ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΑΣΙΑ*
Η μεταμνημονιακή περίοδος για τη χώρα ξεκίνησε παράλληλα με την αγωνιστική περίοδο στα γήπεδα. Η αθλητική πρακτική όμως δεν ιεραρχείται ψηλά στην ατζέντα. Θεωρείται απλώς ένα ατομικό σύμπτωμα, με εξαίρεση βέβαια τις ποδοσφαιρικές ίντριγκες.
Αυτή η θεώρηση αποτελεί μια τεράστια πλάνη. Ήδη από τη δεκαετία του 1960 ο αθλητισμός έχει αναδειχθεί στον κυριότερο μοχλό για την εμπέδωση πολιτικής ηγεμονίας. Κι αυτή η πρακτική εμφανίζεται ταυτόχρονα από τότε και στην Ελλάδα. Ειδικότερα, να επισημανθεί η συστηματική ενασχόληση της χούντας των συνταγματαρχών με κάθε αθλητική δραστηριότητα και η πρωτοβουλία για την ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων στα πρώτα χρόνια της καραμανλικής μεταπολίτευσης. Από το 1974, δηλαδή, πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες της χώρας εργάζονταν συστηματικά για την ανάληψή τους. Η προσπάθεια αυτή δεν επηρεάστηκε ούτε έπειτα από την αποτυχία της ανάληψης των αγώνων της εκατονταετηρίδας του 1996.
Η παραπάνω στρατηγική στόχευση απέκτησε στην αθλητική καθημερινότητα οργανωτικά χαρακτηριστικά σε όλη τη δεκαετία του 1980. Συνδέθηκε κυρίως με την προσήλωση του ΠΑΣΟΚ στην προώθηση προγραμμάτων μαζικού αθλητισμού και στον έλεγχο αθλητικών σωματείων και ομοσπονδιών. Το διοικητικό μοντέλο που κυριάρχησε αποτελούσε ένα από τα πλέον στιβαρά στηρίγματα για την ισχύ των κομματαρχών του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ., της μιντιοκρατίας και των τραπεζιτών σε όλη τη Μεταπολίτευση. Αυτός ο έλεγχος αποτυπώθηκε στον Νόμο 2725 του 1999, που έντεχνα απαγόρευε την εκπροσώπηση κάθε διαφορετικής αντίληψης στο συμβούλιο των αθλητικών ομοσπονδιών.
Κολοφώνα αυτών των διεργασιών αποτέλεσε η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Ας θυμηθούμε πώς επιβάρυναν σημαντικά τη διόγκωση του δημόσιου χρέους της χώρας αυτοί οι αγώνες. Ο ΣΥΡΙΖΑ από την πρώτη στιγμή διέγνωσε τις εξελίξεις και δικαιώθηκε στις εκτιμήσεις του. Σήμερα είναι ξεκάθαρο τι έχασε η ελληνική κοινωνία από αυτούς τους αγώνες. Σίγουρα δεν κέρδισε η ισότιμη πρόσβαση στην άθληση και η λειτουργία δημοκρατικών θεσμών στο ελληνικό αθλητικό οικοδόμημα. Ένα οικοδόμημα απόλυτα εξαρτημένο από τις κρατικές επιχορηγήσεις, που βρέθηκε σε σφοδρό αδιέξοδο κατά την εφαρμογή των Μνημονίων.
Τα μέτρα ανασυγκρότησης
Από την πρώτη στιγμή της εκλογής του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση επιδιώχθηκε η αντιμετώπιση των άμεσων αναγκών και η ανασυγκρότηση του ελληνικού αθλητισμού. Πιο συγκεκριμένα:
* Στηρίχθηκαν οι δημόσιες αθλητικές εγκαταστάσεις της ΓΓΑ.
* Σταθεροποιήθηκαν οι οικονομικές ενισχύεις στις αθλητικές ομοσπονδίες.
* Εκπονήθηκε πρόγραμμα δημιουργίας αθλητικών εγκαταστάσεων με άξονα τις πραγματικές ανάγκες.
* Ξεκίνησε η δημιουργία της ψηφιακής πλατφόρμας που θα αποτυπώσει την πραγματική εικόνα του αθλητισμού της χώρας.
* Εναρμονίστηκε για πρώτη φορά η νομοθεσία με τον κώδικα αντιντόπιγκ της WADA.
* Ξεκίνησε να διδάσκεται το μάθημα της κολύμβησης στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.
Κι όλα αυτά τη στιγμή που συνεχίζεται η σφοδρή διαπάλη για την οριοθέτηση του ουσιαστικού αυτοδιοίκητου στον χώρο του ποδοσφαίρου.
Απόλαυση από την άθληση
Ταυτόχρονα όμως, οι ευρύτερες κοινωνικές εξελίξεις διαμορφώνουν εδώ και καιρό νέα δεδομένα. Πιο συγκεκριμένα, οι ραγδαίες αλλαγές στο πεδίο της οικονομίας και των νοοτροπιών έχουν δομήσει διαφορετικά πλέον την καθημερινή αθλητική πρακτική. Η εντατικοποίηση της εργασίας, η εργασιακή ανασφάλεια και η ενστικτώδης υποταγή στον κυρίαρχο οδήγησαν στην αναζήτηση της απόλαυσης ως διεργασίας ατομικής αυτοπραγμάτωσης. Πιο συγκεκριμένα, η απόλαυση σήμερα που παρέχει η άθληση αποτελεί ένα συνεχώς διογκούμενο πεδίο, με τεράστια οικονομικά μεγέθη και τεράστια πολιτική σημασία.
Αυτό που ονομάζουμε ως αθλητικό σωματείο μετασχηματίζεται πια με γρήγορους ρυθμούς. Παύει να αποτελεί σημείο συγκρότησης συλλογικής ταυτότητας και κοινωνικοποίησης στη γειτονιά. Μετατρέπεται σε διεκπεραιωτή ατομικής έξαρσης και αναζητεί διέξοδο στην ελεύθερη αγορά. Ήδη μεγάλος αριθμός σωματείων έχουν μετατραπεί ουσιαστικά σε αφορολόγητες εμπορικές εταιρείες. Στη μεγάλη εικόνα, οι ομοσπονδίες και η Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή (ΕΟΕ) αρκούνται στην προσέλκυση χορηγιών για την κατάκτηση των μεγάλων επιτυχιών. Η σημαντική αγωνιστική επιτυχία έχει απόλυτη προτεραιότητα και όχι η αύξηση του αριθμού των αθλουμένων.
Παράλληλα, καταγράφονται δεκάδες οργανωμένες και ανοργάνωτες πρωτοβουλίες άθλησης που φύονται πλέον παντού. Αυτές εξυπηρετούν κυρίως τις ατομικές προσδοκίες (π.χ. από το παραπέντε με αλεξίπτωτο, τις δράσεις τρεξίματος, την γιόγκα, το παρκούρ κ.ά.). Χαρακτηρίζονται από τη λογική της παροχής υπηρεσίας στο ατομικό αίτημα για απόλαυση, προσβλέποντας πρώτιστα στο εισπρακτικό όφελος.
Κοινωνικό αγαθό
Η νεοφιλελεύθερη και αγοραία λογική λοιπόν κατακλύζει συστηματικά το αθλητικό οικοδόμημα. Οι οικονομικοί φραγμοί που ανεπαίσθητα επιβάλλονται καθημερινά αποκλείουν μεγάλο αριθμό συμπολιτών μας και επωάζουν ατομικιστικές και ελιτίστικες πολιτικές λογικές. Πολύ απλά, το γυμνασμένο σώμα αφορά πλέον τον κυρίαρχο στην ταξική πυραμίδα. Στην καινούργια κατάσταση λοιπόν που διαμορφώνεται οφείλουμε να επικαιροποιήσουμε θεωρήσεις και πρακτικές.
Η προγραμματική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για τη φυσική αγωγή και τον αθλητισμό διαπνέεται σταθερά από την κεντρική ιδέα ότι οι δραστηριότητες αυτές αποτελούν κοινωνικό αγαθό, συνταγματικά κατοχυρωμένο. Κάθε συμπολίτης μας, χωρίς διακρίσεις και περιορισμούς, έχει το δικαίωμα να ασκείται και να απολαμβάνει τα ευεργετήματα της άθλησης στην υγεία του, στην κοινωνικότητά του, στον ελεύθερο χρόνο του.
Για την υλοποίηση των παραπάνω, σε θεσμικό επίπεδο επιδιώκουμε τη ρητή ενίσχυση του κοινωνικού δικαιώματος της άθλησης στην αναθεώρηση του συντάγματος και τη νομοθέτηση της απλής αναλογικής και των θητειών στις αθλητικές ομοσπονδίες της χώρας.
Πρόσβαση για όλους
Η συζήτηση δηλαδή για τη συνταγματική τροποποίηση επιδιώκει να αναδείξει τη διαφορετική πολιτική μας φιλοσοφία και τις κολοσσιαίες διαφορές που μας χωρίζουν από τη νεοφιλελεύθερη Δεξιά. Η πρόσβαση για όλους και για όλες είναι για εμάς η αφετηρία και ο τελικός σκοπός. Ταυτόχρονα, με τη νομοθέτηση της απλής αναλογικής και των θητειών στο αθλητικό οικοδόμημα επιδιώκουμε την κατοχύρωση της δημοκρατικής κουλτούρας, των συνθέσεων και των συνεργασιών αλλά και της γόνιμης αντιπαράθεσης των απόψεων.
Στο επίπεδο της καθημερινής πρακτικής, η κάθε αθλητική δραστηριότητα οφείλει να συνδεθεί με το σχέδιο για την παραγωγική ανασυγκρότηση. Οι κοινωνικές διεργασίες που ήδη παρουσιάστηκαν και έχουν να κάνουν με την ενίσχυση των απολαυστικών μορφών άθλησης αποτελούν κρίσιμη δυνατότητα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε μια σειρά από ειδικότητες.
Σε αυτό το πλαίσιο, η κάθε είδους διοικητική και γραφειοκρατική μεταρρύθμιση, η αξιοποίηση εγχώριων και ευρωπαϊκών χρηματικών πόρων σε ολοκληρωμένες και μετρήσιμες αθλητικές πρακτικές (project) οφείλει να θέτει σε προτεραιότητα την αναβάθμιση του ρόλου του καθηγητή Φυσικής Αγωγής και την ανανέωση του αθλητικού σωματείου.
Ολοκληρώνοντας, τα γήπεδα και τα γυμναστήρια αποτελούν, εντέλει, ακόμη πεδία κοινωνικοποίησης και ευχαρίστησης για τους καταπιεσμένους της εποχής μας. Σε αυτούς απευθυνόμαστε και με αυτούς θα δώσουμε τη μάχη για την ανάπτυξη συλλογικών οικονομικών πόρων και την κατάκτηση της δημοκρατικής συμμετοχής.
* Ο Γιώργος Γάσιας είναι συντονιστής του Τμήματος Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του ΣΥΡΙΖΑ
