C
3 BF 46%
Κοσμοδρόμιο από τον Νίκο Κυριακίδη / Κλίμα εναντίον οικονομίας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κοσμοδρόμιο από τον Νίκο Κυριακίδη / Κλίμα εναντίον οικονομίας

Δυτική Ανταρκτική, Ιούλιος 2017. Ένα τεράστιο τμήμα της παγοκρηπίδας Λάρσεν σπάει και αποκολλάται σχηματίζοντας ένα γιγάντιο παγόβουνο. Είναι όσο σχεδόν η Κύπρος σε έκταση! Οι επιστήμονες ακούγονται επιφυλακτικοί, χρειάζονται αδιάσειστα στοιχεία για να αποδώσουν ένα, κατά τ΄ άλλα, φυσικό φαινόμενο στην παγκόσμια υπερθέρμανση. Γνωρίζουν όμως πως το στρώμα του πάγου στην περιοχή έχει συρρικνωθεί δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ σε άλλα σημεία του εξαφανίστηκε τελείως πριν από περίπου είκοσι χρόνια.

Αμερική, Σεπτέμβριος 2023. Η Wall Street κλυδωνίζεται άσχημα. Αυτή τη φορά δεν φταίνε τα ενυπόθηκα δάνεια υψηλού ρίσκου και η φούσκα της κτηματαγοράς. Πανικόβλητοι επενδυτές ξεπουλούν μετοχές τους σε εταιρείες παραγωγής ορυκτών καυσίμων. Το μέλλον των κολοσσών αυτών δείχνει πιο αβέβαιο από ποτέ. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να πάρει έκτακτα μέτρα για δραστικές περικοπές των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα λόγω της κλιματικής αλλαγής. Κεφάλαια τρισεκατομμυρίων χάνονται μέσα σε λίγες ημέρες. Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι σ΄όλο τον κόσμο χάνουν τις συντάξεις τους, καθώς τα αποθεματικά των ταμείων τους που είναι επενδυμένα σε “χαρτιά”, εξανεμίζονται...

Σενάριο “οικονομικής” φαντασίας; Καθόλου, προειδοποιούν οι ιθύνοντες των διεθνών ρυθμιστικών αρχών που ανησυχούν σε τέτοιο βαθμό για την προοπτική ενός παγκόσμιου οικονομικού κραχ εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής ώστε έχουν ήδη αναλάβει δράση για να το αποτρέψουν. Ζητούν απ' όλους τους μεγάλους οικονομικούς οργανισμούς και τις εταιρείες να αρχίσουν να αξιολογούν και να αποκαλύπτουν τους χρηματοπιστωτικούς κινδύνους που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής.

Η task force που συστήθηκε για τον σκοπό αυτό παρουσίασε τον περασμένο μήνα τις κατευθυντήριες γραμμές της. Η ομάδα λειτουργεί στο πλαίσιο του παγκόσμιου Συμβουλίου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (FSB), ενός θεσμικού οργάνου με έδρα τη Βασιλεία της Ελβετίας που δημιουργήθηκε μετά την κρίση του 2007-08 από την G20. Οργανισμοί που διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία 25 τρισεκατομμυρίων δολαρίων όπως η Barclays και η Morgan Stanley, προσχώρησαν στην πρωτοβουλία.

Το ρίσκο

Η ταχεία υπερθέρμανση του πλανήτη θέτει δύο συναφείς απειλές για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, σύμφωνα με τους ειδικούς. Η πρώτη έχει να κάνει με το κόστος των φυσικών καταστροφών που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή, το οποίο είναι ήδη υψηλό και αυξάνεται διαρκώς.

Η Lloyds του Λονδίνου εκτιμά ότι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας λόγω της κλιματικής αλλαγής, διεύρυνε τις οικονομικές απώλειες από τον τυφώνα Sandy που έπληξε τον Οκτώβριο του 2012 τις ανατολικές ΗΠΑ κατά το ένα τρίτο των συνολικών, προσθέτοντας άλλα 5 δισεκ. δολάρια στο κόστος κάλυψης των ζημιών.

Το κόστος αυτό μπορεί μελλοντικά να εκτοξευτεί στα ύψη σε τέτοιο επίπεδο που οι ασφαλιστικές εταιρείες είτε θα χρεοκοπήσουν, είτε θα περιορίσουν δραστικά τις καλύψεις που παρέχουν. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε απαξίωση της ακίνητης περιουσίας και σε πάγωμα επενδύσεων στον κατασκευαστικό τομέα σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Σύμφωνα με τον ασφαλιστή Στιβ Γουεϊγκούντ της Aviva Investors που επικαλείται η επιθεώρηση New Scientist, μια αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 4 βαθμούς θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια τον ασφαλιστικό τομέα σε “υπαρξιακή κρίση”.

Η δεύτερη απειλή (εκ των πραγμάτων η πιο σοβαρή) είναι το γεγονός ότι ο χρηματοπιστωτικός κλάδος- που στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη μορφή του συμπεριλαμβάνει σαφώς τις τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία- συνεχίζει, σε μεγάλο βαθμό, να ποντάρει επενδυτικά σε τομείς της οικονομίας που λειτουργούν όπως έχουν σήμερα τα πράγματα. Δηλαδή, σε εταιρείες που προσπαθούν να βρουν ακόμα περισσότερο πετρέλαιο και φυσικό αέριο, σε αυτοκινητοβιομηχανίες που δεν έχουν πλάνο για στροφή στην ηλεκτροκίνηση, σε αγορές ακινήτων σε περιοχές που απειλούνται από την αύξηση της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Οι επενδύσεις αυτές ανέρχονται σήμερα σε τρισεκατομμύρια δολάρια. Ως γνωστόν, η αξία τους εξαρτάται από την εμπιστοσύνη των επενδυτών στο ισχύον status quo. Αν αυτό μεταβληθεί, η αξία τους θα καταρρεύσει.

Απ' την άλλη, η μετάβαση στην οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα θα οδηγήσει σε ανακατανομή σημαντικού μέρους του παγκόσμιου κεφαλαίου. Αν αυτό συμβεί απότομα, θα οδηγηθούμε σε μια "εσπευσμένη προσαρμογή ολόκληρου του συστήματος της παγκόσμιας οικονομίας με σοβαρούς κινδύνους για την παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα”, προειδοποιεί η Τράπεζα της Αγγλίας σε σχετική έκθεσή της που δημοσιοποιήθηκε τον περασμένο μήνα.

Η μετάβαση και η "φούσκα"

Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι ιθύνοντες της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων απορρίπτουν την ιδέα ότι οι επιχειρήσεις τους εκτίθενται σε σοβαρούς κινδύνους. Επομένως, είναι δύσκολο να τους πείσεις πως οι κίνδυνοι αυτοί υπάρχουν και πως θα πρέπει να τους αντιμετωπίσουν. Πρόσφατη έκθεση της Independent Petroleum Association of America, της ένωσης των Αμερικανών πετρελαιοπαραγωγών, ισχυρίζονταν πως τα συνταξιοδοτικά ταμεία θα χάσουν τρισεκατομμύρια δολάρια εάν πουλήσουν όλες τις μετοχές τους σε πετρελαϊκές εταιρείες. Αλλά η έκθεση αυτή βασίζεται στην υπόθεση πως οι πετρελαϊκές εταιρείες θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται και να είναι κερδοφόρες και τα επόμενα 50 χρόνια, όπως συνέβαινε τα προηγούμενα 50, όμως αυτό ακούγεται κάπως αυθαίρετο, αν όχι παράλογο.

Περυσινή έκθεση της εδρεύουσας στο Λονδίνο εταιρείας αναλύσεων IHS Markit έκανε λόγο για "φούσκα άνθρακα" αναφερόμενη στην χρηματιστηριακή αξία των πετρελαϊκών εταιρειών η οποία βασίζεται σε αποθέματα που δεν θα είναι σε θέση να πουλήσουν μελλοντικά, καθώς θα απομακρυνόμαστε από τα ορυκτά καύσιμα. Η ίδια έκθεση επισημαίνει ότι το 80% της σημερινής χρηματιστηριακής αξίας των πετρελαϊκών εταιρειών συναρτάται με αποθέματα που θα μπορούν να διαθέσουν τα επόμενα 10 με 15 χρόνια. Το διάστημα αυτό θεωρείται γενικά μικρό για να ολοκληρωθεί η ενεργειακή μετάβαση κι έτσι εκτιμάται πως δεν υπάρχει οικονομικός κίνδυνος. Ισχύει όμως αυτό; Τι θα συμβεί σε περίπτωση έκτακτων συνθηκών που θα πρέπει να δρομολογηθεί η λήψη άμεσων μέτρων;

"Οι πετρελαϊκές έχουν ήδη ανακαλύψει περισσότερα κοιτάσματα από ό, τι οι μελλοντικοί νόμοι για το κλίμα θα τους επιτρέψουν να πουλήσουν. Αυτές οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αποδεχθούν ότι δεν μπορούν να συνεχίσουν να αναπτύσσονται με τον τρόπο που έκαναν μέχρι σήμερα και αντ' αυτού θα πρέπει να επικεντρωθούν στη συρρίκνωσή τους ώστε να μεγιστοποιήσουν τα έσοδα τους από τα υπάρχοντα αποθέματα", επισημαίνει ο Anthony Hobley της πρωτοβουλίας Carbon Tracker, ενός think tank που δημιουργήθηκε για να αναδείξει τους οικονομικούς κινδύνους της κλιματικής αλλαγής.

Αντιθέτως όμως, οι πετρελαϊκές συνεχίζουν να δανείζονται για να ανακαλύψουν περισσότερα κοιτάσματα. Με βάση στοιχεία του Rainforest Action Network, οι τράπεζες διοχετεύουν κεφάλαια περίπου 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως (!) σε "ακραία" πρότζεκτ ορυκτών καυσίμων τα οποία μάλιστα είναι πιθανό να αποτελέσουν στόχο της πολιτικής δράσης για το κλίμα. Πρόκειται για τομείς όπως η εξόρυξη άνθρακα και η κατασκευή θερμοηλεκτρικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, η εξόρυξη πετρελαίου από ασφαλτούχο άμμο (κυρίως στον Καναδά) και η πετρελαϊκή εξερεύνηση στον Αρκτικό Ωκεανό και την ανοιχτή θάλασσα.

Ωστόσο, το μεγάλο ζήτημα για τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων δεν είναι εάν θα είναι σε θέση να πουλήσουν τα προϊόντα τους μελλοντικά, είναι εάν θα μπορούν να έχουν κέρδος από αυτά. Οι ΗΠΑ εξακολουθούν ακόμα να χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες άνθρακα αλλά απ' το 2010 κι έπειτα τρεις από τις πέντε μεγαλύτερες εταιρείες εξόρυξης της χώρας έχουν καταθέσει αίτηση πτώχευσης. Το φθηνό φυσικό αέριο "σκότωσε" τα κέρδη του άνθρακα στις ΗΠΑ και οι φτηνές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα μπορούσαν να κάνουν το ίδιο με τα κέρδη των εταιρειών ορυκτών καυσίμων παγκοσμίως - ακόμη κι αν καλύπτουν μόνον ένα μικρό ποσοστό της συνολικών ενεργειακών απαιτήσεων του πλανήτη.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL