Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
10.6°C16.5°C
1 BF 70%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
13 °C
11.1°C14.9°C
2 BF 67%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
8.0°C14.4°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
13 °C
12.8°C14.1°C
2 BF 82%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
5 °C
4.9°C11.8°C
0 BF 100%
Κοσμοδρόμιο από τον Νίκο Κυριακίδη / "Η πρώτη γυναίκα"
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κοσμοδρόμιο από τον Νίκο Κυριακίδη / "Η πρώτη γυναίκα"

Βαλεντίνα Τερέσκοβα, η πρώτη γυναίκα αστροναύτης της Σοβιετικής Ένωσης και του κόσμου το 1963

"Λένε πάντα στις γυναίκες και τα κορίτσια ότι πρέπει να επιλέξουν τη θηλυκότητα, το να είναι γυναίκες και μητέρες, και σύζυγοι, και πάει λέγοντας. Ή να είναι καλές θυγατέρες και να κάνουν μια καριέρα. Νομίζω ότι όλο αυτό είναι εξαιρετικά άδικο" (Βάιρα Βίκε - Φράιμπεργκα, πρώην Πρόεδρος της Λετονίας) Μ' άλλα λόγια “κάθισε στη γωνιά σου και μην ζητάς πολλά”...

Θα μπορούσε να συμπληρώσει κανείς πως και στις ευκαιρίες, όταν αυτές δίνονται, για να αναδειχθούν στη δημόσια σφαίρα, στον τομέα της λήψης αποφάσεων, της άσκησης εξουσίας, του διπλωματικού ή δικαστικού σώματος, της ακαδημαϊκής κοινότητας, οι γυναίκες, αντίθετα ίσως απ' τους άνδρες -οπωσδήποτε πολύ περισσότερο από αυτούς-, πρέπει να ποντάρουν: είναι σαν να γυρίζουν τον τροχό της τύχης...

Δεν έχουν προγραμματίσει την πορεία τους και η εκπλήρωση των ονείρων τους δεν ακολουθεί μια γραμμική εξέλιξη. Οι προσωπικές φιλοδοξίες τους αυτοπεριορίζονται, η καταξίωσή τους είναι κατά κανόνα αποτέλεσμα της ευκαιρίας της στιγμής, της τύχης περισσότερο. Μα, καλά, θα αναρωτηθεί κάποιος, δεν θέλουν ή δεν μπορούν. Το πιθανότερο είναι ότι το αποφεύγουν. Σ' έναν κόσμο “γένους αρσενικού”, με τα στερεότυπα της “στοργικής μητέρας” και της “αφοσιωμένης συζύγου” να τους ακολουθούν παντού και πάντα απ' τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, οι γυναίκες μπορεί να εγκαταλείπουν ή να παραχωρούν τις ευκαιρίες που τους δίνονται.

Έτσι εκείνες οι λίγες που πετυχαίνουν στη δημόσια ζωή και κερδίζουν με το σπαθί τους την εμπιστοσύνη και την αναγνώριση του κόσμου έχουν προηγουμένως κερδίσει ένα "λαχείο". Εκείνο που τους ανοίγει τις πόρτες, που τους επιτρέπει να δείξουν και να αποδείξουν την επάρκειά τους, τις ικανότητες τους, τα προσόντα, το ταλέντο τους. Όπως π.χ. η ποσόστωση του Μακρόν για στελέχωση του ψηφοδελτίου του κόμματός του κατά 50% από γυναίκες στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου.

Αυτή η “αναγκαστική” και κάπως δογματική συνθήκη σίγουρα θα είναι μια ευκαιρία ζωής για πολλές γυναίκες που θα μπορέσουν να μπουν και να αναδειχθούν στη γαλλική εθνοσυνέλευση και ίσως μεταπηδήσουν αργότερα στον ευρύτερο στίβο της πολιτικής. Κάπως έτσι λοιπόν, η έκφραση - κλισέ "η πρώτη γυναίκα" -πρωθυπουργός, υπουργός, πρέσβης, πρόεδρος ανωτάτου δικαστηρίου- έφτασε να ακούγεται τόσο εντυπωσιακή όσο η ανακάλυψη ενός μακρινού γαλαξία.

Το απρογραμμάτιστο “ταξίδι”

Μια πρόσφατη, μοναδική στο είδος της, έρευνα του London School of Economics που αποκαλύπτει το πώς ορισμένες από τις κορυφαίες γυναίκες στη σφαίρα της δημόσιας ζωής πέτυχαν και καταξιώθηκαν στους τομείς τους ακολουθώντας παντός είδους και απρογραμμάτιστες σταδιοδρομίες, έρχεται να επιβεβαιώσει τα παραπάνω. Θα μπορούσε βεβαίως να είναι και μια αδιαμφισβήτητη απόδειξη της γυναικείας προσαρμοστικότητας, ωστόσο επ' ουδενί μια τέτοια “αναγνώριση” αναιρεί τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες διεκδικώντας ρόλους που η κοινωνία έχει “αναθέσει” στους άνδρες.

Η μελέτη με τίτλο “Πάνω απ' το στηθαίο” του βρετανικού πανεπιστημίου βασίστηκε σε προσωπικές συνεντεύξεις 85 γυναικών, συμπεριλαμβανομένων πρώην αρχηγών κρατών, υπουργών, πρεσβευτών, ακαδημαϊκών και επικεφαλής οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.

Υπό την καθοδήγηση του Ινστιτούτου Δημοσίων Υποθέσεων (IPA) του LSE, η μελέτη περιλάμβανε συνεντεύξεις με πολλές γυναίκες που ήταν οι «πρώτες» στον τομέα τους -στην πολιτική, τη Δικαιοσύνη, την ακαδημαϊκή κοινότητα. Ανάμεσά τους η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Αυστραλίας Τζούλια Γκίλαρντ, η πρώτες γυναίκες πρόεδροι του Μαλάουι και της Κιργιζίας, Τζόις Μπάντα και Ρόζα Οτουνμπάγιεβα αντίστοιχα, και η πρώτη Αφροαμερικανίδα πρύτανης πανεπιστημίου της διάσημης κοινότητας Ivy League Ρουθ Σίμονς.

Η Ivy League είναι μια ομάδα παλαιών πανεπιστημίων και κολεγίων της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ υψηλού ακαδημαϊκού και κοινωνικού πρεστίζ, ανάμεσά τους το Χάρβαρντ, το Γέιλ, το Πρίνσετον, το Κολούμπια και το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.

Η επικεφαλής της έρευνας δρ Πούρνα Σεν, πρώην αναπληρώτρια διευθύντρια του IPA, δήλωσε πως η μελέτη δείχνει πόσο κοινό χαρακτηριστικό είναι το «απρογραμμάτιστο ταξίδι» μεταξύ των γυναικών ηγετών, πολλές απ' τις οποίες έφτασαν στις ανώτερες θέσεις της δημόσιας ζωής χωρίς να έχουν καθορίσει εκ των προτέρων ένα σχέδιο δράσης και επίτευξης στόχων. Κατά τη δρ Σεν αυτό είναι “ένα εξαιρετικά ενθαρρυντικό στοιχείο για τις νέες γυναίκες που δεν είναι βέβαιες για την τροχιά της σταδιοδρομίας τους”.

Οι γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα μίλησαν για τις μεγάλες προκλήσεις με τις οποίες ήρθαν αντιμέτωπες ασκώντας τα καθήκοντά τους: το ότι έπρεπε να γίνουν ζογκλέρ για να συνδυάσουν και να ανταποκριθούν σε επαγγελματικές και προσωπικές ευθύνες, για τον σεξισμό που συνάντησαν στον δρόμο τους αλλά και για την σημασία των ισχυρών και υποστηρικτικών γυναικείων δικτύων και της στήριξης συζύγων και συντρόφων στην πορεία τους προς την “κορυφή”.

Με την εύνοια της τύχης

Το φύλο, η ταξική καταγωγή, η φυλή, η ηλικία, η αναπηρία και η γεωγραφία “διασταυρώθηκαν” σε πολλά ταξίδια “πρώτων γυναικών”, μαζί φυσικά μ' ένα μεγάλο μέρος από αυτό που οι ίδιες αποκαλούν “τύχη”.

Συνολικά το 57% των ερωτηθεισών δήλωσε πως το ότι βρέθηκαν στη σωστή θέση την κατάλληλη στιγμή έπαιξε ρόλο στην ανοδική εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους. Το ταλέντο, τα προσόντα και η πείρα συχνά δεν ήταν αρκετά για να φτάσει μια γυναίκα στην κορυφή στον τομέα της, κάτι που προφανώς συνδέεται με την ντε φάκτο πρακτική της στελέχωσης των υψηλόβαθμων θέσεων από άνδρες.

Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της πρωτότυπης και άκρως αποκαλυπτικής αυτής έρευνας ο καθηγητής Κόνορ Γκίαρτι, πρώην διευθυντής του IPA, δήλωσε: "Γνωρίζουμε ότι οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στα ανώτερα επίπεδα της δημόσιας ζωής, αλλά αυτό που είχε διερευνηθεί ελάχιστα έως τώρα ήταν οι ίδιοι οι απολογισμοί των γυναικών για τα 'ταξίδια' τους. Η μελέτη αυτή όχι μόνο φωτίζει τις εμπειρίες, τα εμπόδια και τα μαθήματά που πήραν οι γυναίκες, αλλά είναι σημαντική διότι αποτυπώνει τις εμπειρίες όλων εκείνων που τείνουν να εμφανίζονται και να ακούγονται ελάχιστα».

Η παγκόσμια έρευνα “Πάνω απ' το στηθαίο” διενεργήθηκε τον Μάρτιο στα Ηνωμένα Έθνη, όπου η δρ Σεν έχει αναλάβει σήμερα διευθύντρια της πολιτικής του διεθνούς Οργανισμού για τις γυναίκες. Η έρευνα υποστηρίχθηκε από το Ίδρυμα Alison Wetherfield και το Ετήσιο Ταμείο του LSE.

Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως η μεγάλη πλειονότητα όλων αυτών των γυναικών που έχουν αναδειχθεί και έχουν διαπρέψει σε πόστα υψηλού κύρους και μεγάλων απαιτήσεων είναι ταυτόχρονα και γυναίκες "πολλαπλού ρόλου", μη έχοντας παραιτηθεί ή απορρίψει τη γυναικεία ταυτότητα. Το 71% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα του LSE είναι και μητέρες! Πρωθυπουργοί μητέρες, βουλευτές μητέρες, καθηγήτριες μητέρες...

Πάρα πολλές γυναίκες δεν αξιοποιούν τις ευκαιρίες που τους δίνονται, παραδέχεται η Βάιρα Βίκε - Φράιμπεργκα. Η ιστορία που αφηγείται η ίδια αποδεικνύει πράγματι το γιατί οι γυναίκες δεν πρέπει να αφήνουν καμία ευκαιρία να πέσει κάτω, όποια κι αν είναι αυτή:

“Θυμάμαι μια φορά, σ' ένα κοκτέιλ πάρτι, κάποιος κύριος που είχε πιει ήδη μερικά ποτά άρχισε να μας λέει πως οι γυναίκες δεν πρέπει να μπαίνουν στην ακαδημαϊκή κοινότητα, πρέπει να μένουν στο σπίτι φροντίζοντας τα παιδιά. Τον ενθάρρυνα να συνεχίσει, να μιλήσει περισσότερο, ήταν άλλωστε ένα ακαδημαϊκό πάρτι...

Σιγά - σιγά οδηγήθηκε σε τέτοια γελοία συμπεράσματα και τα επιχειρήματά του έγιναν τόσο παράλογα -χωρίς εγώ να πω μια λέξη, απλά προτρέποντάς τον μόνον να μιλά- που στο τέλος με κοίταξε και μου είπε: 'Ξέρεις πραγματικά πώς να δώσεις σ' έναν συνάδελφό σου το σκοινί για να πάει να κρεμαστεί'”...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL