Χάρη στις προσπάθειες του έθνους μας, είπε, η Νέα Ζηλανδία κατόρθωσε να πετύχει σε μεγάλο βαθμό τον φιλόδοξο στόχο της εξάλειψης και όχι απλώς του ελέγχου του επιδημικού κύματος της Covid-19. Το γενικό lockdown που η ίδια είχε ανακοινώσει και έθεσε σε εφαρμογή στις 25 Μαρτίου ήταν καιρός να αρθεί.
Η επιτυχημένη διαχείριση της κρίσης από τη Νεοζηλανδή πρωθυπουργό Τζασίντα Άρντερν δεν ήταν η εξαίρεση στον κανόνα. Στην πραγματικότητα ήταν η πιο χαρακτηριστική περίπτωση ενός ευρέως παρατηρούμενου παραδείγματος -προς μίμηση (και ανάλυση): Οι χώρες με επικεφαλής γυναίκες ηγέτες φαίνεται να τα πήγαν καλύτερα στην αντιμετώπιση της κρίσης του κορωνοϊού καταγράφοντας λιγότερες ανθρώπινες απώλειες.
Η Γερμανία, υπό την ηγεσία της Άνγκελα Μέρκελ, είχε πολύ χαμηλότερο ποσοστό θανάτων από Covid-19 σε σύγκριση με τη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία ή την Ισπανία. Η Φινλανδία, όπου η 34χρονη πρωθυπουργός Σάνα Μαρίν συγκυβερνά μ’ έναν συνασπισμό τεσσάρων κομμάτων των οποίων ηγούνται επίσης γυναίκες, είχε 10% λιγότερους θανάτους σε σχέση με τη γειτονική Σουηδία.
Και υπό την ηγεσία της Προέδρου Τσάι Ινγκ Γουέν η Ταϊβάν σημείωσε επίσης μια από τις καλύτερες επιδόσεις παγκοσμίως στην προσπάθεια περιορισμού του ιού διεξάγοντας τεστ σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ιχνηλατώντας αποτελεσματικά τις επαφές των κρουσμάτων και επιβάλλοντας την απομόνωσή τους. Όλα αυτά μάλιστα χωρίς να τεθεί σε εφαρμογή γενικό lockdown.
Success stories
«Οφείλουμε να αντισταθούμε στον πειρασμό να βγάλουμε εύκολα συμπεράσματα για τις γυναίκες ηγέτες βασιζόμενοι σε μερικές εξαιρετικές εξ αυτών οι οποίες ενήργησαν υπό εξαιρετικές συνθήκες» γράφουν οι “New York Times”, αλλά οπωσδήποτε έχουμε να μάθουμε πολλά από αυτά τα γυναικεία success stories.
Κατά τους ειδικούς, η επιτυχία των γυναικών στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού προσφέρει πολύτιμα μαθήματα για τους τρόπους που μπορούν να βοηθήσουν τον κόσμο να αντιμετωπίσει όχι μόνον αυτή την κρίση, αλλά και άλλες στο μέλλον. Η παρουσία γυναίκας στο τιμόνι μιας κυβέρνησης μπορεί να είναι ένα μήνυμα ότι η συγκεκριμένη χώρα υπόκειται σε πιο περιεκτικούς θεσμούς και αξίες, χωρίς αποκλεισμούς.
Για έναν ηγέτη οι ποικιλόμορφες πηγές πληροφόρησης και το χάρισμα της ταπεινότητας για να μπορεί να αφουγκράζεται τις «εξώθεν» φωνές είναι ζωτικής σημασίας για μια πετυχημένη αντίδραση στην πανδημία, σημειώνει η Ντεβί Σριντάρ, πρύτανης του τμήματος παγκόσμιας Υγείας στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.
«Ο μόνος τρόπος να αποφευχθούν η ομαδική προσέγγιση και τα τυφλά σημεία είναι να διασφαλιστεί ότι (εκλεγμένοι) αντιπρόσωποι με διαφορετικό υπόβαθρο και εμπειρογνωμοσύνη κάθονται στο τραπέζι όταν λαμβάνονται σημαντικές αποφάσεις» έγραψε σε πρόσφατο άρθρο της στο «British Medical Journal».
Το να έχει μια χώρα γυναίκα ηγέτη είναι κατά κάποιον τρόπο μια «ένδειξη» ότι άνθρωποι με διαφορετικό υπόβαθρο -και κατ’ ελπίδα με διαφορετικές οπτικές για την καταπολέμηση των κρίσεων- είναι δυνατόν να κερδίσουν θέσεις στο τραπέζι λήψης αποφάσεων.
Στη Γερμανία η κυβέρνηση της Μέρκελ έλαβε υπόψιν μια ποικιλία διαφορετικών πηγών πληροφόρησης για τη χάραξη της πολιτικής της, συμπεριλαμβανομένων των επιδημιολογικών μοντέλων, των δεδομένων από ιατρικούς παρόχους και αποδεικτικών στοιχείων από το επιτυχημένο πρόγραμμα μαζικών τεστ και απομόνωσης κρουσμάτων της Νότιας Κορέας.
Ως αποτέλεσμα, η χώρα πέτυχε ποσοστό θανάτων που είναι δραματικά χαμηλότερο από εκείνο άλλων χωρών της δυτικής Ευρώπης.
Το αρσενικό «πρότυπο»
Σε αντίθεση, οι κυβερνώμενες από άνδρες Σουηδία και Βρετανία -και οι δύο έχουν υψηλά ποσοστά θανάτου από Covid-19- φαίνεται να βασίστηκαν κυρίως στην επιδημιολογική μoντελοποίηση από τους δικούς τους και μόνον συμβούλους, έχοντας να αντιμετωπίσουν ελάχιστα κανάλια διαφωνίας από «έξωθεν» εμπειρογνώμονες.
Στη Βρετανία ο Μπόρις Τζόνσον αναρριχήθηκε στην εξουσία ως ο εξέχων υποστηρικτής του Brexit υποσχόμενος να κάνει σκληρό παιχνίδι για να κερδίσει την καλύτερη συμφωνία εξόδου της χώρας του από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά οι δεξιότητες που χρησιμοποίησε για να πολεμήσει τους «γραφειοκράτες» των Βρυξελλών αποδείχθηκε ότι δεν ήταν χρήσιμες για την καταπολέμηση της πανδημίας.
Η κυβέρνησή του καθυστέρησε τραγικά στην επιβολή του lockdown και στη λήψη άλλων κρίσιμων προστατευτικών και προληπτικών μέτρων, όπως η αύξηση των διαγνωστικών τεστ και οι παραγγελίες εξοπλισμού ασφαλείας για τα νοσοκομεία. Ο αριθμός των νεκρών στη Βρετανία είναι τώρα ο δεύτερος υψηλότερος παγκοσμίως.
Αναλόγως ο Τραμπ επιχείρησε να δώσει ανθρώπινα χαρακτηριστικά στον ιό ώστε να μπορεί να τον χλευάζει δημοσίως αποκαλώντας τον «έξυπνο εχθρό». Αν και αυτό έδωσε θάρρος στην εκλογική βάση του, δεν βοήθησε καθόλου τις αμερικανικές προσπάθειες για τον περιορισμό της πανδημίας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πλέον τον υψηλότερο αριθμό θανάτων στον κόσμο από Covid-19. Βεβαίως αυτή η στάση του συνάδει με το παραδοσιακό πρότυπο του ισχυρού και «αγέρωχου» Αμερικανού ηγέτη που προβάλλει την εξουσία του, ενεργεί επιθετικά και πάνω απ’ όλα δεν δείχνει κανέναν φόβο τρομάζοντας τους εχθρούς του έθνους και αναγκάζοντάς τους να υποταχθούν.
Μ’ άλλα λόγια, ένας ισχυρός ηγέτης είναι αυτός που συμμορφώνεται με τα μεγαλοπρεπή ιδανικά της αρρενωπότητας.
Υπέρβαση
Φυσικά οι άνδρες ηγέτες μπορούν να υπερβούν τα έμφυλα πρότυπα και πολλοί το έχουν κάνει. Ωστόσο για τις γυναίκες αυτό μπορεί είναι ευκολότερο. Το πολιτικό κόστος της «υπέρβασης» αυτής για τις γυναίκες μπορεί να είναι σαφώς μικρότερο επειδή δεν χρειάζεται να παραβιάσουν τους αντιληπτούς κανόνες φύλου προκειμένου να υιοθετήσουν προσεκτικές, αμυντικές πολιτικές απέναντι στις απειλές.
Αυτό το στυλ ηγεσίας, συνοψίζει η Αμάντα Τάουμπ στους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», μπορεί να γίνει όλο και πιο πολύτιμο στο μέλλον. Καθώς οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής κλιμακώνονται, πιθανότατα θα υπάρξουν περισσότερες κρίσεις λόγω ακραίων καιρικών συνθηκών και άλλων φυσικών καταστροφών.
Δεν είναι δυνατόν να ελπίζουμε ότι οι τυφώνες και οι δασικές πυρκαγιές μπορεί να εξαφανιστούν, όπως ενδεχομένως θα συμβεί με τον ιό. Ούτε και ότι το κλίμα μπορεί να αλλάξει (προς το καλύτερο) από μόνο του.
Τελικά αυτή η κρίση θα μπορούσε να μεταβάλει και τις βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις μας για το τι είναι «ισχυρή ηγεσία. «Αυτό που μάθαμε από την Covid-19 είναι ότι, στην πραγματικότητα, ένα διαφορετικό είδος ηγέτη μπορεί να λειτουργήσει πολύ ευεργετικά» υπογραμμίζει ο δρ. Άλις Έβανς, κοινωνιολόγος στο King’s College του Λονδίνου.
«Ίσως οι άνθρωποι μάθουν να αναγνωρίζουν και να εκτιμούν τους ηγέτες που αποτρέπουν τον κίνδυνο, νοιάζονται για τους άλλους και διακρίνονται από σύνεση» συμπληρώνει.
