Μια ουσιαστική απορία πλανάται κάθε φορά που οι ηγέτες της ομάδας G20 -των 19 πλέον ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων οικονομιών του πλανήτη συν της Ε.Ε.- συναντώνται σε κάποιο, συνήθως υψηλού προφίλ, θέρετρο ανά τον κόσμο για την προγραμματισμένη σύνοδό τους: πώς είναι δυνατόν μια ετερόκλητη πολυμερής οντότητα, τα μέλη της οποίας έχουν διαφορετικά οικονομικο-κοινωνικά συστήματα, αντικρουόμενα συμφέροντα, διαφορετικές επιδιώξεις, μη κοινούς στόχους, ανόμοιες αντιλήψεις και οπτική στα ζητήματα διεθνούς πολιτικής, που επιδιώκουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο γεωπολιτική επικυριαρχία, να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν με την ελάχιστη έστω συναίνεση, τις μεγάλες προκλήσεις του κόσμου, είτε αυτές αφορούν την οικονομία και το εμπόριο είτε τα πλαστικά στους ωκεανούς και την κλιματική αλλαγή;
Περισσότερο από ποτέ, η απορία αυτή είναι το κυρίαρχο στοιχείο στην επικείμενη σύνοδο κορυφής των ηγετών της G20 που αρχίζει την Παρασκευή στην Οσάκα της Ιαπωνίας. Τα θέματα που θα μπουν στο τραπέζι είναι όλα εκείνα που διχάζουν σήμερα τον κόσμο και συντηρούν εντάσεις και συγκρούσεις, άλλοτε φανερές, άλλοτε υπόγειες. Μπορεί οι οικονομίες της G20 να αντιπροσωπεύουν περίπου το 85% του παγκόσμιου ΑΕΠ, το 80% του παγκόσμιου εμπορίου και τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού, αυτό όμως ουδώλως σημαίνει συμπόρευση και κοινό μέτωπο σε θέματα όπως οι εμπορικοί πόλεμοι, ο προστατευτισμός, οι γεωπολιτικές κόντρες, η κλιματική αλλαγή.
Πόσο μάλλον όταν ειδικά για την τελευταία περισσεύει η υποκρισία. Όπως αποκαλύφθηκε χθες, οι χώρες της G20 έχουν σχεδόν τριπλασιάσει τα τελευταία χρόνια τις επιδοτήσεις τους προς τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με καύση άνθρακα, παρά την επείγουσα ανάγκη μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα λόγω κλιματικής αλλαγής. Σημειωτέον ότι το μπλοκ των μεγάλων οικονομιών του πλανήτη είχε δεσμευτεί πριν από μια δεκαετία να σταματήσει όλες τις επιδοτήσεις για ορυκτά καύσιμα. Τα σχετικά στοιχεία που περιλαμβάνονται σε έκθεση του Ινστιτούτου Υπερπόντιας Ανάπτυξης (ODI) δείχνουν ότι η Ιαπωνία παραμένει ένας από τους μεγαλύτερους χρηματοδότες της χρήσης άνθρακα, παρά την... «ειλικρινή» στάση της κυβέρνησης υπέρ της επείγουσας δράσης για τη σωτηρία του πλανήτη. «Η κλιματική αλλαγή αντιπροσωπεύει μια υπαρξιακή απειλή για όλες τις γενιές. Πρέπει να αναλάβουμε πιο αποφασιστική δράση για να μειώσουμε τη χρήση ορυκτών καυσίμων» είχε δηλώσει τον περασμένο Σεπτέμβριο ο πρωθυπουργός Σίνζο Άμπε.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η Κίνα και η Ινδία παραμένουν οι μεγαλύτεροι χρηματοδότες της χρήσης άνθρακα παγκοσμίως, ακολουθούμενες στην τρίτη θέση από την Ιαπωνία και έπονται κατά σειρά η Νότια Αφρική, η Νότια Κορέα, η Ινδονησία και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Όσον αφορά τη Βρετανία, ναι μεν η συνολική παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια στη χώρα έχει συχνά μηδενική συμμετοχή άνθρακα, ωστόσο κοινοβουλευτική έκθεση που είδε το φως της δημοσιότητας στις αρχές του μήνα επέκρινε δριμύτατα δημόσιο και ιδιωτικό τομέα για τα δισεκατομμύρια λίρες που διέθεσαν με σκοπό την κατασκευή μονάδων άνθρακα στο εξωτερικό.
Προφανώς, όλα αυτά έκαναν τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να στείλει χθες ένα πολύ αυστηρό μήνυμα: Η Γαλλία δεν θα υπογράψει το τελικό ανακοινωθέν της συνόδου της G20 στην Οσάκα εάν δεν υπάρξει συμφωνία επί των στόχων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. «Εάν δεν μιλήσουμε για τη Συμφωνία του Παρισιού και αν σε μια αίθουσα με την παρουσία και των είκοσι δεν είμαστε ικανοί να υπερασπιστούμε τους στόχους για το κλίμα, τότε η Γαλλία δεν θα υπογράψει. Είναι απλό!» προειδοποίησε ο Μακρόν σε ομιλία του προς τα μέλη της γαλλικής κοινότητας στο Τόκιο.
Στο παρασκήνιο
Βέβαια, αυτά που θα συζητηθούν «σε μια αίθουσα με την παρουσία των είκοσι» ίσως να μην είναι τόσο ουσιαστικά και σημαντικά σε σχέση με εκείνα που θα συζητηθούν κατ' ιδίαν μεταξύ των ηγετών και, φυσικά, στα παρασκήνια. Στην ατζέντα βρίσκονται όλα τα ανοιχτά ζητήματα - φωτιά των ημερών: εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ - Κίνας, γεωπολιτικές εντάσεις με «επίκεντρα» σε Ιράν, Βόρεια Κορέα, Τουρκία, αμερικανορωσικός ανταγωνισμός και βεβαίως το παζάρεμα για τους διορισμούς στα υψηλόβαθμα πόστα των ευρωθεσμών.
Σε κάθε περίπτωση, η προγραμματισμένη συνάντηση του Τραμπ με τον Κινέζο ομόλογό του Σι Τζινπίνγκ θα είναι το κορυφαίο γεγονός της συνόδου δεδομένων των «δυναμικών φορτίων» που έχουν συσσωρευτεί τελευταία στις σινοαμερικανικές σχέσεις. Στην τελευταία συνάντησή τους στις αρχές του περασμένου Δεκεμβρίου, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής της G20 στο Μπουένος Άιρες, είχαν ανακοινώσει εκεχειρία στον μεταξύ τους εμπορικό πόλεμο, έκτοτε όμως οι διαπραγματεύσεις για ένα νέο ντιλ πέρασαν από σαράντα κύματα. Μολονότι μια οριστική συμφωνία δεν θεωρείται πολύ πιθανή κατά τους αναλυτές, οι δύο Πρόεδροι θα μπορούσαν να παγώσουν την αμοιβαία επιβολή τιμωρητικών τελωνειακών δασμών και να επαναλάβουν τον διάλογο.
Για τον Τραμπ, πάντως, «δεν παίζει» κάτι τέτοιο. Απείλησε μάλιστα ότι θα επιβάλει πρόσθετους δασμούς στα εισαγόμενα «κινέζικα» στις ΗΠΑ εάν ο Σι δεν του δώσει αυτό που ζητά. «Η Κίνα ξέρει τι θέλουν οι ΗΠΑ για να προχωρήσει μια εμπορική συμφωνία» τόνισε χαρακτηριστικά ο Αμερικανός Πρόεδρος και προειδοποίησε πως αν το Πεκίνο δεν ενδώσει στις αμερικανικές απαιτήσεις, σχεδιάζει να περιορίσει όλες τις εμπορικές συναλλαγές με την Κίνα.
