Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
13.4°C18.7°C
3 BF 63%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
12.0°C16.9°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 61%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C18.0°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
10 °C
9.9°C14.6°C
2 BF 76%
Συγκαλυμμένος ρεφορμισμός στη Μεγάλη Βρετανία
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Συγκαλυμμένος ρεφορμισμός στη Μεγάλη Βρετανία

Επιμέλεια: Θανάσης Κούτσης

Υποστηρίζοντας ένα νέο δημοψήφισμα για το Brexit, o Τόνι Μπλερ επανήλθε στην επικαιρότητα. Και μάλιστα αλλαγμένος αφού όχι απλώς ζητάει δεύτερο δημοψήφισμα την ίδια μέρα με τις εθνικές εκλογές αλλά στηρίζει και τον Τζέρεμι Κόρμπιν στη θέση του να μην δεχθεί πρόωρες εκλογές παρά μόνο εάν πρώτα έχει αποφευχθεί ένα Brexit χωρίς συμφωνία. Δύσκολο να θυμηθούμε ότι οι δύο άνδρες, που δεν θα μπορούσαν να υπηρετούν περισσότερο διαφορετικές πολιτικές βρέθηκαν επικεφαλής του ίδιου κόμματος. Και όπως μας θυμίζει και ο Richard Seymour στο κείμενο που επίσης δημοσιεύουμε σήμερα, ο Μπλερ ήταν εκείνος που ήδη από το 1998 είχε ξεκινήσει την προσέγγιση με τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες. Βρισκόμαστε στο 1998 και ο Μπλερ είναι πρωθυπουργός για 18 μήνες.

Του Seumas Milne *

Καθώς η σκόνη της ρητορείας κατακάθεται, η συνέχεια με τον θατσερισμό -χαμηλή φορολογία των εισοδημάτων, ιδιωτικοποιήσεις, ευελιξία της αγοράς εργασίας- εμφανίζεται πιο έντονα. Ωστόσο, το χρέος που οφείλει ο νέος εργατισμός στη σοσιαλδημοκρατική του παράδοση, αν και είναι πιο μικρό, είναι εξίσου αναμφισβήτητο: (κρυφή) αναδιανομή των εισοδημάτων, συνδικαλιστικά δικαιώματα, υποχρεωτικός κατώτατος μισθός για πρώτη φορά στη βρετανική Ιστορία. Ο Μπλερ διαβεβαιώνει ότι αυτή η σύνθεση αντιπροσωπεύει ακριβώς αυτή τη συγχώνευση τύπου «τρίτου δρόμου» που θέλει.

Ωστόσο ο Μπλερ δεν έπαυε να διεκδικεί στοιχεία από την κληρονομιά της Θάτσερ. Ορισμένες από τις αλλαγές που προωθήθηκαν από τις κυβερνήσεις της «σιδηράς κυρίας», επανέλαβε πάλι πρόσφατα ο Μπλερ, αποτέλεσαν «αναγκαίες πράξεις εκσυγχρονισμού». Αναφερόμενος στις μαζικές ιδιωτικοποιήσεις της δεκαετίας του '80, που πραγματοποιήθηκαν παρά την αντίθετη άποψη της πλειοψηφίας της κοινής γνώμης, διευκρίνισε ότι ήταν η ευκαιρία «ιδίως για το άνοιγμα του βιομηχανικού τομέα στη μεταρρύθμιση και στον ανταγωνισμό».

Εξαντλημένοι και απογοητευμένοι από τέσσερις διαδοχικές εκλογικές ήττες (1979, 1983, 1987 και 1992), τα μαχητικά μέλη του Εργατικού Κόμματος και οι συνδικαλιστές ήταν ωστόσο διατεθειμένοι να δεχτούν όλες τις προσβολές και [προκειμένου να καταφέρει να θέσει τέρμα στα ατέλειωτα χρόνια κυριαρχίας των συντηρητικών] να προσφέρουν στον δημοφιλή και φωτογενή Μπλερ όλα όσα απαιτούσε.

Ο ηγέτης του Εργατικού Κόμματος και η ομάδα του δεν διέθεταν πραγματική πολιτική πλειοψηφία στο εσωτερικό του κόμματός τους. Αλλά, χάρη στην αίσθηση πρωτοβουλίας, στη συνοχή τους και στη χρησιμοποίηση -αμείλικτη μερικές φορές- των εξουσιών του μηχανισμού, κατόρθωσαν να κυριαρχήσουν ακόμη ευκολότερα στην πολιτική αντιπαράθεση, αφού οι αντίπαλοί τους ήταν διχασμένοι και ανίκανοι να παρουσιάσουν μια ολοκληρωμένη εναλλακτική πρόταση. Ακόμα και αν τον Μάιο του 1997 τα αποτελέσματα για το Εργατικό Κόμμα ήταν κάθε άλλο παρά εξαιρετικά (43% των ψήφων) -πράγμα που χωρίς αμφιβολία οφείλεται εν μέρει στο ασυνήθιστα χαμηλό ποσοστό συμμετοχής των λαϊκών συνοικιών στις εκλογές-, η κατάρρευση του συντηρητικού κόμματος επέτρεψε ωστόσο στον Μπλερ να έρθει στην εξουσία με μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία χωρίς προηγούμενο στην ιστορία του Κοινοβουλίου (419 έδρες έναντι 165 εδρών για τους συντηρητικούς).

Ο Μπλερ αποφάσισε να καθησυχάσει αμέσως αυτούς που θα μπορούσαν να φοβηθούν ότι η βιασύνη του να κολακεύσει τους επιχειρηματικούς κύκλους, τις «μεσαίες τάξεις» και τον δεξιό Τύπο των «ταμπλόιντ» ήταν μόνο ένα εκλογικό τέχνασμα: «Μας εξέλεξαν γιατί είμαστε το Νέο Εργατικό Κόμμα, θα κυβερνήσουμε με τον τρόπο ενός Νέου Εργατικού Κόμματος», βεβαίωσε μπροστά στον αριθμό 10 της Ντάουνινγκ Στριτ.

Αυτή η υπόσχεση τηρήθηκε. Από τις πρώτες κιόλας μέρες της η κυβέρνηση δεν άφησε καμιά αμφιβολία για τις προτεραιότητές της. Η πολιτική των επιτοκίων εγκαταλείφθηκε σε ένα κύκλο μη εκλεγμένων στελεχών της Τράπεζας της Αγγλίας - «μεταρρύθμιση» μπροστά στην οποία ακόμη και η Μάργκαρετ Θάτσερ και ο Τζον Μέιτζορ είχαν υποχωρήσει. Η δημοσιονομική «λιτότητα» εγκαταστάθηκε, με την επικύρωση από την κυβέρνηση πολιτικών περιορισμού των δημόσιων δαπανών που ήδη είχαν θεσπίσει οι συντηρητικοί. Τέλος, πολλά τακτικά μέλη των διοικητικών συμβουλίων μεγάλων εταιρειών -όπως ο σερ Ντέιβιντ Σάιμον, διευθυντής της British Petroleum, και ο Μάρτιν Τέιλορ, διευθυντής της τράπεζας Barclays- στρατολογήθηκαν μαζικά για να συμβουλεύουν την ομάδα που βρισκόταν στην εξουσία ή ακόμα και για να συμμετάσχουν σ' αυτή.

Εδώ και ένα χρόνο οι παροχές στους άγαμους γονείς και οι συντάξεις αναπηρίας έχουν ακρωτηριαστεί, τα δίδακτρα επανήλθαν στα πανεπιστήμια και διάφορες μορφές ιδιωτικοποίησης -που ονομάζονται σεμνά «συνεταιρισμός του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα»- έχουν επηρεάσει τη χρηματοδότηση των συγκοινωνιών, των νοσοκομείων και των φυλακών.

Η πραγματικότητα ωστόσο παραμένει πιο αντιφατική απ' ό,τι φαίνεται να δείχνει ένας τέτοιος, άψογα νεοφιλελεύθερος, απολογισμός. Ο σερ Κλάιβ Τόμσον -ο πολύ συντηρητικός πρόεδρος της σημαντικότερης οργάνωσης εργοδοτών, της Συνομοσπονδίας της Βρετανικής Βιομηχανίας (Confederation of British Industry), εξηγούσε προσφάτως -χωρίς να αστειεύεται καθόλου- ότι το Νέο Εργατικό Κόμμα έχει γίνει ένα κεντροδεξιό κόμμα υπέρ του οποίου θα ψήφιζε ευχαρίστως. Αλλά, πρόσθετε αμέσως, αυτός ο πολιτικός σχηματισμός συνεχίζει δυστυχώς να είναι φορτωμένος με τα «μπαγκάζια του παλιού Εργατικού Κόμματος». Το κυριότερο παράπονο του σερ Κλάιβ Τόμσον αφορούσε τις αυστηρότερες ρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, δηλαδή την καθιέρωση του κατώτατου μισθού, την εισαγωγή νέων συνδικαλιστικών δικαιωμάτων στην επιχείρηση και την εφαρμογή της ευρωπαϊκής Οδηγίας για τον μέγιστο χρόνο εργασίας - η οποία θα έχει ακόμη πιο αισθητό αντίκτυπο στο Ηνωμένο Βασίλειο, αφού η χώρα είναι μια από αυτές όπου οι μισθωτοί εργάζονται περισσότερο.

O κάπως συγκαλυμμένος ρεφορμισμός έχει πια την τάση να προβάλλεται περισσότερο. Στον Μπλερ αρέσει να υποστηρίζει ότι το κύμα όσων προσχώρησαν στο Εργατικό Κόμμα γοητευμένοι από την προοπτική της εκλογικής νίκης τού επέτρεψε να δημιουργήσει «ένα αυθεντικά νέο κόμμα». Αλλά, στην πραγματικότητα, αυτά τα μέλη μοιάζουν τόσο πολύ με τα παλιά, που μπερδεύεται κανείς.

Όσο για τα σχέδια που αποσκοπούσαν στη ρήξη των δεσμών ανάμεσα στο κόμμα και τα συνδικάτα που το γέννησαν, αυτά έχουν αναβληθεί. Στο τελευταίο συνέδριο των Trades Union Congress (Σ.τ.Μ.: η αντίστοιχη ΓΣΕE) ο πρόεδρος της συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας, Τζον Έντμοντς, είχε το θάρρος να εξαπολύσει κανονική επίθεση εναντίον του «Νέου Εργατικού Κόμματος», το οποίο, κατά την άποψή του, προσκολλημένο σε μια παρωχημένη δεξιόστροφη εποχή, κλείστηκε στην «πτέρυγα υπηρετικού προσωπικού» του συντηρητισμού. Αφού το ένα τρίτο του βρετανικού πληθυσμού πιστεύει ότι είναι πιο προοδευτικό από το Εργατικό Κόμμα, ο Μπλερ υποχρεώθηκε, για πρώτη φορά στη διάρκεια ενός συνεδρίου του κόμματός του, να λάβει υπόψη του αυτή την αρχή επανεμφάνισης της Αριστεράς και να υπογραμμίσει ότι «το κύμα του ατομικισμού» είχε τελικά υποχωρήσει.

Στο επίπεδο των θεσμών, ο Μπλερ πήρε εξάλλου την πρωτοβουλία πολύ σημαντικών αλλαγών. Ενώ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη συμφωνία ειρήνης στην Ιρλανδία, η κυβέρνησή του δημιούργησε εθνικά Κοινοβούλια στη Σκωτία και την Ουαλλία, ξεκίνησε τον εκδημοκρατισμό της Βουλής των Λόρδων, ενσωμάτωσε την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στη βρετανική νομοθεσία, άνοιξε τον δρόμο για μια πραγματική θέση δημάρχου στο σύστημα Τοπικής Αυτοδιοίκησης και άρχισε τη μετάβαση προς ένα σύστημα αναλογικής αντιπροσώπευσης.

Πλησιάζοντας έτσι όλο και περισσότερο τους Φιλελεύθερους-Δημοκράτες, ο πρωθυπουργός ελπίζει να μετριάσει τη ρήξη ανάμεσα στα δύο κόμματα, η οποία, κατά τη γνώμη του, διευκόλυνε για ένα μεγάλο διάστημα αυτού του αιώνα την κυριαρχία του Συντηρητικού Κόμματος στη βρετανική πολιτική ζωή. Προετοιμάζει επίσης το έδαφος για μια πιο ολοκληρωμένη ένταξη του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και για την είσοδο της χώρας του στη ζώνη του ευρώ.

Αν και σημαντικές για Ηνωμένο Βασίλειο, αυτές οι μεταρρυθμίσεις δεν έχουν ωστόσο κανένα αντίκτυπο -κι ακόμη περισσότερο δεν έχουν παραδειγματική αξία- στην υπόλοιπη Ευρώπη και πέρα απ' αυτήν, όπου ο θεσμός της δεύτερης εκλεγμένης Βουλής και οι συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα θεωρούνται εδώ και πολύ καιρό σχεδόν συνηθισμένα πράγματα. Μολονότι ο Μπλερ φιλοδοξεί να παίξει τον ρόλο του προφήτη ενός συνολικού πολιτικού οράματος και έχει προκαλέσει πραγματική περιέργεια σε διεθνές επίπεδο, ο μπλερισμός παραμένει ένα πολύ βρετανικό φαινόμενο. Σίγουρα, ο πρωθυπουργός έχει προωθήσει τις ιδέες ενός «καπιταλισμού εταίρων», καθώς και τις ιδέες του κοινοτισμού. Ο αγαπημένος πανεπιστημιακός του Μπλερ, ο κοινωνιολόγος Άντονι Γκίντενς, έχει μάλιστα εξηγήσει ότι ο κοινοτισμός, που συνοψίζεται στη φράση «όχι δικαιώματα χωρίς ευθύνες», θα έπρεπε να γίνει το «κύριο σύνθημα της νέας πολιτικής». Αλλά ακόμη και ο πρωθυπουργός έχει παραδεχτεί ότι, από ιδεολογική άποψη, αυτό δεν ήταν παρά η «αρχή ενός εργοταξίου σε εξέλιξη».

Απαλλαγμένος από τη διαφημιστική του διάσταση, ο μπλερισμός δεν αντιπροσωπεύει τελικά παρά έναν ακόμη συμβιβασμό της σοσιαλδημοκρατίας με τη νεοφιλελεύθερη παγκόσμια τάξη, ένα επιπλέον βήμα σε σχέση με τις πολιτικές των γαλλικών και ισπανικών σοσιαλιστικών κυβερνήσεων της δεκαετίας του '80. Αποτέλεσμα των ιδιαιτεροτήτων του βρετανικού καπιταλισμού και του μετασχηματισμού της κοινωνίας που αυτός επιτάχυνε είναι επίσης η αντανάκλαση από τις πολιτικές και κοινωνικές ήττες που υπέστη η Αριστερά για δεκαοχτώ χρόνια από τις πιο δεξιές κυβερνήσεις τις Ευρώπης.

* Ο Seumas Milne εργάστηκε για πολλά χρόνια στην «The Guardian». Το 2015, με άδεια άνευ αποδοχών, απαντώντας σε πρόσκληση του Τζέρεμι Κόρμπιν, ανέλαβε εκτελεστικός διευθυντής Στρατηγικής και Επικοινωνίας στο Εργατικό Κόμμα. Το 2017 άφησε την εφημερίδα για ν’ ασχοληθεί αποκλειστικά με το κόμμα.

Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο εδώ: https://monde-diplomatique.gr/?p=3737

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL