Των Έμιλυ Κάντμαν και Τζέμα Τέτλοου
Από τα ιαπωνικών συμφερόντων εργοστάσια αυτοκινήτων στα βορειοανατολικά μέχρι τους αστραφτερούς ουρανοξύστες του Λονδίνου που χρηματοδοτήθηκαν από τους Κινέζους, η σύγχρονη Βρετανία έχει οικοδομηθεί πάνω σε ξένα χρήματα. Ο συνδυασμός της σταθερής κυβέρνησης, της ενισχυμένης οικονομικής δυναμικής και του εξειδικευμένου και ευέλικτου εργατικού δυναμικού έκανε το Ηνωμένο Βασίλειο μαγνήτη παγκόσμιων επενδύσεων.
Αλλά η αποτυχία του Ηνωμένου Βασιλείου να εξισορροπήσει την οικονομία του ως προς τις εξαγωγές, σε συνδυασμό με την πτώση των αποδόσεων των επενδύσεων στο εξωτερικό, έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει υπάρξει ουσιαστικά ένα "πλωτό" επιθετικό αμοιβαίο κεφάλαιο (hedge fund), λέει η Νταϊάν Κόιλ, καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.
Η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την Ε.Ε. θέτει το ερώτημα του κατά πόσον η "Ηνωμένο Βασίλειο ΕΠΕ" θα εξακολουθεί να είναι σε θέση να αυξήσει το περίπου 5% του εθνικού εισοδήματος που απαιτείται για τη χρηματοδότηση αυτής της εξωτερικής ανισορροπίας.
«Οι κρίσεις ξεσπούν σχεδόν πάντα όταν υπάρχουν ισχυρές συγκρούσεις πολιτικής», λέει ο Τζιανκάρλο Κορσέτι, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, ο οποίος έχει διατελέσει σύμβουλος της Τράπεζας της Αγγλίας και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Όλοι οι μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης θεωρούν ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πλέον λιγότερο φερέγγυο από ό,τι ήταν την περασμένη εβδομάδα, με την έλλειψη πολιτικής ηγεσίας να προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία.
"Ο εφιάλτης δεν είναι άλλος από την απώλεια της εμπιστοσύνης στις προοπτικές του Ηνωμένου Βασιλείου μαζί με μία απεργία αγοραστών», λέει ο Ίαν Στιούαρτ, επικεφαλής οικονομολόγος της Deloitte.
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο. Τα κόστη του κρατικού δανεισμού του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν πέσει, με τις δεκαετείς αποδόσεις να σημειώνουν πτώση κάτω του 1% για πρώτη φορά τη Δευτέρα. Αν και οι τιμές των μετοχών έχουν πέσει, δεν υπάρχει καμία ένδειξη μαζικής εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από το χρηματιστήριο.
Η εξήγηση για το τεράστιο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών -του δείκτη ουσιαστικά της ικανότητας μιας χώρας να πληρώσει τις οφειλές της στον κόσμο- βρίσκεται στα χρηματοπιστωτικά, όχι στο εμπόριο.
Το χάσμα μεταξύ των εισαγωγών και των εξαγωγών παρέμεινε αρνητικό αλλά σταθερό την τελευταία δεκαετία, με το τεράστιο έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο να αντισταθμίζεται εν μέρει από το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών. Η απότομη πτώση της αξίας της στερλίνας προσφέρει μια ευκαιρία να βελτιωθεί η θέση αυτή αν γίνουν οι εξαγωγές πιο ανταγωνιστικές. Αλλά ο Τζον Ρέιθ, στρατηγικός αναλυτής της UBS, υποστηρίζει πως η αντίδραση των εταιρειών θα καθορίσει τον όποιο αντίκτυπο.
«Νομίζω ότι η ώθηση στα περιθώρια κέρδους των εξαγωγέων με τη στερλίνα θα είναι μεγαλύτερη από την ώθηση στις εξαγωγές. Ιδίως στην αρχή», λέει.
Οι οικονομολόγοι επισημαίνουν τα διδάγματα από την πτώση της στερλίνας του 2007-2008, η οποία, σε αντίθεση με τις προσδοκίες, απέτυχε να ενισχύσει σημαντικά τον όγκο των εξαγωγών. Αυτό συνέβη εν μέρει επειδή, σε αντίθεση με αυτό που συνέβη όταν το το Ηνωμένο Βασίλειο πετάχτηκε έξω από το μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών το 1992, το νόμισμα εν προκειμένω δεν είχε κρατηθεί τεχνητά υψηλά από πριν.
Η άλλη επίδραση της πτώσης της στερλίνας θα είναι να γίνουν οι εισαγωγές πιο ακριβές, αναγκάζοντας τους καταναλωτές να κάνουν περικοπές στις αγορές τους ή να υποκαταστήσουν ξένα προϊόντα με φθηνότερα προϊόντα που κατασκευάστηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αν και αυτό θα βοηθήσει τους αριθμούς, δεν είναι κατ' ανάγκην καλή είδηση.
"Θέλετε το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών να χαλαρώσει, αλλά αυτό πρέπει να γίνει μέσω των αυξανόμενων εξαγωγών και της καλύτερης απόδοσης των περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό, και όχι μέσω εσωτερικών επενδύσεων και μιας αναγκαστικής μείωσης στην κατανάλωση», λέει ο Aζάντ Ζανγκάνα, οικονομολόγος της Schroders.
Αλλά ο κύριος λόγος για τον οποίο το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Βρετανίας έχει επιδεινωθεί, έχει να κάνει με την αναλογία των επενδύσεων όπου καταγράφεται η διαφορά μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών χρηματοοικονομικών ροών.
Αν εξαιρέσουμε την οικονομική κρίση του 2008, η Βρετανία συνήθως κέρδιζε πολύ περισσότερα από υπερπόντιες επενδύσεις σε σύγκριση με αυτά που πλήρωνε για τις ξένες επενδύσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο. Από το 2011, αυτές οι θετικές αποδόσεις βαίνουν μειούμενες, ενώ οι πληρωμές στους ξένους επενδυτές έχουν αυξηθεί, με αποτέλεσμα το χάσμα να έχει αυξηθεί. Η πτώση της στερλίνας μπορεί επίσης να βοηθήσει εδώ, καθώς αυτό σημαίνει ότι το εισόδημα των επενδυτών του Ηνωμένου Βασιλείου στο εξωτερικό θα αξίζει περισσότερο.
Οι οικονομολόγοι τονίζουν ότι οι ισχυροί δείκτες του Ηνωμένου Βασιλείου θα πρέπει να διασφαλίζουν τη διατήρηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος -με την προϋπόθεση ότι υπάρχει σαφές όραμα και ηγεσία από την πλευρά της κυβέρνησης. "Τα μεγάλα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών υπό κανονικές συνθήκες δεν είναι πρόβλημα, καθώς μια χώρα είναι σε θέση να δανειστεί για να τα καλύψει», λέει ο Πανίκος Δημητριάδης, καθηγητής Οικονομικών στο Leicester και πρώην διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου.
"Ωστόσο, ανάλογα με το πώς εξελίσσεται η πολιτική, θα μπορούμε να πούμε κατά πόσο θα υπάρχουν ή όχι κανονικές συνθήκες. Αν οι διεθνείς δανειστές - επενδυτές τρομάξουν, μπορεί να αποφασίσουν να φύγουν από το Ηνωμένο Βασίλειο», προσθέτει.
Το έθνος έχει μαύρη ιστορία κρίσεων στο ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών, που προήλθε από γεωπολιτικούς κλυδωνισμούς. Συγκεκριμένα η κρίση του Σουέζ το 1956, όταν εκροή ξένων κεφαλαίων ανάγκασε τη Βρετανία να συμφωνήσει σε άμεση και πλήρη στρατιωτική αποχώρηση από την Αίγυπτο, έβαλε τέλος στις ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες της χώρας.
Αλλά ενώ οι οικονομολόγοι ανησυχούν για τον αντίκτυπο του Brexit, λίγοι μόνο προβλέπουν κρίση τέτοιας κλίμακας. Ο Ντέιβιντ Μάιλς, καθηγητής Οικονομικών στο Ιmperial και πρώην μέλος της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής, είναι ξεκάθαρος: "Είναι το Brexit το ισοδύναμο πυρηνικής βόμβας; Όχι". Αλλά προειδοποιεί πως "η τεράστια πτώση στην παραγωγικότητα από την κρίση του 2008 παραμένει δυσνόητη και αχαρτογράφητη, οπότε κανείς δεν πρέπει να υποκρίνεται ότι γνωρίζει πώς θα εξελιχθεί η παραγωγικότητα".
(ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑΜΑΛΗ)
