Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
12.0°C16.5°C
1 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
11.5°C16.0°C
0 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
7.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
12.8°C15.8°C
2 BF 80%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
5 °C
4.9°C12.9°C
0 BF 100%
The New York Times / The New York Times: Η δημοσιονομική αποικιοκρατία της Eυρωζώνης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

The New York Times / The New York Times: Η δημοσιονομική αποικιοκρατία της Eυρωζώνης

Την προηγούμενη εβδομάδα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε επιτέλους έναν μηχανισμό για την αναδιάρθρωση και την διάλυση των αποτυχημένων τραπεζών στην Ευρωζώνη. Όμως, το σύστημα, το οποίο δεν θα τεθεί σε λειτουργία παρά μόνο το 2015, είναι απίστευτα περίπλοκο και δίνει δικαίωμα βέτο στις κυβερνήσεις. Έξι χρόνια μετά την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η Ευρώπη δεν έχει ακόμη διευθετήσει το τραπεζικό χάος.

Παρά τους πανηγυρισμούς στις χρηματαγορές, η κρίση εξακολουθεί να επιβάλλει σοβαρά δεινά. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χάσει τις δουλειές τους ή πρέπει να επιβιώσουν με συρρικνωμένους μισθούς την ώρα που πασχίζουν με τεράστια χρέη και πληρώνουν περισσότερους φόρους για χειρότερες δημόσιες υπηρεσίες. Πολλοί έχουν χάσει το πιο πολύτιμο αγαθό: την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. Οι πολιτικές εντάσεις στο εσωτερικό των χωρών πολλαπλασιάζονται, καθώς και οι πολιτικές τριβές μεταξύ τους. Η υποστήριξη για την Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά. Εξτρεμιστικά κόμματα αναμένεται να καταγράψουν άνοδο στις ευρωπαικες εκλογές του επόμενου μήνα.

Η βασική αιτία για την κρίση ήταν ο απερίσκεπτος δανεισμός των γερμανικών και γαλλικών τραπεζών (τόσο άμμεσα όσο και μέσω τοπικών τραπεζών) στους αγοραστές σπιτιών στην Ισπανία και την Ιρλανδία, τους Πορτογάλους καταναλωτές και την ελληνική κυβέρνηση. Με το να επιμένουν όμως ότι οι φορολογούμενοι της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας θα πρέπει να πληρώσουν για τα λάθη των τραπεζών, η κυβέρνηση της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ και οι υποτακτικοί της στις Βρυξέλλες ωφέλησαν συστηματικά τα συμφέροντα των γερμανικών και γαλλικών τραπεζών σε βάρος των Ευρωπαίων πολιτών.

Ιδίως η Γερμανία παραμένει σε άρνηση για τον κακό δανεισμό των τραπεζών της. Απρόθυμο να παραχωρήσει τον έλεγχο των τραπεζών της που έχουν πληγεί, το Βερολίνο χρησιμοποίησε την επιρροή του για να ευνουχίσει την τραπεζική ένωση της Ευρωζώνης. Ακόμη χειρότερα, η γερμανική κυβέρνηση μαζί με την Ευρωπαική Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, επέρριψαν αδίκως την ευθύνη για την κρίση της Ευρωζώνης στη δημοσιονομική ασωτία της Νότιας Ευρώπης. Αυτή η σκόπιμα λανθασμένη διάγνωση είχε ως αποτέλεσμα διαρκείς οικονομικές και πολιτικές ζημίες.

Η σαρωτική λιτότητα που επέβαλαν οι ηγέτες της Ευρώπης προκάλεσε βαθιά ύφεση και μαζική ανεργία, αποσταθεροποιώντας την ίδια στιγμή τα δημοσιονομικά μεγέθη. Στην Ελλάδα, η οικονομία συρρικνώθηκε κατά ένα τέταρτο και το εισόδημα των φτωχών κατά ένα τρίτο. Έξι στους δέκα νέους ανθρώπους είναι άνεργοι. Από μία άποψη, η ύφεση είναι χειρότερη από εκείνη που γνώρισε η Γερμανία τη δεκαετία του '30.

Από τη θέση του οικονομικού συμβούλου της προεδρίας της Κομισιόν, τασσόμουν πάντοτε κατά παρόμοιων μέτρων χωρίς όμως να εισακούομαι. Όταν τα λάθη της ευρωπαϊκής ηγεσίας προκάλεσαν πανικό στις αγορές ομολόγων με αποτέλεσμα η Ευρωζώνη να βρεθεί στα πρόθυρα της κατάρρευσης, η αντίδρασή της ήταν ακόμη περισσότερη λιτότητα. Μόνο το καλοκαίρι του 2012 η Ευρωπαϊκή Τράπεζα καταλάγιασε τον πανικό.

Χάρη στις ενέργειες της ΕΚΤ και τη χαλάρωση της λιτότητας, οι οικονομίες της Ευρωζώνης σταθεροποιήθηκαν. Το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες ισχυρίζονται -ψευδώς- ότι δικαιώθηκαν οι χειρισμοί τους για την αντιμετώπιση της κρίσης.

Η καταστροφική απόφαση να διασώσουν τις γερμανικές και τις γαλλικές τράπεζες δανείζοντας τη χρεοκoπημένη Ελλάδα τον Μάιο του 2010 αντί να διαγράψουν τα χρέη της, τρόμαξε την Eυρωζώνη. Παραβίασε τη νομική βάση πάνω στην οποία δημιουργήθηκε το ευρώ: ότι μια κυβέρνηση που αντιμετωπίζει δυσκολίες δεν θα πρέπει να διασώζεται από τους ομολόγους της.

Επειδή η Μέρκελ αποδέχτηκε να παραβιάσει τον κανόνα, οι Γερμανοί φορολογούμενοι φοβήθηκαν ότι απειλούνταν από τα χρέη της Νότιας Ευρώπης. Επομένως, η Μέρκελ απαίτησε περισσότερο έλεγχο πάνω στις δημοσιονομικές αποφάσεις αυτών των χωρών -και η Κομισιόν έδειξε ενθουσιασμένη για τη δυνατότητα να αποκτήσει νέες εξουσίες.

Οι χώρες με κοινό νόμισμα και επιτόκιο χρειάζονται περισσότερη δημοσιονομική ευελιξία, όχι λιγότερη. Ωστόσο, η Κομισιόν εφαρμόζει σήμερα έναν δημοσιονομικό ζουρλομανδύα φτάνοντας στο σημείο να απαιτεί από κυβερνήσεις να αναθεωρήσουν προϋπολογισμούς προτού τους παρουσιάσουν στα κοινοβούλια τους.

Ο συγκεντρωτισμός αυτός δεν είναι μόνο οικονομικά επικίνδυνος, αλλά και πολιτικά δηλητηριώδης. Όταν οι ψηφοφόροι μιας χώρας καταψήφιζαν την κυβέρνησή τους -κάτι που συνέβη κατά κόρον από το ξέσπασμα της κρίσης- ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Όλι Ρεν εμφανιζόταν στην τηλεόραση για να καλέσει τη νέα κυβέρνηση να εφαρμόσει την ίδια λανθασμένη πολιτική. Το γεγονός ότι ένας μη εκλεγμένος αξιωματούχος των Βρυξελλών μπορεί να απορρίπτει την επιλογή των ψηφοφόρων είναι αντιδημοκρατικό και αποξενώνει τους πολίτες από την Ε.Ε.

Μια κρίση που θα μπορούσε να έχει ενώσει την Ευρώπη σε μια κοινή προσπάθεια για τη μείωση της ισχύος των τραπεζών δίχασε την Ευρωζώνη σε δανειστές και δανειζόμενους. Οι θεσμοί της Ε.Ε. μετατράπηκαν από τους δανειστές σε όργανα επιβολής της θέλησής τους, μετατρέποντας έτσι τη νότια "περιφέρεια" σε μια ιδιότυπη αποικία του βόρειου "πυρήνα". Βερολίνο και Βρυξέλλες προσπαθούν τώρα να παγιώσουν το σύστημα αντί να υποχωρήσουν και να παραδεχτούν τα λάθη τους.

Για να βγει από αυτό το χάος, η Ευρωζώνη χρειάζεται να αλλάξει πολιτική και θεσμούς. Οι τράπεζες πρέπει να αναδιαρθρωθούν και τα αβάσταχτα χρέη να διαγραφούν. Απαιτούνται επίσης περισσότερες επενδύσεις καθώς και τολμηρές μεταρρυθμίσεις για την τόνωση της παραγωγικότητας.

Ο κανόνας "μη διάσωσης" πρέπει να αποκατασταθεί. Οι εκλεγμένες εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να έχουν μεγαλύτερη ευελιξία προκειμένου να επιβάλουν φόρους και να ξοδεύουν όπως επιθυμούν με μοναδικούς περιορισμούς την προθυμία των αγορών να τις δανείζουν και την πιθανότητα χρεοκοπίας. Ένας μηχανισμός για τη συντεταγμένη αναδιάρθρωση των χρεών θα έπρεπε να δημιουργηθεί γι' αυτόν τον λόγο.

Προκειμένου να αποφευχθούν ανάλογοι πανικοί στο μέλλον, ο ρόλος της ΕΚΤ ως δανειστή έσχατης ανάγκης θα πρέπει να κατοχυρωθεί. Ο μηχανισμός για την αναδιάρθρωση των αποτυχημένων τραπεζών πρέπει και αυτός να είναι ανεξάρτητος.

Μακροπρόθεσμα, θα πρέπει να δημιουργηθεί και ένα υπουργείο Οικονομικών της Ευρωζώνης που θα λογοδοτεί τόσο στο ευρωπαϊκό όσο και στα εθνικά κοινοβούλια. Η συνέχιση της σημερινής πολιτικής θα διαβρώσει την υποστήριξη για την Ευρωπαϊκή Ένωση απειλώντας να την καταστρέψει. Χρειαζόμαστε μια Ευρωπαϊκή Άνοιξη οικονομικής και πολιτικής ανανέωσης.

* Ο Φιλίπ Λεγκρέν έχει διατελέσει επί χρόνια οικονομικός σύμβουλος της προεδρίας της Κομισιόν

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL