Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.7°C24.6°C
2 BF 54%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
18.0°C24.3°C
2 BF 53%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C20.9°C
4 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
19.9°C20.8°C
3 BF 56%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.4°C23.9°C
2 BF 35%
Η τέχνη του να χειρίζεσαι μια ενοχλητική κληρονομιά
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η τέχνη του να χειρίζεσαι μια ενοχλητική κληρονομιά

Επιμέλεια: Θανάσης Κούτσης

Μια ενδιαφέρουσα σύγκριση του 2011 για τους θύλακες της ακροδεξιάς, κληρονομιά της εποχής των Φράνκο και Μουσολίνι, ανάμεσα στην Ισπανία και την Ιταλία, φωτίζει την κατάσταση στις δύο αυτές χώρες πριν την πλήρη ανάδυση των ακροδεξιών δυνάμεων που σήμερα κυριαρχούν στην πολιτική ζωή. Αναδημοσιεύουμε στο σημερινό μας τεύχος το κομμάτι που αφορά την Ισπανία.

Των Laurent Bonelli και Raffaele Laudani *

Πώς να διακρίνει κανείς τα πολιτικά μορφώματα της Ακροδεξιάς από τους αντίστοιχους σχηματισμούς της Δεξιάς; Ποιες είναι οι χαρακτηριστικές ιδιότητες των μεν και των δε, των προγραμμάτων τους, των ιδεολογιών τους; Τα ερωτήματα αυτά, παρόντα στις ακαδημαϊκές και μιντιακές συζητήσεις, δεν έχουν ιδιαίτερο νόημα. Η κατάτμηση της πολιτικής ζωής σε αυτόνομες, στεγανές κατηγορίες δεν αντέχει στην ανάλυση. Και παραμελεί τα καθαρά πολιτικά διακυβεύματα των κατατάξεων στα οποία η «Ακροδεξιά» παραμένει πάντα χειρότερος χαρακτηρισμός απ’ ό,τι η «εθνική Δεξιά».

Επομένως, η ιστορική έρευνα για την Ακροδεξιά δεν συνίσταται στην αναζήτηση της «κρυμμένης ουσίας» του κάθε κόμματος ή κινήματος, αλλά στην εξέταση των λιγότερο ή περισσότερο πιθανών συμμαχιών και σχέσεων ιστορικής συνέχειας, σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο. Το ζήτημα τίθεται ιδιαίτερα για την Ισπανία και την Ιταλία, δύο κράτη στα οποία η Ακροδεξιά άσκησε την εξουσία για μεγάλο χρονικό διάστημα, με τις δικτατορίες του Φρανθίσκο Φράνκο (1939-1975) και του Μπενίτο Μουσολίνι (1922-1943)1 αντίστοιχα.

Στην Ισπανία, η μετάβαση στη δημοκρατία άφησε λίγο χώρο στα κόμματα που υποστήριζαν τον φρανκισμό. Διατηρούν, βέβαια, κάποια επιρροή στα σώματα ασφαλείας, πραγματοποίησαν, μάλιστα, και απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος στις 23 Φεβρουαρίου 1981. Ποτέ όμως δεν θα μπορέσουν να αποκτήσουν εκλογική επιρροή, κυρίως λόγω της απορρόφησης μέρους των μελών τους -και της ιδεολογίας τους- από τον κύριο πολιτικό εκφραστή της Δεξιάς, τη Λαϊκή Συμμαχία (ΑΡ - Alianza Popular). Με ηγέτη τον Μανουέλ Φράγα, πρώην υπουργό Τουρισμού και Ενημέρωσης του Φράνκο, η Λαϊκή Συμμαχία θα γίνει η κύρια δύναμη αντιπολίτευσης στο Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ισπανίας (PSOE), που βρίσκεται στην εξουσία από το 1982 ώς το 1996.

Η Λαϊκή Συμμαχία, που το 1989 μετονομάστηκε σε Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ), με ηγέτη πλέον τον Χοσέ Μαρία Αθνάρ συλλέγει ψήφους σε ένα φάσμα που ξεκινά από τη χριστιανοδημοκρατική Δεξιά και φτάνει μέχρι τους πιο φανατικούς νοσταλγούς του φρανκισμού. Και η κυβερνητική πολιτική του κόμματος ποικίλλει ανάλογα με τις συμμαχίες που πρέπει να συνάψει. Περισσότερο φιλελεύθερο στην κυβερνητική συμμαχία του μεταξύ 1996 και 2000 (ιδιωτικοποιήσεις και μείωση των κοινωνικών δαπανών), το Λαϊκό Κόμμα υιοθετεί μια πιο συντηρητική γραμμή μετά τις εκλογές του 2000, στις οποίες έχει κερδίσει την αυτοδυναμία.

Συμμετέχει αποφασιστικά στον «παγκόσμιο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» στο Αφγανιστάν και αργότερα στο Ιράκ. Ψηφίζει αυστηρότερο νόμο για την είσοδο και την παραμονή των μεταναστών. Θέτει εκτός νόμου το Μπατασούνα, έναν σχηματισμό της βασκικής εθνικιστικής Αριστεράς. Επίσης, επιβάλλει εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, με την οποία αποκαθίσταται η καθολική θρησκευτική και ηθική εκπαίδευση στα δημοτικά, τα γυμνάσια και τα λύκεια. Η επιστροφή του στην αντιπολίτευση, τον Μάρτιο του 2004, εγκαινιάζει μια περίοδο εντάσεων μεταξύ όσων επιθυμούν τη μετεξέλιξη του Λαϊκού Κόμματος σε παραδοσιακό φιλελεύθερο κόμμα (όπως ο δήμαρχος της Μαδρίτης, Αλμπέρτο Ρουίθ Γκαγιαρδόν) και των οπαδών μιας πιο σκληρής γραμμής. Ο ορισμός του Μαριάνο Ραχόι στη θέση του γενικού γραμματέα εκφράζει την επιδίωξη μιας κάποιας ισορροπίας, αλλά το Λαϊκό Κόμμα θα αναζητήσει στηρίγματα μεταξύ των πιο ριζοσπαστικών τμημάτων των ψηφοφόρων του. Υπό το πρίσμα αυτό ερμηνεύεται η ριζική αντίθεση του Λαϊκού Κόμματος στις συζητήσεις για τον εμφύλιο πόλεμο («ορισμένες συλλογικότητες θέλουν να επαναφέρουν τα φαντάσματα ενός παρελθόντος που έχει ήδη ξεπεραστεί» κατήγγειλε ο Ιγνάθιο Γκονθάλεθ, αντιπρόεδρος της περιφέρειας Μαδρίτης), ακόμη και στην απομάκρυνση φασιστικών μνημείων (το 2005, η αποκαθήλωση του ανδριάντα του έφιππου Φράνκο από τη συνοικία Νουέβος Μινιστέριος της Μαδρίτης θεωρήθηκε από τους τοπικούς άρχοντες «η πιο ριζοσπαστική πράξη στην ιστορία της Δημοκρατίας»).

Το Λαϊκό Κόμμα θα υποστηρίξει και τις επιθέσεις της καθολικής ιεραρχίας κατά του γάμου των ομοφυλοφίλων (για τον οποίο ο Ραχόι θεωρεί ότι «διαστρεβλώνει τον βασικό θεσμό του γάμου»), κατά της καθιέρωσης κοσμικής εκπαίδευσης στα σχολεία («μέσω της οποίας η Αριστερά επιδιώκει να χειραγωγήσει τα παιδιά και να διαπλάσει τις συνειδήσεις τους», σύμφωνα με την Αλίθια Δελίμπες, περιφερειακό σύμβουλο Μαδρίτης σε θέματα εκπαίδευσης) ή κατά της παράτασης του νόμιμου χρονικού ορίου έκτρωσης («η χειρότερη δημοκρατική οπισθοχώρηση σε διάστημα τριάντα χρόνων δημοκρατίας, γιατί, πρώτη φορά, κατοχυρώνεται ότι μια ομάδα προσώπων, αυτά που δεν έχουν ακόμη γεννηθεί, μπορούν να αφανιστούν φρικτά και χωρίς κανένα δικαίωμα άμυνας» ξιφουλκεί ο Δαβίδ Πέρεθ, εκπρόσωπος του Λαϊκού Κόμματος στο τοπικό κοινοβούλιο της Μαδρίτης).

Το Λαϊκό Κόμμα θα επαναφέρει στο προσκήνιο και τη φρανκική ιδεολογία της εθνικής ενότητας, δηλαδή την καχυποψία απέναντι στις αυτόνομες περιφέρειες. Το 2006, ο Εδουάρδο Θαπλάνα, εκπρόσωπος του ΡΡ, δήλωνε ότι εντός της κυβέρνησης του Χοσέ Λουίς Θαπατέρο «επικρατούν εκείνοι που θέλουν να καταστρέψουν την Ισπανία». Στο ίδιο πνεύμα, το Λαϊκό Κόμμα θα υποστηρίξει, μέσα στο 2010, ορισμένους δήμους που απαγορεύουν στους παράνομους μετανάστες την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης.

1 Ο Μουσολίνι ανατράπηκε και συνελήφθη στις 25 Ιουλίου 1943. Απελευθερώθηκε από κομάντος των SS για να γίνει πρόεδρος της Δημοκρατίας του Σαλό από τον Σεπτέμβριο του 1943 έως τον Απρίλιο του 1945.

Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο στην διεύθυνση: https://monde-diplomatique.gr/?p=3776

* Ο Laurent Bonelli είναι επίκουρος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Paris Ouest Nanterre και ο Raffaele Laudani διδάσκει Ιστορία της Πολιτικής Σκέψης στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL