Επιμέλεια: Βάλια Καϊμάκη
Του Serge Halimi*
Το 1980, για να συνοψίσει το όραμά του για τις σχέσεις ΗΠΑ-Σοβιετικής Ένωσης, ο Ρόλαντ Ρήγκαν χρησιμοποίησε την παρακάτω φράση: "Όταν κερδίζουμε, αυτοί χάνουν". Δώδεκα χρόνια αργότερα, ο διάδοχός του στον Λευκό Οίκο, Τζορτζ Μπους, έδινε συγχαρητήρια στον εαυτό του για την πορεία που διανύθηκε: "Ένας κόσμος, που κάποτε ήταν χωρισμένος σε δύο ένοπλα στρατόπεδα αναγνωρίζει ότι δεν υπάρχει παρά μόνο μία κυρίαρχη υπερδύναμη, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής". Η φράση αυτή σφράγισε επισήμως το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Τα πράγματα εξελίχθηκαν από τότε. Η καμπάνα σήμανε τη μέρα που η Ρωσία βαρέθηκε να "χάνει" και υπολόγισε ότι ο προγραμματισμένος υποβιβασμός της δεν είχε πάτο, αφού καθένας από τους γείτονές της προσελκύονταν -ή δωροδοκούνταν- σε μια οικονομική και στρατιωτική συμμαχία με κύριο στόχο την ίδια. "Τα αεροπλάνα του ΝΑΤΟ περιπολούν τους αιθέρες πάνω από τη Βαλτική, έχουμε ενδυναμώσει την παρουσία μας στην Πολωνία και είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ακόμα περισσότερα", υπογράμμιζε, άλλωστε, ο Μπάρακ Ομπάμα τον προηγούμενο Μάρτιο στις Βρυξέλλες.1 Μπροστά από το ρωσικό Κοινοβούλιο, ο Βλαντίμιρ Πούτιν συσχέτισε αυτήν τη θέση με την "περίφημη πολιτική του περιορισμού", την οποία, όπως υποστήριξε, οι δυτικές δυνάμεις ασκούν ενάντια στη χώρα του από... τον 18ο αιώνα.2
Ωστόσο, ο νέος Ψυχρός Πόλεμος θα είναι διαφορετικός από τον παλιό. Όπως αποκάλυψε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, "αντίθετα με τη Σοβιετική Ένωση, η Ρωσία δεν ηγείται καμίας ομάδας εθνών, δεν εμπνέει καμία παγκόσμια ιδεολογία". Η αναμέτρηση που εγκαθίσταται δεν φέρνει, επίσης, αντιμέτωπη, μια αμερικανική υπερδύναμη, που να αντλεί από τη θρησκευτική πίστη την αυτοκρατορική πεποίθηση ενός "πασιφανούς πεπρωμένου", με την "αυτοκρατορία του Κακού", την οποία ο Ρήγκαν καταριόταν και εξαιτίας του αθεϊσμού της. Αντίθετα, ο Πούτιν φλερτάρει, όχι χωρίς επιτυχία, τους σταυροφόρους του χριστιανικού φονταμενταλισμού. Και όταν προσάρτησε την Κριμαία θύμισε αμέσως ότι πρόκειται για τον τόπο "όπου βαφτίστηκε ο Άγιος Βλαδίμηρος (...), μια ορθόδοξη βάφτιση που έθεσε τις βάσεις της κουλτούρας, των αξιών και του πολιτισμού των λαών της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας".
Η Ρωσία δεν θ' αποδεχθεί να γίνει η Ουκρανία η οπισθοφυλακή των αντιπάλων της. Ντοπαρισμένος από μια εθνικιστική προπαγάνδα, η οποία ξεπερνά ακόμα και τη δυτική πλύση εγκεφάλου, ο ρωσικός λαός θα το αρνηθεί. Όμως, στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, οι υπέρμαχη του μεγάλου επανεξοπλισμού υπερθεματίζουν: πολεμικές διακηρύξεις, καταιγισμός ετερόκλιτων κυρώσεων που το μόνο που κάνουν είναι να ενισχύουν την αποφασιστικότητα του αντίπαλου στρατοπέδου. Ένας από τους καλύτερους Αμερικανούς ειδικούς σε θέματα Ρωσίας, ο Στέφεν Φ. Κοέν, μας προειδοποίησε ήδη: "Ο νέος Ψυχρός Πόλεμος θα είναι ίσως ακόμα πιο επικίνδυνος από τον προηγούμενο, γιατί αντίθετα από αυτόν δεν θα συναντήσει καμία αντίσταση, ούτε στο Κογκρέσο, ούτε στα μέσα ενημέρωσης, τα πανεπιστήμια, τα think tanks".3 Αποδεδειγμένη συνταγή για όλες τις εκτροπές...
* Ο Serge Halimi είναι ο διευθυντής της Le Monde Diplomatique
1 Ομιλία στις Βρυξέλλες, στις 26-3-14.
2 Ομιλία μπροστά στο ρωσικό Κοινοβούλιο, στις 18-3-14.
3 Ομιλία στο ετήσιο συνέδριο Ρωσίας - ΗΠΑ, Ουάσιγκτον, 16-6-14. Αναφέρεται από το "The Nation", Νέα Υόρκη, 12-8-14.
