Live τώρα    
19°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
16.2°C20.7°C
2 BF 53%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
17 °C
15.2°C17.7°C
1 BF 74%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
17 °C
16.0°C18.0°C
2 BF 59%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.9°C15.9°C
0 BF 55%
Πώς βάζουν γκολ οι οπαδοί
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Πώς βάζουν γκολ οι οπαδοί

Επιμέλεια: Χάρης Λογοθέτης

Η Βραζιλία, πέντε φορές πρωταθλήτρια κόσμου στο ποδόσφαιρο, υποδέχεται το Παγκόσμιο Κύπελλο μέσα σε κλίμα πολιτικής απογοήτευσης, αλλά και πυρετού, που τροφοδοτείται από τα μέσα ενημέρωσης. Θέατρο ανεξέλεγκτης και, μερικές φορές, εξαιρετικά βίαιης έκφρασης, τα ποδοσφαιρικά γήπεδα, τα οποία η ποδοσφαιρική βιομηχανία θα ήθελε να γίνουν ειρηνικά, αποτελούν και χώρους κοινωνικοποίησης. Ορισμένοι σύνδεσμοι οπαδών υπερασπίζονται τον λαϊκό τους χαρακτήρα.

Του David Garcia*

Σάο Πάουλο, Βραζιλία, 1η Φεβρουαρίου 2014. Περίπου εκατό εξοργισμένοι οπαδοί της Κορίνθιανς εισβάλλουν στο προπονητικό κέντρο της αγαπημένης τους ομάδας. Είναι αποφασισμένοι να τιμωρήσουν δύο ποδοσφαιριστές, τους οποίους θεωρούν υπεύθυνους για μια σειρά κακών αποτελεσμάτων. Οι άτυχοι παίκτες μόλις που γλιτώνουν από την εκδίκηση των οπαδών. Τέσσερις ημέρες αργότερα, κατά τη διάρκεια του επόμενου αγώνα, βίαιες συγκρούσεις ξεσπούν μεταξύ των ίδιων των οπαδών της ομάδας του Σάο Πάουλο.

"Αυτοί οι αλήτες αποτελούν το 5-7% των μελών των οργανωμένων συνδέσμων οπαδών (torcidas organizadas). Δεν είναι οπαδοί, αλλά διακινητές ναρκωτικών ή κακοποιοί. Το φαινόμενο είναι δύσκολο να εξαλειφθεί", αναλύει ψυχρά ο Βραζιλιάνος κοινωνιολόγος Μαουρίσιο Μουράντ.1 Δύο μήνες πριν, συμπλοκές μεταξύ των οπαδών της Βάσκο ντα Γκάμα και της Ατλέτικο Παρανά είχαν ως απολογισμό τέσσερις σοβαρά τραυματίες. Από το 1988, 234 φίλαθλοι έχουν βρει τον θάνατο στη Βραζιλία.2 "Οι χούλιγκανς είναι έτοιμοι να σκοτώσουν το ποδόσφαιρό μας", δήλωνε ο Πελέ, ο θρύλος του βραζιλιάνικου ποδοσφαίρου, ήδη από την εποχή που διετέλεσε υπουργός Αθλητισμού, μεταξύ 1995 και 1998.3

Μπορούν να "εξαλειφθούν" τα ανεξέλεγκτα στοιχεία για να "σωθεί" το ποδόσφαιρο; Στη Βραζιλία ορισμένοι επιθυμούν διακαώς να μιμηθούν το βρετανικό παράδειγμα. Από το Λονδίνο μέχρι το Μάντσεστερ και το Λίβερπουλ, το όνειρο των ειρηνικών γηπέδων έγινε πραγματικότητα. Με τίμημα την περιθωριοποίηση των λιγότερο ευκατάστατων.

Η όξυνση της βίας συνέπεσε με τον αυξανόμενο έλεγχο του χρήματος στο ποδόσφαιρο τη δεκαετία του 1980. Από τους παραδοσιακούς ύμνους υποστήριξης της ομάδας τους, οι οπαδοί προτιμούσαν τις συμπλοκές με τους οργανωμένους της αντίπαλης ομάδας. Από το Ηνωμένο Βασίλειο, η τάση αυτή εξαπλώθηκε και στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Για την αντιμετώπιση του φαινομένου, η αστυνομική καταστολή υπήρξε λιγότερο αποτελεσματική από την κατασκευή νέων γηπέδων. Σύμφωνα με τις προδιαγραφές του σύγχρονου αθλητισμού, τα νέα μεγάλα στάδια είναι "προσανατολισμένα στους καταναλωτές θεάματος", όπως τόνιζε η Πράσινη Βίβλος του Φίλαθλου Κινήματος, που υποβλήθηκε, το 2010, από τρεις κοινωνιολόγους στην τότε υπουργό Αθλητισμού της Γαλλίας, Ραμά Γιαντέ. Από τη στιγμή που απαγορεύονται οι κερκίδες ορθίων και τοποθετούνται παντού καθίσματα, οι ανέσεις των θεατών αυξάνονται σημαντικά. Το ίδιο συμβαίνει και με τις τιμές των εισιτηρίων: το 2013-2014, ένα εισιτήριο διαρκείας για το Emirates Stadium, την έδρα της Άρσεναλ, στο Λονδίνο, στοιχίζει τουλάχιστον 1.155 ευρώ. Τόσο το χειρότερο για τους οικονομικά ασθενέστερους φιλάθλους: είτε είναι χούλιγκανς είτε όχι, δεν μπορούν πια να παρακολουθήσουν την αγαπημένη τους ομάδα.4

Τη δεκαετία του 2000, οι μεγάλοι αγγλικοί σύλλογοι αγοράστηκαν από πλούσιους επιχειρηματίες ή από επενδυτικά ταμεία. Έτσι, η εμβληματική ομάδα της βόρειας Αγγλίας, η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, περνά σε αμερικανικά χέρια. "Don't pay Glazer!": ούτε δεκάρα στον Αμερικανό δισεκατομμυριούχο Μάλκολμ Γκλέιζερ, υψώνονται τότε χιλιάδες φωνές. Όσοι αποχωρούν, αποφασισμένοι να διατηρήσουν την οικογενειακή ατμόσφαιρα της παλαιάς "MU" -Manchester United- ιδρύουν, το 2005, τη Football Club United. Ο αυτοδιαχειριζόμενος συνεταιρισμός "FCU" δεν αστειεύεται με τη συμμετοχική δημοκρατία: "Σε κάποια ετήσια γενική συνέλευση, τέθηκε σε ψηφοφορία η επιλογή της McDonald's ως χορηγού. Με 95%, οι οπαδοί είπαν "όχι" στη McDonald's United", λέει με χαρά ο Βίνι Τόμσον, εκπρόσωπος του ταπεινού συλλόγου έβδομης κατηγορίας, που είναι, όμως, κύριος της μοίρας του.

Πρωτοπόροι της χειραφέτησης από την ποδοσφαιρική βιομηχανία, οι οπαδοί της Σουόνσι (Ουαλλία) πειραματίζονται με έναν ενδιάμεσο δρόμο, μεταξύ καπιταλισμού και συλλογικής ιδιοκτησίας. Τον Οκτώβριο του 2001, ο σύλλογος, που βρισκόταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, παραχωρήθηκε, έναντι του συμβολικού ποσού της μίας λίρας, στον Τόνι Πέτι, Αυστραλό επιχειρηματία που ζούσε στο Λονδίνο. Αμφιβάλλοντας για την ικανότητα των νέων ιδιοκτητών να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, εκατόν πενήντα οπαδοί ιδρύουν μια ένωση. Αφού στρατολογούν εξακόσια μέλη, δίνουν εντολή στους μικρομετόχους να αναζητήσουν αξιόπιστους αγοραστές. "Η ένωση, ενώ απαιτούσε στον δρόμο την παραίτηση του Πέτι, διαπραγματευόταν, ταυτόχρονα, στο παρασκήνιο με κοινοπραξία τοπικών επιχειρηματιών που είχαν δεσμούς με τον σύλλογο και ήταν έτοιμοι να κάνουν μακροχρόνια επένδυση" διηγείται ο Νάιτζελ Χάμερ, γραμματέας της ένωσης, με ένα πονηρό χαμόγελο.

Τον Ιανουάριο του 2002 ο Πέτι κάμπτεται και δέχεται να παραχωρήσει τον σύλλογο στην τοπική κοινοπραξία. Η ένωση συγκεντρώνει 50.000 λίρες από προεγγραφές, αποκτά το 20% των μετοχών και κατέχει δικαιωματικά θέση στο νέο διοικητικό συμβούλιο του συλλόγου. "Για να αποφευχθεί η κυριαρχία ενός μεγαλομετόχου, οι μέτοχοι δεν μπορούν να κατέχουν πάνω από το 25% των μετοχών. Όσο για τη θέση του εκπροσώπου των οπαδών στο διοικητικό συμβούλιο, δεν μπορεί να καταργηθεί" διευκρινίζει ο Χιού Κουζ, ο σημερινός εκπρόσωπος της ένωσης στο διοικητικό συμβούλιο. Η Σουόνσι θα καταφέρει την οικονομική εξυγίανση και, μέσα σε δέκα χρόνια, θα ανέβει από την τέταρτη στην πρώτη κατηγορία.

Κοντά στο γήπεδο, στο οποίο φτάνει κανείς από έναν δρόμο δίπλα στο ποτάμι, βρίσκεται το προπονητικό κέντρο, όπου αποτυπώνεται ο τρόπος ανάπτυξης του συλλόγου. "Αντί να αναμιχθεί στο χρηματιστήριο των παικτών, η Σουόνσι επένδυσε 6 εκατομμύρια λίρες στις συγκεκριμένες υποδομές, οι οποίες θα δοθούν, στη συνέχεια, στις ακαδημίες της" ψιθυρίζει ο Άλαν Λούις, υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων της ένωσης οπαδών. Για την ώρα, οι επαγγελματίες παίκτες κλοτσούν την μπάλα κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του Χιού Τζένκινς. Χαλαρός πενηντάρης, ο σημερινός πρόεδρος της Σουόνσι ετοιμάζεται για τον αγώνα με την Άρσεναλ. "Ο ενισχυμένος ρόλος των οπαδών δεν διασφαλίζει απαραίτητα την επιβίωση του συλλόγου" προειδοποιεί.

Ούτε τη συγκράτηση των αμοιβών, όπως μαρτυρούν οι Πόρσε και οι Φεράρι που είναι παρκαρισμένες μπροστά από την έδρα του συλλόγου. Στο όνομα της ανταγωνιστικότητας, η Σουόνσι δεν παίρνει αποστάσεις από τις οικονομικές πρακτικές του ποδοσφαίρου υψηλών προδιαγραφών και ακολουθεί τις αστρονομικές αμοιβές της Premier League. Όσο για το εισιτήριο διαρκείας, κοστίζει 459 ευρώ: ακριβό για τους οικονομικά ασθενέστερους. "Πρόκειται για συμβιβασμό των οικονομικών περιορισμών και της βούλησης να υποστηρίζουν τον σύλλογό μας όσο περισσότεροι φίλαθλοι γίνεται" δηλώνει ο Λούις.

Η οργάνωση Supporters Direct, που ιδρύθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο στα τέλη της δεκαετίας του 1990, προωθεί την ενεργό συμμετοχή των οπαδών στα όργανα λήψης των αποφάσεων. "Το κυνήγι των άμεσων επιδόσεων αποτελεί μία από τις βασικές αιτίες της κρίσης που απειλεί την ύπαρξη πολλών συλλόγων. Η Supporters Direct προωθεί μια πιο μακροπρόθεσμη ανάπτυξη" εξηγεί η Αντόνια Χέιγκμαν, πρόεδρος της οργάνωσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η οργάνωση αριθμεί μέλη σε 22 χώρες, ιδιαίτερα στη Γερμανία και την Ισπανία, όπου ο ρόλος της αντι-εξουσίας των οπαδών, που ήταν κάποτε σημαντικός, αμφισβητείται με πλάγιο τρόπο.

Καθεστώς συνεταιρισμού για τους γερμανικούς συλλόγους

Έχοντας καθεστώς συνεταιρισμού, οι γερμανικοί σύλλογοι λειτουργούν σύμφωνα με το σύστημα "50+1", το οποίο επιτρέπει στους οπαδούς να διατηρούν την πλειοψηφία. Μόνο η Βόλφσμπουργκ και η Λεβερκούζεν, που ανήκουν εξ ολοκλήρου στη Volkswagen και την Bayer, αντίστοιχα, είναι απαλλαγμένες από αυτό το δικαίωμα ελέγχου. Ο πρόεδρος του συλλόγου Αννόβερο 96 επικαλέστηκε την αρχή της ιδιοκτησίας και διεκδίκησε τη δυνατότητα αγοράς του συνόλου των μετοχών της ομάδας του. Το διαιτητικό αθλητικό δικαστήριο τον δικαίωσε, στις 30 Αυγούστου 2011, προαναγγέλλοντας ίσως το τέλος αυτού του ξεχωριστού μοντέλου. "Φαίνεται ότι ο κανόνας του 50+1 δεν ισχύει πια μετά από αυτή τη δικαστική απόφαση. Οι εταιρείες θα χρησιμοποιούν πια τους συλλόγους απλώς σαν εργαλεία διαφήμισης", φοβάται ο Γιενς Βάγκνερ, εκπρόσωπος της ένωσης οπαδών του Αμβούργου. Άπληστη για διαφήμιση, η εταιρεία Red Bull πρόλαβε τις εξελίξεις με την ίδρυση της ομάδας RasenBallsport Leipzig στη Λειψία, το 2009. Η (κατά προσέγγιση) γερμανοποίηση του ονόματός της τής επέτρεψε να παρακάμψει την ισχύουσα νομοθεσία, η οποία απαγορεύει τις μάρκες.

Απρόσβλητος από την ταχύτατη κανονικοποίηση του γερμανικού ποδοσφαίρου, ο άλλος σύλλογος του Αμβούργου παραμένει πιστός στη ριζοσπαστική εναλλακτική κουλτούρα του. Η FC Sankt Pauli εκφράζει το πνεύμα αμφισβήτησης μιας φτωχής συνοικίας, που είναι γνωστή για τη γειτονιά με τους οίκους ανοχής και την πανκ κοινότητά της. Καταστατικά αντιρατσιστική και αντιφασιστική, η ομάδα επιμένει στα προοδευτικά ιδεώδη της, έστω κι αν φυτοζωεί στη δεύτερη κατηγορία. Καμία συζήτηση για να δοθεί νέο όνομα στο γήπεδο, το Millerntor (από το όνομα ενός χορηγού). Βέβαια, για πρώτη φορά, με τις εργασίες ανακαίνισης, κατασκευάστηκε κερκίδα επισήμων. Η νέα κατασκευή, όμως, με την ξεκάθαρα λαϊκή φιλοσοφία, περιλαμβάνει 10.000 θέσεις ορθίων σε σύνολο 12.000 θέσεων. Και τα φθηνότερα εισιτήρια στοιχίζουν μόλις 7 ευρώ.

Στην Ισπανία η εξουσία των οπαδών έχει περιοριστεί σημαντικά από το 1990 και μετά. Η σοσιαλιστική κυβέρνηση του Φελίπε Γκονθάλεθ υποχρέωσε με νόμο τους ποδοσφαιρικούς συλλόγους να μετατραπούν σε ανώνυμες εταιρείες αθλητικού σκοπού, καταργώντας, έτσι, το καθεστώς των μετόχων σε εταιρείες λαϊκής βάσης (socios). Κατέχοντας ο καθένας ένα τμήμα των μετοχών, οι socios ήταν, μέχρι τότε, συλλογικοί ιδιοκτήτες. Με τον τρόπο αυτόν εξέλεγαν τα διοικητικά συμβούλια των συλλόγων. Μοναδική στην Ευρώπη, αυτή η εξισωτική λειτουργία -ένας μέτοχος, μία ψήφος- αποτέλεσε κανόνα για δεκαετίες. Μόνο τέσσερις σύλλογοι κατόρθωσαν να διατηρήσουν τον κανόνα μετά το 1990: η Μπαρτσελόνα, η Ρεάλ Μαδρίτης, η Αθλέτικ Μπιλμπάο και η Οσασούνα.

Οι εμπνευστές του νόμου του 1990 αντιμετώπιζαν τον ισχυρό ρόλο των socios ως εμπόδιο στις επενδύσεις. Αντικαθιστώντας τους με σταθερούς μετόχους, ισχυρίζονταν ότι θα διασφαλίσουν την επιβίωση των συλλόγων. Αλλά δεν συνέβη κάτι τέτοιο: αντίθετα, η επιθυμία προσέλκυσης των καλύτερων παικτών με κάθε τίμημα οδήγησε σε τεράστια υπερχρέωση. Πολλοί σύλλογοι κινδύνευσαν με υποβιβασμό, ακόμη και με κλείσιμο. "Υποκύπτοντας στη μεγαλομανία, η Ατλέτικο Μαδρίτης είδε το χρέος της να δεκαπλασιάζεται. Για να το αντιμετωπίσει, τριπλασίασε την τιμή των εισιτηρίων διαρκείας", λέει με λύπη ο Εμίλιο Αμπεχόν, εκπρόσωπος του συνδέσμου οπαδών Señales de Ηumo ("Σήματα καπνού"). Ο σύνδεσμος ξιφουλκεί εδώ και δέκα χρόνια κατά των μετόχων της μαδριλένικης ομάδας. Τους κατηγορεί για υπεξαίρεση χρημάτων, η οποία έχει επιβεβαιωθεί και από αρκετές δικαστικές αποφάσεις.

Ο Χεσούς Χιλ, πρόεδρος που εξελέγη από τους socios το 1987, πρώην ακραίος φιλελεύθερος και ξενόφοβος δήμαρχος της Μαρμπέγια, ο οποίος πέθανε το 2004, απέκτησε την Ατλέτικο Μαδρίτης όταν η ομάδα μετασχηματίστηκε σε ανώνυμη εταιρεία, τον Σεπτέμβριο του 1991. Με τη βοήθεια του συνεργάτη του. Ενρίκε Θερέθο, είχε αρπάξει, εντελώς παράνομα, το 90% των μετοχών χωρίς να καταβάλει ούτε μία πεσέτα. Καθώς τα αδικήματα παραγράφηκαν, ο Χιλ γλύτωσε τη φυλακή, όπως και ο Θερέθο, ο οποίος τον διαδέχτηκε στην προεδρία του συλλόγου.

Στις 4 Φεβρουαρίου 2014, όμως, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ισπανίας ακύρωσε μια αντικανονική αύξηση μετοχικού κεφαλαίου. Αποτέλεσμα; Ο Θερέθο και η οικογένεια Χιλ μπορεί να χάσουν την πλειοψηφία των μετοχών. "Η απόφαση ανοίγει τον δρόμο για την εκλογή νέου διοικητικού συμβουλίου από τους είκοσι χιλιάδες μικρομετόχους", σχολιάζει, γεμάτος ελπίδα, ο Αμπεχόν. Απαρχή ενός μη βίαιου και δημοκρατικού κινήματος οπαδών;

* Ο David Garcia είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας του βιβλίου "Histoire secrète de l' OM", Flammarion, Παρίσι, 2013.

****

Δύναμη πυρός για τις πολιτικές εξεγέρσεις

"Καλούμε όλους όσοι δεν το έχουν ήδη κάνει, να συμμετάσχουν στην υπεράσπιση του Κιέβου απέναντι στους προδότες της κυβέρνησης (...) Για την πόλη μας, για τη χώρα μας, για την τιμή μας! [5]". Στο VKontakte, το μεγαλύτερο ρωσικό μέσο κοινωνικής δικτύωσης, στις 21 Ιανουαρίου 2014, οπαδοί της Ντιναμό Κιέβου καλούν τους συντρόφους τους να ενωθούν με τους διαδηλωτές της Μαϊντάν, της Πλατείας Ανεξαρτησίας. Αμέσως, ακόμη δεκαέξι σύνδεσμοι οπαδών, από όλες τις περιοχές της χώρας, μέχρι και από τις περιοχές που υποστηρίζουν τον πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς, συγκλίνουν προς το κέντρο της εξέγερσης. Συμμετέχουν, κυρίως, στο ακραίο εθνικιστικό μόρφωμα Praviy Sektor ("Δεξιός Τομέας").

Στο Κίεβο το 2014, όπως στο Κάιρο το 2011 και στην Κωνσταντινούπολη το 2013, οι οπαδοί υποστηρίζουν τις εξεγέρσεις, χωρίς, όμως, να μπορεί να διακρίνει κανείς την παραμικρή ιδεολογική συνοχή. "Χωρίς τους οπαδούς, η εξέγερση ενάντια στον Μουμπάρακ ενδεχομένως να μην είχε γίνει ποτέ", αναλύει ο δημοσιογράφος Τζέιμς Ντόρσεϊ.6 Έμπειροι στις συγκρούσεις με την αστυνομία μετά τους αγώνες, οι οπαδοί διέθεσαν την πολύτιμη τεχνογνωσία τους στους μαθητευόμενους διαδηλωτές. Αιχμή του δόρατος των κινημάτων οπαδών στην Αίγυπτο, οι Ahlawy, οι οποίοι υποστηρίζουν τoν Al-Ahly (τον "Εθνικό"), τον μεγαλύτερο σύλλογο του Καΐρου, καθώς και οι White Knights ("Λευκοί Ιππότες") της Ζαμαλέκ, κήρυξαν μεταξύ τους εκεχειρία για να ενώσουν τις δυνάμεις τους ενάντια στο καθεστώς. "Οι σύνδεσμοι αυτοί έκαναν την εμφάνισή τους το 2007, ως αντίβαρο στους συνδέσμους οπαδών που ήλεγχαν οι πρόεδροι των ομάδων, οι οποίοι, με τη σειρά τους, συνδέονταν με το καθεστώς", εξηγεί η ερευνήτρια Σαϊμάα Χασάμπο.

Το σύνθημά τους "Όλοι οι μπάτσοι είναι μπάσταρδοι" τούς έχει στοιχίσει μεγάλη εχθρότητα από την πλευρά της αστυνομίας, αλλά τους έχει αποφέρει και ευρύτατη αποδοχή από τους νέους. Αδιάλλακτα ανεξάρτητοι, κατέβαλαν βαρύ φόρο αίματος στις οδομαχίες γύρω από την πλατεία Ταχρίρ. Το Ανώτατο Συμβούλιο Ενόπλων Δυνάμεων (CSFA), όμως, προσπάθησε να τους διαιρέσει και έπαιξε με τη φωτιά στην ποδοσφαιρική τραγωδία του Πορτ-Σάιντ. Την 1η Φεβρουαρίου 2012, οι οπαδοί της τοπικής Al-Masry, φωνάζοντας ρυθμικά συνθήματα υπέρ των στρατιωτικών, επιτέθηκαν στους οπαδούς της αντίπαλης Al-Ahly. Η αστυνομία παρέμεινε, κατά παράδοξο τρόπο, απαθής. Απολογισμός; Εβδομήντα τέσσερις νεκροί και εκατοντάδες τραυματίες. Σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες, στις τάξεις των οπαδών της Al-Masry είχαν παρεισφρήσει αστυνομικοί.

Μετά την εξέγερση της πλατείας Ταξίμ, και η τουρκική κυβέρνηση μπήκε στον πειρασμό να περιθωριοποιήσει τους συνδέσμους των οργανωμένων οπαδών. Οι οπαδοί έπαιξαν κεντρικό ρόλο στις δεκαπέντε ημέρες των διαδηλώσεων και των συγκρούσεων, τον Ιούνιο του 2013. Στην πρώτη γραμμή βρέθηκε ο σύνδεσμος Carçi ("Παζάρι"), φανατικοί οπαδοί της ομάδας Μπεσίκτας της Κωνσταντινούπολης, οι οποίοι δηλώνουν ιδεολογικά αναρχικοί, οικολόγοι ή κεμαλιστές.7 Ο σύνδεσμος ιδρύθηκε μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980 και απολάμβανε για πολύ καιρό μιας σχετικής επιείκειας από την πλευρά των αρχών. "Τα γήπεδα αποτελούσαν τότε έναν από τους ελάχιστους χώρους ελεύθερης έκφρασης", εξηγεί ο κοινωνιολόγος Αντριέν Μπατινί. Μετά, όμως, το ξέσπασμα του κινήματος αμφισβήτησης ενάντια στα σχέδια οικιστικής ανάπτυξης του πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η κυβέρνηση απαγόρευσε τα πανό στα γήπεδα...

1 "L' Equipe", Παρίσι, 12 Φεβρουαρίου 2014.

2 Σύμφωνα με τη "Lance!", τη μεγαλύτερη καθημερινή αθλητική εφημερίδα στη Βραζιλία. Βλ. στο Andrew Warshaw, "Brazilians promise safety and security for 2014 but stats make horrific reading", Inside World Football, 10 Δεκεμβρίου 2013, www.insideworldfootball.com.

3 Pierre Godon, "Pourquoi les violences entre supporters au Brésil n'ont rien à voir avec la Coupe du monde", France TV Info, 11 Δεκεμβρίου 2013, www.francetvinfo.fr.

4 Η ίδια εξέλιξη παρατηρήθηκε στα γήπεδα του μπέιζμπολ, στις Ηνωμένες Πολιτείες. Βλ. Richard A. Keiser, "Sportifs de salon", Le Monde diplomatique, Ιούλιος 2008.

5 Thibault Marchand, "Les ultras, nouveaux héros de la "révolution" ukrainienne", So Foot, 7 Φεβρουαρίου 2014, www.sofoot.com.

6 James M.Dorsey, The Turbulent World of Middle East Soccer, Hurst, Λονδίνο, 2014.

7 Από το όνομα του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ιδρυτή της Δημοκρατίας της Τουρκίας (1923).

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL