Της Νίκης Θεσσαλού
Μερικές εκλογικές αναμετρήσεις μάς αφήνουν παγερά αδιάφορους, ενίοτε μέχρι τη στιγμή που μαθαίνουμε τα αποτελέσματά τους, εάν ανήκουν στην κατηγορία των... δύσκολων ή των αναπάντεχων. Αναμετρήσεις όχι σε χώρες... εξωτικές, που με δυσκολία θυμόμαστε τις πρωτεύουσές τους, αλλά σε σημαντικές χώρες της ευρύτερης γειτονιάς μας. Έτσι περνάνε στα ψιλά και οι σημερινές βουλευτικές εκλογές στην Πολωνία, μια από τις μεγαλύτερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Εκλογές που δεν αφορούν μόνο τον λαό της Πολωνίας, αλλά και όλους τους εταίρους της, κυρίως σ' αυτή τη φάση της πολλαπλής κρίσης, πολιτικής, οικονομικής, μεταναστευτικών ροών.
Στην Πολωνία συγκρούονται σήμερα δύο γυναίκες - κι αυτό είναι καλό για μια βαθιά συντηρητική καθολική χώρα, όπου το κυρίαρχο πρότυπο είναι "η θέση της γυναίκας είναι στην κουζίνα της και στα παιδιά της". Κι εδώ σταματούν τα καλά. Η μία ισχυρή κυρία, η νυν πρωθυπουργός -που διαδέχθηκε τον Ντόναλντ Τουσκ, όταν μετακόμισε ως πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες- και επικεφαλής της "Πλατφόρμας Πολιτών", Εύα Κόπατς, θεωρείται η ενσάρκωση του πιο ανάλγητου νεοφιλελευθερισμού. Η αντίπαλός της, αντιπρόεδρος του κόμματος "Δίκαιο και Δικαιοσύνη" -ιδρυθέντος από τους δίδυμους Κατσίνσκι- Μπεάτα Στσίντλο ανήκει στην ευρύτερη οικογένεια της σκληρής Δεξιάς, με τάσεις προς την Ακροδεξιά.
Αν πιστέψει κανείς τις δημοσκοπήσεις -που σχεδόν παντού έχουν πάψει να θεωρούνται... θέσφατο, όταν δεν διαψεύδονται πανηγυρικά-, το φαβορί για την πρωθυπουργική καρέκλα είναι η Στσίντλο. Μια γυναίκα χαμηλών τόνων, που δείχνει συμπαθητική νοικοκυρά, και αποφεύγει συστηματικά -και πολύ έξυπνα- κάθε εμπρηστική τοποθέτηση. Σε πλήρη αντίθεση με το αφεντικό του κόμματός της, τον εναπομείναντα στη ζωή δίδυμο Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, που βάζει φωτιά στα τόπια και σε σχέση με το προσφυγικό- "κανείς στην Πολωνία"- και σε σχέση με την Ευρώπη, και σε σχέση με τις δύσκολες γειτόνισσες Γερμανία και Ρωσία.
Όταν πριν από δέκα χρόνια εμφανίστηκαν στο προσκήνιο οι δίδυμοι Κατσίνσκι, στον μοναδικό στην Ιστορία ρόλο του προέδρου και πρωθυπουργού αντίστοιχα, η Πολωνία είχε βρεθεί απόλυτα απομονωμένη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μόλις ανέλαβε το κόμμα του Τουσκ, η απομόνωση αυτή εξαφανίστηκε ως διά μαγείας και παράλληλα ξεκίνησε ένα success story ανάπτυξης, μείωσης της ανεργίας και αύξησης της επιρροής της Βαρσοβίας εντός και εκτός Ευρώπης. "Ποτέ τα προηγούμενα 500 χρόνια η Πολωνία δεν ήταν τόσο ειρηνική, ενωμένη και ευημερούσα όσο σήμερα", έγραφε πέρσι ο "Economist".
Μόνο που για τους νέους Πολωνούς αυτό το success story είναι μαγική εικόνα. Ο κανόνας είναι να τελειώνουν τις σπουδές τους κι αν είναι τυχεροί, να βρίσκουν δουλειά με συμβόλαια - "σκουπίδια", όπως τα λένε, με δίμηνες και τρίμηνες κακοπληρωμένες συμβάσεις και καμιά πιθανότητα εργασιακής ασφάλειας. Αλλά και οι μεγαλύτεροι εργαζόμενοι στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν ξεχάσει από καιρό τι θα πει 8ωρο, δουλεύουν πολύ περισσότερο και με τα χίλια ζόρια τα βγάζουν πέρα, ειδικά εάν ζουν στις μεγάλες πόλεις, που η ζωή έχει ακριβύνει σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Η μετανάστευση, μόνιμη μάστιγα της Πολωνίας τους δύο τελευταίους αιώνες, συνεχίζεται και μεσούντος του success story. Σήμερα δεν αφορά μόνο τον περιβόητο Πολωνό υδραυλικό, που κατηγορείται ότι ρίχνει τις τιμές στη Βρετανία, ή τον Πολωνό εργάτη γης, που μαζεύει τη σοδιά στη Γερμανία, αλλά και τους νέους που τελειώνουν τα πολωνικά πανεπιστήμια και προσπαθούν να χτίσουν το μέλλον τους στη Δύση. Δύο εκατομμύρια Πολωνοί έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τα τελευταία χρόνια - κι αυτός είναι ένας από τους βασικότερους λόγους που το ποσοστό της ανεργίας είναι... μόνο 8%. Εξάγεται...
Οι περισσότεροι πολιτικοί αναλυτές στη Βαρσοβία εξηγούν την αναγέννηση του κόμματος των Κατσίνσκι πρωτίστως με αυτό το ψεύτικο success story και δευτερευόντως με τα συνθήματα ενάντια στους μετανάστες. Αλλά η πιθανή επιστροφή του κόμματος "Δίκαιο και Δικαιοσύνη" στην εξουσία θα κάνει ακόμη πιο δύσκολη την επίλυση του καυτού προσφυγικού ζητήματος στην Ευρώπη.
