Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
22.0°C24.8°C
3 BF 39%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
21.0°C24.2°C
2 BF 52%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
18.8°C20.5°C
4 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
20 °C
19.3°C19.8°C
5 BF 60%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
22.9°C24.0°C
3 BF 33%
Financial Times / Οι εκκαθαρίσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι απειλή για το τουρκικό κράτος
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Financial Times / Οι εκκαθαρίσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι απειλή για το τουρκικό κράτος

Του Ντέιβιντ Γκάρντνερ

Η Τουρκία επέζησε της αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος στα μέσα Ιουλίου, αλλά οι μαζικές εκκαθαρίσεις που συνεχίζονται είναι τέτοιας κλίμακας που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα διαφορετικό είδος απειλής για το κράτος και το κυβερνών νεοϊσλαμικό κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ).

Παρά το γεγονός ότι οι πολιτικοί αντίπαλοι του ΑΚΡ καταδίκασαν το αποτυχημένο πραξικόπημα, οι μαζικές συλλήψεις και απολύσεις που ακολούθησαν, οι οποίες έχουν βάλει στο στόχαστρο πανεπιστημιακούς, δικαστές και δημοσιογράφους, καθώς και στρατιώτες και δημόσιους υπαλλήλους, καταστρέφουν τη βάση για οποιαδήποτε προσέγγιση μεταξύ της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, του οποίου η εκλογική τακτική είναι να πολώσει την κοινωνία σε αντίπαλες ταυτότητες, μπορεί να μη νοιάζεται.

Η καταστολή είναι τόσο μεγάλης κλίμακας -αφορά περισσότερους από 80.000 υπόπτους-, που θα μπορούσε να ακρωτηριάσει τα ιδρύματα που ήδη λυγίζουν υπό τον αυταρχισμό του κ. Ερντογάν και να καταστρέψει το ανοσοποιητικό σύστημα των υπηρεσιών ασφαλείας της Τουρκίας. Αυτό μπορεί να είναι ζήτημα δευτερεύουσας σημασίας για τους ηγέτες του ΑΚΡ, οι οποίοι τη σκαπούλαραν από ένα πραξικόπημα που απέτυχαν να ανιχνεύσουν και τώρα νοιάζονται πρώτα και κύρια για την ασφάλεια του κόμματος και της κυβέρνησης.

Αλλά η διείσδυση στο κράτος στην κλίμακα που αποδίδεται στους γκιουλενιστές -το αντίπαλο ισλαμιστικό κίνημα που κατηγορεί ο Ερντογάν για το πραξικόπημα- είναι πιθανή μόνο με κάποιο βαθμό συνενοχής στην κορυφή της κυβέρνησης, του κόμματος και της γραφειοκρατίας. Καθώς οι εκκαθαρίσεις ξεδιπλώνονται, θα εκτεθούν κατά πάσα πιθανότητα και ανώτερα στελέχη του ΑΚΡ και τότε θα αναγκαστούν να νοιαστούν.

Η κυβέρνηση προσπαθεί να δικαιολογήσει αυτή τη θεσμική καταστροφή σαν ένα είδος παράληψης, σαν ένα ειλικρινές λάθος του κ. Ερντογάν και του ΑΚΡ που εμπιστεύτηκαν τον Φετουλάχ Γκιουλέν. Οι υπουργοί ισχυρίζονται πως νόμιζαν πως ο κληρικός με έδρα τις ΗΠΑ ηγούνταν ενός φωτισμένου ισλαμικού κινήματος όταν στην πραγματικότητα επρόκειτο για μια κακόβουλη ισλαμιστική ομάδα. Αλλά η επίκληση στην αφέλεια μοιάζει ύποπτα ανειλικρινής. Ακόμη κι αν η κυβέρνηση χρησιμοποιεί το πραξικόπημα σαν πρόσχημα για να σαρώσει τους αντιπάλους της, οι αριθμοί είναι απλά συγκλονιστικοί.

Μέχρι στιγμής 149 στρατηγοί, σχεδόν η μισή ανώτερη βαθμίδα της χώρας, έχουν συλληφθεί ή αποπεμφθεί. Περισσότερες από τις μισές στρατιωτικές μονάδες είχαν κάποια ανάμειξη στην απόπειρα πραξικοπήματος. Παρά την εκκαθάριση της Αστυνομίας, όταν οι γκιουλενιστές οργάνωσαν μια καταστροφική επιχείρηση που έφτασε τον εσωτερικό κύκλο του Ερντογάν τον Δεκέμβριο του 2013, οι υπουργοί λένε ότι περισσότεροι από τους μισούς αρχηγούς της επαρχιακής Αστυνομίας συμμετείχαν στην ομάδα του Γκιουλέν.

Παραδόξως, η διείσδυση του Στρατού, για την οποία οι αξιωματούχοι φαίνεται πως πράγματι γνώριζαν λίγα, είναι η πιο εύκολα κατανοήσιμη. Οι γκιουλενιστές ξεκίνησαν να τοποθετούν τους οπαδούς τους στο εσωτερικό της Αστυνομίας και της δικαστικής εξουσίας από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, αλλά όταν το ΑΚΡ ανέλαβε την εξουσία το 2002, ο στρατός διεξήγαγε την τακτική εκκαθάριση όλων των αξιωματούχων εκείνων που υποπτεύονταν ως ισλαμιστές. Η κυβέρνηση έβαλε τέλος σ' αυτό, και βασίστηκε στους γκιουλενιστές για να αντιμετωπίσει τους κοσμικούς στρατηγούς οι οποίοι προσπαθούσαν να ρίξουν το ΑΚΡ.

Εκείνη τη μάχη, από το 2008 έως το 2011, την έδωσαν για λογαριασμό του ΑΚΡ οι γκιουλενιστές εισαγγελείς. Οι εισαγγελείς έβαλαν φυλακή 43 στρατηγούς σε ένα συνωμοτικό σίριαλ με ονόματα όπως "Επιχείρηση βαριοπούλα". Οι γκιουλενιστές αντικατέστησαν τους στρατηγούς που ξεφορτώθηκαν με στελέχη που έθρεφαν καιρό εντός των Ενόπλων Δυνάμεων. Αλλά ο αριθμός των "ύποπτων" στρατηγών σήμερα είναι σχεδόν τέσσερις φορές μεγαλύτερος.

Πώς συνέβη αυτό; "Κι εμείς αναρωτιόμαστε ακριβώς το ίδιο πράγμα" λέει ο υπουργός Οικονομικών Νατζί Αγκμπάλ. Κάτι τέτοιο ισχύει στα κυβερνητικά γραφεία ανά την Άγκυρα.

Οι γκιουλενιστές διατηρούσαν ένα εξαιρετικό επίπεδο μυστικότητας και έτειναν να στοχεύουν σε θέσεις που ήταν χρήσιμες για τη διευκόλυνση της εισόδου και άλλων, όπως είναι οι θέσεις των προσωπαρχών και των υπεύθυνων ανθρωπίνου δυναμικού. Η Σελίν Σαγιέκ Μποκ, επικεφαλής οικονομικής πολιτικής και εκπρόσωπος Τύπου του Σοσιαλδημοκρατικού Ρεπουμπλικανικού κόμματος, το οποίο από καιρό προειδοποιούσε για τους κινδύνους της διείσδυσης των γκιουλενιστών, λέει "Οι αριθμοί (των συλληφθέντων) προκαλούν ανησυχία, αλλά επί 14 χρόνια γινόταν μια συντονισμένη προσπάθεια να τοποθετούνται οι γκιουλενιστές στο κράτος, άρα οι αριθμοί πρέπει να είναι μεγάλοι".

Στο υπουργείο Εξωτερικών, για παράδειγμα, στο αξιοκρατικό προπύργιο των κοσμικών, 300 άνθρωποι έχουν απολυθεί. Όταν ο Αχμέτ Νταβούτογλου -που παραγκωνίστηκε από πρωθυπουργός τον Μάιο από τον κ. Ερντογάν- ήταν υπουργός Εξωτερικών μεταξύ 2011-14, υπήρχε μια κάποια δυσαρέσκεια μεταξύ των Τούρκων διπλωματών για την πρόσληψη αξιωματούχων που φέρονταν να έχουν ελλιπή ειδίκευση, αλλά ήταν ισλαμικά "σωστοί". Οι προσλήψεις τριπλασιάτηκαν, ενώ η διαδικασία εισόδου και οι ενδελεχείς εξετάσεις αντικαταστάθηκαν από τεστ πολλαπλής επιλογής. Η αφήγηση είναι πως αυτό επέτρεψε στους γκιουλενιστές να διαρρεύσουν τις απαντήσεις στις τάξεις τους, όπως είχαν κάνει αλλού - μεταξύ άλλων και για την είσοδο στην Αστυνομία και στον Στρατό.

«Πρόκειται για εισαγωγικές εξετάσεις όπου κατάφεραν αντιγράφοντας να εισαχθούν», λέει ένας ανώτερος αξιωματούχος του υπουργείου Εξωτερικών.

Υπάρχει εδώ ένα μοτίβο το οποίο δείχνει προς τα πάνω. Ίσως γι' αυτόν τον λόγο ο Ερντογάν και ο Μπινάλι Γιλντιρίμ, ο πρωθυπουργός, έχουν προειδοποιήσει τις τελευταίες ημέρες να μην παραγίνει με τις εκκαθαρίσεις. Αλλά μπορεί να είναι πολύ αργά. "Σε κάποιο σημείο, θα πέσουν κεφάλια υψηλά ιστάμενων αξιωματούχων του ΑΚΡ" λέει πρώην αξιωματούχος της Άγκυρας, "αλλιώς δεν μπορεί να εξηγηθεί το πώς αυτοί οι άνθρωποι (οι γκιουλενιστές) απέκτησαν τέτοια εξουσία".

Παρά το γεγονός ότι οι πολιτικοί αντίπαλοι του ΑΚΡ καταδίκασαν το αποτυχημένο πραξικόπημα, οι μαζικές συλλήψεις και απολύσεις που ακολούθησαν, καταστρέφουν τη βάση για οποιαδήποτε προσέγγιση μεταξύ της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL