Και είναι απειροελάχιστοι εκείνοι που επιλέγουν αυτόν τον «δρόμο χωρίς επιστροφή» ελπίζοντας σε κάποια βελτίωση της οικονομικής κατάστασής τους. Όχι, μια δουλειά της κακιάς ώρας και μια υποτυπώδη αμοιβή δεν είναι το κίνητρό τους. Οι άνθρωποι που μπαίνουν στα σαπιοκάικα και τα φουσκωτά για να διασχίσουν το υδάτινο τείχος της Ευρώπης θέλουν να «δραπετεύσουν». Θέλουν πίσω τη ζωή που στερούνται, δεν θέλουν να ζήσουν στο περιθώριο, να αντιμετωπίζονται σαν παρείσακτοι. Θέλουν να μπορούν να έχουν ευκαιρίες. Είναι αποφασισμένοι, δεν έχουν άλλη διέξοδο. Ακόμα κι αν ήταν σε θέση να γνωρίζουν εξαρχής σε τι περιπέτεια μπαίνουν, το ότι αυτή η περιπέτεια μπορεί πάντα να αποβεί μοιραία, θα το τολμούσαν πάλι. Θα ξαναέκαναν αλισβερίσι με τους δουλέμπορους, θα ξαναέμπαιναν στα ίδια τρύπια καΐκια, θα γίνονταν πάλι μπαλάκι στην κόντρα κυβερνήσεων - ΜΚΟ, θα δέχονταν να καταλήξουν πάλι σε κάποιο υπερπλήρες κέντρο κράτησης...
Η μελέτη του ΟΗΕ για τα αίτια του μεταναστευτικού ρεύματος από την Αφρική στην Ευρώπη που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές αυτής της ανθρωπιστικής κρίσης. Το 93% των μεταναστών από την Αφρική που ταξίδεψαν προς την Ευρώπη παράτυπα διέτρεξαν κίνδυνο καθ’ οδόν. Κι όμως, μόλις το 2% θα εγκατέλειπε την προσπάθειά του εάν γνώριζε εκ των προτέρων τους κινδύνους. Η μελέτη του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών με τον τίτλο «Σκαρφαλώνοντας φράχτες: Φωνές παράτυπων Αφρικανών μεταναστών στην Ευρώπη» βασίστηκε στα όσα δήλωσαν σχεδόν 2.000 μετανάστες από 39 αφρικανικές χώρες σε 13 κράτη της Ευρώπης. Όλοι τους παραδέχθηκαν ότι έφτασαν παράτυπα στην Ευρώπη και πως δεν είχαν πρόθεση να ζητήσουν άσυλο.
Το κίνητρο
Όμως η αναζήτηση δουλειάς, η οικονομική αποκατάσταση, γενικότερα το οικονομικό όφελος δεν ήταν το κίνητρό τους. Μόλις το 1% δήλωσε ότι μετανάστευσε απλώς ή μόνο για να βρει δουλειά στην Ευρώπη. Ακόμα περισσότερο, τα στοιχεία τεκμηριώνουν ότι δεν είναι όλοι οι παράτυποι μετανάστες φτωχοί στις χώρες τους στην Αφρική. Ούτε έχουν όλοι κατώτερο μορφωτικό επίπεδο.
Περίπου το 58% του δείγματος των ερωτηθέντων είτε εργαζόταν, είτε σπούδαζαν όταν αποφάσισαν να φύγουν. Μάλιστα, οι περισσότεροι απ’ όσους εργάζονταν αμείβονταν κανονικά. Αλλά δεν ήταν αρκετό αυτό. Η μελέτη καταλήγει σ’ ένα αποκαλυπτικό όσο και εκ διαμέτρου αντίθετο από την περριρέουσα άποψη, συμπέρασμα για τα αίτια της μεταναστευτικής κρίσης: η μαζική μετανάστευση είναι συνέπεια της αναπτυξιακής προόδου της Αφρικής, μιας προόδου που όμως είναι ακραία άνιση και όχι τόσο γρήγορη ώστε να ικανοποιεί τις προσδοκίες και τις ελπίδες των ανθρώπων.
«Οι φραγμοί στις ευκαιρίες και η έλλειψη επιλογών είναι οι κρίσιμοι παράγοντες που διαμορφώνουν το αίσθημα φυγής σ’ αυτούς τους νέους ανθρώπους» εξηγεί στον πρόλογο της μελέτης ο διευθυντής του προγράμματος Άχιμ Στάινερ. Και σε καμία περίπτωση η επιστροφή δεν είναι εύκολη υπόθεση. Το αίσθημα της ντροπής επειδή δεν εκπλήρωσαν την «αποστολή» τους, δηλαδή δεν μπόρεσαν να στείλουν αρκετά χρήματα πίσω στις οικογένειές τους, είναι ένας από τους λόγους που αποτρέπει τους περισσότερους μετανάστες να γυρίσουν στις πατρίδες τους.
