Της Νίκης Θεσσαλού
Η Κριστιάνα Φιγκέρες είναι ενδιαφέρουσα γυναίκα σε κρίσιμο πόστο. Με μεγάλη ευθύνη και ελάχιστη εξουσία. Η 60χρονη ανθρωπολόγος από την Κόστα Ρίκα, κόρη επαναστάτη και τρεις φορές πρωθυπουργού, με καριέρα στη δημόσια διοίκηση σε μια από τις πιο "πράσινες" χώρες του πλανήτη -η μισή Κόστα Ρίκα είναι εθνικό πάρκο, προστατευμένο και λειτουργικό-, είναι η επικεφαλής της υπηρεσίας του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC) και κατ' επέκταση η προεδρεύουσα της παγκόσμιας διάσκεψης για το κλίμα που ξεκίνησε χθες στο Παρίσι και θα διαρκέσει 12 μέρες.
Το παγκόσμιο ραντεβού στη Γαλλία ήταν ήδη δύσκολο κι εξ αρχής ναρκοθετημένο -με τις χώρες να έχουν διαφορετική αντίληψη και διαφορετικά συμφέροντα στο κρίσιμο θέμα της υπερθέρμανσης του κοινού μας πλανήτη- κι έχει γίνει ακόμη πιο δύσκολο αφού διοργανώνεται λίγες μόνο μέρες μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στην πόλη του φωτός. Ο βασικός στόχος της διάσκεψης είναι να βρει εφαρμόσιμες λύσεις, ώστε να αποσυνδεθεί η παγκόσμια ανάπτυξη από την αύξηση των εκλύσεων αερίων θερμοκηπίου. Από την αρχή της βιομηχανικής εποχής, ανάπτυξη και αέρια αυξάνονταν χέρι-χέρι. Τώρα θα πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε η παγκόσμια οικονομία να συνεχίσει να έχει αυξητικούς ρυθμούς -ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες- αλλά παράλληλα να μειώνονται οι εκλύσεις διοξειδίου του άνθρακα.
Για την Κριστίνα Φιγκέρες, είναι σαφές το δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι αναπτυσσόμενες χώρες. Για να προστατευτούν από τα όλο και συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα, που σχετίζονται με την υπερθέρμανση, θα πρέπει να απαλλαγούν από τη χρήση του κάρβουνου. Πλην όμως η βασική πηγή ενέργειάς τους είναι το κάρβουνο και χωρίς εγγυήσεις οικονομικής στήριξης από τις πλούσιες χώρες, ώστε να μπορέσουν να το υποκαταστήσουν σε μεγάλο βαθμό με άλλες πηγές ενέργειας, δεν έχουν την πολυτέλεια να το απαρνηθούν. Θα τιναχθούν οι οικονομίες τους στον αέρα.
Θα πρέπει, λοιπόν, η Φιγκέρες να πείσει τους πλούσιους πρωταγωνιστές να δώσουν ισχυρές εγγυήσεις και τις αναπτυσσόμενες χώρες ότι θα μπορούν να τροφοδοτούν στο μέλλον εξίσου αποτελεσματικά τη μηχανή της οικονομίας τους με λιγότερο κάρβουνο. Στις προηγούμενες διασκέψεις για το κλίμα αυτό δεν επιτεύχθηκε.
Στην ίδια κατηγορία με το κάρβουνο είναι και το πετρέλαιο. Ενώ πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και οι μεγαλύτερες οικονομικές δυνάμεις του πλανήτη -ΗΠΑ, Ευρωπαϊκή Ένωση, Κίνα, Ρωσία και Ινδία- έχουν τουλάχιστον σχεδιάσει τη στρατηγική τους για τη μείωση των εκλύσεων διοξειδίου του άνθρακα -το αν και πόσο αποτελεσματικά θα την εφαρμόσουν είναι μια άλλη συζήτηση-, κάποιες άλλες, όπως π.χ. η Σαουδική Αραβία, ακόμη δεν το έχει κάνει. Και η στάση της είναι κρίσιμη, ως μεγάλης πετρελαιοπαραγωγού χώρας. Όπως κρίσιμη είναι η στάση των ισχυρών πετρελαϊκών ομίλων, που μονίμως βάζουν τρικλοποδιές σε κάθε συμβιβασμό, προσπαθώντας να αγκιστρωθούν στο σημερινό τους επιχειρηματικό μοντέλο - και τα κέρδη τους.
Εάν κι αυτή τη φορά η διάσκεψη για το κλίμα ναυαγήσει, εάν δηλαδή δεν υπάρξουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις και εφαρμόσιμα μέτρα ώστε να επιτευχθεί ο στόχος του περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη στους 2 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα μας, η Φιγκέρες μιλά για καταστροφή: "Εάν η αύξηση της θερμοκρασίας ξεπεράσει αυτό το όριο, θα έχουμε συνεχώς φυσικές καταστροφές, οι οποίες δεν θα απειλήσουν μόνο τις ζωές των άμεσα θιγόμενων, αλλά θα τινάξουν στον αέρα τη σταθερότητα στον πλανήτη". Σύμφωνα με τη Φιγκέρες, κάθε μέρα που περνάει χωρίς να περιορίζεται η εκπομπή αερίων θερμοκηπίου, απειλούνται όλο και περισσότερες χώρες. "Κι αν οι ανεπτυγμένες έχουν τις αντοχές να αντιμετωπίσουν μεγάλες καταστροφές, οι φτωχότερες χώρες δεν έχουν ούτε την οικονομική ούτε την τεχνολογική ικανότητα να συνέλθουν από τα χτυπήματα των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως φάνηκε στο παράδειγμα της Αϊτής, και βυθίζονται στο χάος".
