Η χρονιά που μας άφησε ήταν σίγουρα σημαντική για το Ιράν και προφανώς για ολόκληρη την περιοχή της Μ. Ανατολής όπου η μεγάλη αυτή χώρα διαδραματίζει ξεχωριστό γεωστρατηγικό ρόλο.
Στις προεδρικές εκλογές του περασμένου Ιουνίου, νικητής αναδείχθηκε ο κληρικός Χασάν Ροχανί, που ανήκει στην πτέρυγα των μετριοπαθών και επέκρινε έντονα τον απελθόντα πρόεδρο Αχματινεντζάντ για την οικονομική του πολιτική.
Η ύφεση, που χτυπά την ιρανική οικονομία εδώ και αρκετό καιρό, φαίνεται να είναι μεγάλη και η αντιμετώπισή της δύσκολο στοίχημα για τη νέα ιρανική κυβέρνηση. Η ανεργία υπερβαίνει το 15% ενώ ο πληθωρισμός τρέχει με ιλιγγιώδεις ταχύτητες αγγίζοντας το 50%.
Οι κυρώσεις της Δύσης σε βάρος της Τεχεράνης λόγω των... πυρηνικών της δραστηριοτήτων έχουν αποβεί εξοντωτικές για τον λαό.
Ο νέος Ιρανός ηγέτης γνωρίζει πολύ καλά ότι η έλλειψη διαλόγου, η σκληρή ρητορική και οι κυρώσεις δεν θα επιτρέψουν στη χώρα του να ανακάμψει. Μια χώρα που διαθέτει το 11% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου, το 15% των αποθεμάτων φυσικού αερίου και έρχεται 4η στον κόσμο σε εξαγωγές του μαύρου χρυσού, δεν μπορεί να χάνει ένα τόσο μεγάλο μέρος από τον πλούτο της.
Οπαδός της διαφάνειας στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, δημιούργησε με την εκλογή του ένα διαφορετικό κλίμα στις σχέσεις της χώρας του με τις ΗΠΑ και τη Δύση.
Ακολούθησαν οι συνομιλίες στη Γενεύη που μετά από σκληρή διαπραγμάτευση οδήγησαν σε μια σημαντική συμφωνία παρά τα γκρίζα σημεία της και τις επικοινωνιακού χαρακτήρα ερμηνείες εκατέρωθεν. Έτσι το Ιράν συμφώνησε να περιορίσει τις πυρηνικές του δραστηριότητες αρχικά για έξι μήνες, ενώ στο διάστημα αυτό δεν θα του επιβληθούν νέες κυρώσεις. Η Τεχεράνη συμφώνησε επίσης σε πιο εκτενείς ελέγχους από τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας προκειμένου να επιτύχει μια ουσιαστική συμφωνία στο μέλλον. Προφανής στόχος του Ροχανί να φτάσει όσο συντομότερα μπορεί, στην άρση των κυρώσεων που έχει επιβάλλει η Δύση στη χώρα του και κοστίζουν ακριβά σε φτώχεια και ανεργία.
Ο Ροχανί υποσχέθηκε μεταρρυθμίσεις στο επίπεδο της οικονομίας και της κοινωνίας. Θα είναι συνεπής; Πάντως και στα δύο επίπεδα τα πράγματα είναι δύσκολα όταν αναφερόμαστε στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν.
Η σκληρή διαπάλη
ΤΑ όσα συνέβησαν στο Ιράν την περασμένη χρονιά, ασφαλώς δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Όποιος επισκέφτηκε τη χώρα τον τελευταίο καιρό, όποιος μίλησε και συναναστράφηκε με τους απλούς ανθρώπους του καθημερινού μόχθου, δύσκολα να μην αντιλήφθηκε ότι στην ιρανική κοινωνία συντελούνται σημαντικές διεργασίες.
Η πιο συγκλονιστική εμπειρία όμως είναι η επαφή με τη νέα γενιά και ιδιαίτερα τις νέες κοπέλες. Τα πιο καταπιεσμένα τμήματα της κοινωνίας, ζητούν επικοινωνία με τον έξω κόσμο, δηλαδή έξω από αυτόν τον κόσμο των κοινωνικών περιορισμών που τους επιβάλλει η ισλαμική δημοκρατία.
Άλλο περιμένεις και άλλο συναντάς. Νεαρά αγόρια και κορίτσια -που έχουν σχεδόν εξαφανίσει τη μαντήλα στο κεφάλι- σε ρωτούν από πού είσαι, ζητούν να μάθουν για την πατρίδα σου και πολύ πιο εύκολα απ' όσο φαντάζεσαι συζητούν για τα δικά τους προβλήματα.
Στο Ισπαχάν ένας νεαρός φοιτητής της σχολής καλών τεχνών, μας δείχνει μια από τις γιγαντιαίες πινακίδες με τους Αγιατολάχ. «‘Εχουμε μείνει εκεί , πρέπει να αλλάξουμε» μας λέει και συνεχίζει: «το Ιράν δεν είναι μόνο οι Αγιατολάχ».
Στην Τεχεράνη πιάνουμε συζήτηση με μια ομάδα σπουδαστών που επισκέπτονται κι αυτοί ένα μεγάλο τέμενος. Συζητάμε για τον ιρανικό κινηματογράφο και φυσικά τον μεγάλο σκηνοθέτη Κιαροστάμι. Η συζήτηση φτάνει γρήγορα στις πολιτικές συνθήκες στο Ιράν και στην Ελλάδα. «Εδώ είναι δύσκολα τα πράγματα », μας λέει μια σπουδάστρια που ξέρει και τον Θόδωρο Αγγελόπουλο. «Στην Ελλάδα οι σκηνοθέτες δεν αντιμετωπίζουν τώρα πια τα προβλήματα που έχουν οι δικοί μας». Κάποιοι μας ζητούν ηλεκτρονική διεύθυνση για επικοινωνία.
Στην Αγορά της Τεχεράνης ο Χασάν, ένας νεαρός γύρω στα 25, προθυμοποιείται να μας οδηγήσει σε ένα γνωστό στους κύκλους της νεολαίας τεϊοποτείο. Ο Χασάν είναι άνεργος δύο χρόνια. «Αυτός ο τόπος έχει ψωμί για όλους» μας λέει. «Αλλά...».
Στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Τεχεράνης συναντάμε μια έκθεση νέων σκιτσογράφων από όλο το Ιράν. Η τάση της αμφισβήτησης είναι προφανής παρά την προσπάθεια του καθεστώτος να ασκήσει απόλυτο έλεγχο στην καλλιτεχνική δημιουργία.
Βέβαια όλα αυτά συνυπάρχουν με τα αντίθετά τους κάτω από τη βαριά σκιά του Ισλαμισμού. Από την μπούργκα μέχρι τη «Θρησκευτική Αστυνομία» που είναι εγκατεστημένη στους δημόσιους χώρους για να ελέγχει την τήρηση των ισλαμικών κανόνων. Όπως στο αεροδρόμιο της πρωτεύουσας που μια από τις υπαλλήλους της πρωτότυπης αυτής αστυνομίας έσπευσε να ανακαλέσει στην τάξη μια αλλοδαπή που της είχε πέσει το μαντήλι και ήταν ασκεπής.
Η πάλη ανάμεσα στη συντήρηση και την πρόοδο, θα είναι σκληρή στο Ιράν. Αλλά η αίσθηση, η μυρωδιά της αλλαγής είναι διακριτή.
Το αίτημα για κοινωνικές και δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις έχει πλέον κατατεθεί.
